BÊN BỜ TIỀN GIANG

mùa hè 1972 tôi hay ngồi thơ thẩn bên bờ sông Tiền- vườn Hoa Lạc Hồng -thành phố Mỹ Tho

   Mùa hè Ly Loạn 1972 đã đưa đẩy không biết bao nhiêu người Quảng Trị phải bỏ xứ ra đi. Hành trình về nam rời xa quê ngoại, gia đình tôi phải vào tận Thành Phố Mỹ Tho. Lần đầu tiên trong đời -năm mưòi chín tuổi, tôi vào tận một nơi xa mịt mù, xa hơn cả Sài Gòn. 

Mỹ Tho nơi ngừơi ta hay quen miệng nói ngắn bớt  chỉ còn chữ "Mỹ":

-Đi Mỹ, dzề Mỹ không?

Đó là những lúc tôi ngơ ngác tìm xe về Mỹ Tho ở Bến Miền Đông. Những chiếc xe ca chở nhiều người, xe lô chở hơn mười khách . 

  

bến xe Mỹ Tho Định Tường  (1968)

             

  Mỹ Tho 1972 

  Kỷ niệm về quê hương tôi đã viết nhiều, nhưng với một thành phố mới-MỸ THO- một nơi từng dang tay đón gia đình tôi, những ngày ly loạn- dù ít, dù nhiều trong tôi vẫn nhớ. 

góc Vườn Hoa Lạc Hồng ghẹo trái sẽ là Trưng Trắc nắp theo bờ sông Tiền
    Mỹ Tho!


  Ngày đó, làm sao tôi quên được những con đường đầy lá me bay. Những cây me cổ thụ, tôi không biết được trồng bao lâu? Tôi hay đi trên con đường Hùng Vương dẩn ra vườn Hoa Lạc Hồng, rồi ngồi thơ thẩn bên bờ sông Tiền, ngắm những thuyền bè tấp nập, những làn sóng- nước đục- lao xao...

 Tôi là người xa lạ từ miền trung khô cằn cát đá trôi lạc vào một thành phố phương nam. Nơi đây có những lùm mận chín hồng, những vườn cam chĩu trái, cây lá xum xuê. Điều đáng nhớ cho tôi là lòng người nơi đây cởi mở bao dung làm tôi chạnh lòng thương cho thân phận quê mình sao quá gian truân đau khổ?

    Những ngày chạy loạn đã đưa đẩy số phận bạn bè cũng như tôi chính thức giã từ bút nghiên sách theo tiếng gọi quân hành. Ngày đầu tiên đếm bước một hai... trong quân trường Quang Trung bụi nắng. Những lúc này lòng tôi luôn hướng về gia đình đang lưu ngụ trên quê hương mới  miền Nam mưa nắng hai mùa. 

Bước chân bỡ ngỡ vào nam chưa nơi ăn chốn ở. Tiếp theo là đời sống tập thể và quân trường biết bao xa lạ với tuổi học trò? Chưa hết nhớ một quê hương bỏ lại nay tôi lại nhớ về một nơi mới đến có ba mẹ anh em và bà con ở đó.

                  chợ cá Mỹ Tho 1972

Tôi nhớ làm sao những giây phút sung sướng lâng lâng trong lòng khi cầm tờ giấy phép tạm rời Trung Tâm 3 về thăm nhà. Tôi nhớ chuyến xe lam Gò Vấp qua xa lộ Đại Hàn về Bình Chánh. Tôi nhớ những chuyến xe đò Sài Gòn - Mỹ Tho hay những chuyến xe lô 12 chỗ ngồi. Xe qua cầu Bình Chánh xe về Long An rồi theo Quốc Lộ 4 ngang ngã 3 Trung Lương là rẽ về Thành Phố Mỹ Tho.

sông dọc theo đường Trưng Trắc gần Chợ Gạo

Con đường Nguyễn Trãi chốc bỗng thành thân thiết do đại gia đình cậu mợ tôi và ba mẹ tôi trú ngụ tại đó. 
Tôi dần dần nhớ chợ Vườn Bông nhớ Vườn Hoa Lạc Hồng nhớ con sông Tiền hay nhánh sông qua cầu Quay luôn luôn rộn rã thuyền bè bán buôn. Những vựa trái cây rau trái, những tiệm ăn Tàu Việt với món hũ tiếu Mỹ Tho nổi tiếng khó quên.

  ***

CHẲNG LÀ HẸN ƯỚC VÀ MÃI MÃI RA ĐI

Chóng vếnh chẳng bao lâu, chỉ vài tháng tôi có mặt phố "Mỹ" thế mà một thứ tình cảm cùng kỷ niệm khó quên một thành phố hiền hòa yên tĩnh cùng một mối tình ban sơ của 'người hàng xóm' đối diện nhà cậu mợ tôi, nơi nhà tôi cư ngụ. Rồi tôi phải ra đi, lại giã từ môt cảm tình cũng như một tình yêu vừa chớm. 

Chỉ mấy tháng với Mỹ tho thôi, lạ thay hình ảnh Mỹ tho vẫn ghi mãi trong tiềm thức tôi. Mấy đứa em tôi lúc đó bắt đầu quen tên trường mới Nữ Trung Học Lê Ngọc Hân, tôi thì quen với bến xe Mỹ Tho, chuyến xe lô Minh Chánh 12 chỗ ngồi do lên về Sài Gòn lo chuyện thi cử, đầu đơn vào không lực và sau này là những chuyến về phép từ quân trường. 

Từ Sài Gòn những chuyến xe của thập niên 1972 đưa tôi về Mỹ Tho. Những cánh đồng Long An, những vườn trái cây dần dà quen mắt. Tất cả đều trở nên quen thuộc và có chút nào đó thân mến hơn. Tôi không ngờ sau khi ra đơn vị, từ năm 1973 là tôi ra đi về lại miền trung và từ đó tôi vĩnh viễn chia tay Mỹ Tho không một lời từ tạ?

                    QL 4 truoc 1972

    Mấy chục năm xa Mỹ Tho một nơi tôi chỉ ở "thoáng qua", nhưng trong tiềm thức tôi vẫn âm vang tiếng sóng nước lao xao, hình ảnh lá me bay, những con phố hiền hòa trầm mặc, những khuôn mặt người dân vui tươi cởi mở, nhiều tấm lòng hào sảng vị tha...

phà qua Kiến Hòa

Bên kia bờ sông Tiền là Kiến Hòa, là Bến Tre, chỉ qua phà cầu Bắc là đến thôi; thế mà tôi đã thất hứa với chính mình. Bên hai ly nước dừa với người con gái tôi quen trong một lần sơ ngộ, những cảm xúc và bỡ ngỡ của hai người khác phái đến với nhau từ hai miền đất xa xôi, lạ lẫm.

    Và xót xa sâu lắng nhất là tôi đã không hứa với nàng người con gái xứ Mỹ Tho một điều gì? Chỉ thoáng quen nhau, rồi tôi biền biệt ra đi cho đến bây giờ. Giờ nàng đã là người thiên cổ. Tôi vẫn bâng khuâng không biết những phút sau cùng đó có lần nào nàng nghĩ về tôi không?

Câu hỏi này chắc mãi theo tôi?

ĐHL  08/04/2012

edit 14/8/2017



   rạp chiếu phim Vĩnh Lợi trước mặt Chợ Mỹ Tho vào năm 1972  không có máy lạnh và chiếu theo xuất

rạp chiếp phim có máy lạnh Định Tường chiếu theo xuất nằm bên đường Trưng Trắc dọc theo bờ sông 

Múi vườn Hoa Lạc Hồng và đầu đường Trưng Trắc

NGU -YÊN: THƠ THỜI NAY

 

ĐỌC BÁO GIÙM BẠN- Ngu Yên bàn về thơ dở thơ hay

BÀI TRÍCH TỪ BÁO NGƯỜI VIỆT 25/12/2024

 KENNEDALE, Texas (NV) – Mới đây, nhà thơ Ngu Yên đưa lên mạng (Academia.com), một bài viết ngắn bàn về thơ: “Câu Hỏi Về Bài Thơ.”

hình 

Họp mặt ở Arlington, Texas, năm 2022. Từ trái, Nguyễn Trọng Khôi, Trần Doãn Nho, Ngu Yên, Đinh Yên Thảo, Nguyễn Xuân Thiệp, Thận Nhiên. (Hình: Trần Doãn Nho)

Ông than phiền thơ bây giờ tràn lan trên mạng: “Báo chí, tập san, sách in, nhất là trang mạng và mạng thông tin xã hội, đầy dẫy thơ, cát và ngọc lẫn lộn, ngọc ít cát nhiều. Người đọc ít được diện kiến thơ hay mà phải liếc qua nhiều thơ dở, khiến thơ càng ngày càng mất uy tín, mất thưởng ngoạn. Thơ, giờ đây, không phải chỉ là rẻ rúng, mà miễn phí vẫn không lôi kéo được mắt nhìn, như cá ươn chợ chiều cho không, chẳng ai lấy.”

Thực ra, không phải chỉ thơ, mà gần như tất cả mọi hình thức viết lách, từ sáng tác cho đến phê bình, tiểu luận hay tản mạn đủ loại (chính trị, kinh tế,văn hóa, giáo dục…) đều chịu chung một số phận: chữ nghĩa đầy dẫy, không những ngọc lẫn trong cát và cát trộn đều với ngọc, mà còn lẫn lộn với  vô số thứ tạp nham khác như thịt thà, rau quả loạn xà ngầu, khiến người đọc không biết phương hướng nào mà chọn lựa.

Đó là thành quả – mà cũng là một căn bệnh – của thời (hiện) đại: Internet. Phương tiện mới này tạo điều kiện để người ta mặc sức tự thể hiện mình trong hầu như mọi lãnh vực nghệ thuật: ai cũng có thể sáng tác, có thể hát, có thể đóng phim, quay phim, chụp hình… rồi đưa ngay sản phẩm của mình ra công chúng, không cần phải kinh qua  bất cứ một hình thức biên tập nào.

Dễ và nhanh nhất là viết. Càng dễ và càng nhanh hơn nữa là làm thơ. Làm xong, chẳng cần phải nhờ ai, tự đưa vào Facebook của mình, hay gửi đến bạn bè và người quen (và cả những người không quen) qua một bản danh sách email dài dằng dặc sưu tập được. Đó là một trong những lý do khiến cho thơ ngập tràn trên mạng như một cái gì thừa mứa. Không bị “rẻ rúng” mới là chuyện lạ!

Để tránh khỏi rơi vào hoàn cảnh đáng buồn trên, người làm thơ và người đọc thơ cần phải biết phân biệt giữa “thơ dở” và “thơ hay.” Đó là điểm mấu chốt trong tiểu luận “Câu Hỏi Về Bài Thơ.” Tuy nhiên, tác giả Ngu Yên khẳng định ngày từ đầu bài rằng, ông bàn về thơ không phải từ nhãn quan của một nhà phê bình chuyên nghiệp. Tại sao? Ông nêu ra hai lý do:

-Thứ nhất, luận lý của nhà phê bình chuyên nghiệp, tuy “đứng đắn” và “tốt đẹp,” nhưng thường khó hiểu hoặc hiểu mà không thể áp dụng.

-Thứ hai, một nhà phê bình giỏi nghiên cứu về thơ mà không (biết) làm thơ, thì có điều không ổn. Vì theo Ngu Yên, “Khác với văn xuôi, thơ hay có bí mật riêng mà chỉ người làm thơ lão luyện, khăng khít, mê thơ mới có thể cảm nhận.”

Có lẽ không mấy ai phản bác nhận xét này.

Từ cái nhìn căn bản đó, Ngu Yên “xung phong nói giùm các nhà nghiên cứu về thi ca. Họ nói chuyện, khô và khó. Tôi thông dịch vui, ướt và dễ.” Và ông bắt đầu với nhận xét: “Người ta khó đồng ý với nhau một bài thơ hay, nhưng dễ thỏa thuận với nhau về một bài thơ dở.” Ông nêu ra năm “đặc tính” giúp người đọc nhận biết một bài thơ là dở:

-Không ý tưởng hoặc ý tưởng sáo mòn: đó là bài thơ không truyền đạt được một ý tưởng nào đó của người sáng tác; hoặc nếu có thì đó lại là một ý tưởng cũ xưa, đã được người ta lặp đi lặp lại nhiều lần.

-Ngôn ngữ sử dụng không phù hợp với ý thơ, với chủ đề và với nội dung bài thơ.

-Thiếu những hình ảnh thơ trong thơ kết hợp để tạo thành thi tứ, tức là ý thơ. Những hình ảnh thơ thường giúp người đọc “thấy” hình ảnh trong thơ rõ hơn, sống động hơn là hiểu ý nghĩa của chữ.

-Không kích thích trí tưởng tượng của người đọc.

-Không gây cảm xúc nơi người đọc. Nếu bài thơ “không” làm cho người đọc cười, khóc, phẫn nộ, tức tối, buồn rầu, thanh thản, vân vân là bài thơ dở.

Trong số những “đặc tính” trên, theo kinh nghiệm thưởng thức riêng, tôi nhận thấy có hai “đặc tính” dễ nhận diện nhất:

-Một là: sáo mòn. Hầu hết những bài thơ dở mà người đọc nhận ra ngay, chính là sự lặp đi lặp lại ý tưởng hay hình ảnh hay từ ngữ đã được sử dụng quá nhiều, như người ta cứ ăn mãi một món ăn đến chán ngấy. Chẳng hạn như khi đề cập đến sầu muộn, nhớ nhung, phôi pha, biệt ly…, hầu hết những bài thơ như thế đều sử dụng lại hình ảnh và từ ngữ mà nhà thơ TTKH đã từng biểu hiện trong bài “Hai Sắc Hoa Ti-Gôn” ngày xưa, đại khái như:

“Một mùa thu trước mỗi hoàng hôn
Nhặt cánh hoa rơi chẳng thấy buồn
Nhuộm ánh nắng tà qua mái tóc
Tôi chờ người đến với yêu đương”

-Hai là: không tìm một cách diễn tả của riêng mình, tức là không biết vận dụng ngôn ngữ để tạo nên nét độc đáo. Vận dụng ngôn ngữ ở đây không có nghĩa là “làm cho khác người” (lập dị) hay làm cho ra vẻ “bí hiểm.” Lập dị hay bí hiểm khiến bài thơ đâm ra khó hiểu. Khó hiểu thì khó thưởng thức, khó thưởng thức thì khó hay.

Thử đọc lại hai câu thơ quen thuộc này của Nguyễn Bính:

“Hôm qua em đi tỉnh về
Hương đồng gió nội bay đi ít nhiều”

Thơ Nguyễn Bính thường là như thế, chữ nghĩa giản dị, mộc mạc, đọc lên là ai cũng hiểu được ngay ý của ông. Điểm khiến người đọc, ở một khía cạnh nào đó, thấy nó “hay” nằm ở chỗ: thay vì nói rằng cô gái bị chốn thị thành quyến rũ nên đánh mất phần nào cái đẹp thôn dã chơn chất làng quê, thì nhà thơ tạo ra và kết hợp được hai nhóm chữ (mà cũng là hai hình ảnh) lạ: “hương đồng gió nội” và “bay đi.” Hai câu thơ tạo được nét độc đáo riêng nhờ cách dùng ngôn ngữ – thuật ngữ chuyên môn gọi là “ẩn dụ” – như thế.

Đó là nói về bài thơ. Còn về người làm thơ thì sao?

Nói cho ngay, đã làm thơ, không ai muốn làm một bài thơ dở cả. Nhưng tại sao người ta lại vẫn cứ làm ra một bài thơ dở? Ngu Yên quả quyết: “Thơ dở vì thiếu quan tâm.” Ông nêu ra một số yếu tố – cũng là bí quyết – cần phải quan tâm khi sáng tác một bài thơ:

-Bài thơ phải tập trung vào một ý tưởng chính, tức là một chủ đề nào đó, và quan trọng hơn hết, chủ đề đó phải được giữ xuyên suốt toàn bài thơ, không nên mông lung, đi lạc khỏi đề tài.

-Làm thơ là kể một câu chuyện nào đó, dù là một câu chuyện không đầu đuôi, chỉ có thân bài.  Do đó, phải xây dựng một câu chuyện thật thú vị, thật hấp dẫn. Càng thú vị, càng hấp dẫn thì  người đọc càng yêu thích. Dựa vào cách diễn đạt, những gì không nói ra trong bài thơ là những khoảng trống cần thiết để người đọc tưởng tượng hay hư cấu thêm.

-Do độ dài của bài thơ có giới hạn, cho nên nó phải huy động được “thất tình” (hỷ, nộ, ai, ái, lạc, ố, dục) “lục dục’ (sắc, thính, hương, vị, xúc, pháp) trong tâm trí người đọc, trong một khoảng thời gian ngắn và dồn dập. Tuy nhiên, tùy trường hợp, bài thơ tạo được một cảm xúc nhẹ nhàng và ý tứ thâm trầm cũng được xem là đủ, theo Ngu Yên.

-Phải biết sử dụng những ngôn ngữ tạo ra hình ảnh, vì chính những hình ảnh liên kết với nhau mới tạo ra tứ thơ. Giống như một bức tranh hoặc một khúc video ngắn, những “hình ảnh và sinh hoạt của chúng phải mạnh, ấn tượng và lôi cuốn.” Nếu muốn làm những bài thơ mang tính triết học hoặc bày tỏ tư tưởng sâu sắc, thì người làm thơ chủ yếu phải sử dụng ý nghĩa của ngôn ngữ, kết quả của tư duy, để xây dựng nên bài thơ.

-Sau cùng, phải quan tâm đến sự lưu loát, trôi chảy của toàn bài thơ. Để kiểm tra điều này, Ngu Yên đề nghị: một trong những cách hay nhất là khi làm xong bài thơ, hãy đọc to lên. Nếu thấy không trơn tru từ đầu đến cuối, thì nên điều chỉnh lại hoặc chờ đợi một thời gian rồi bắt đầu làm lại bài thơ.

Sau khi nêu lên 15 điểm giúp người ta nhận ra một bài thơ hay, ông kết luận: “Đã làm thơ, đâu ai muốn làm thơ dở. Đã đọc thơ, đâu ai không muốn đọc thơ hay. Điều phức tạp và dễ ngộ nhận là chữ “hay.” Hay có nhiều cấp bậc hay, vì vậy, những gì tôi chọn để viết hôm nay trực chỉ vào chữ “hay” vừa phải của một bài thơ hội đủ kỹ thuật và nghệ thuật thi ca. Còn những bài thơ hay theo kiểu thông diễn, theo kiểu ra ngoài phạm vi của hiểu biết, hoặc hay theo kiểu xuất thần, thì xin hẹn hôm nào sẽ cùng nhau bàn thảo hai chữ: “tài tình.”

Đúng thế. Rút ra từ kinh nghiệm cá nhân về việc làm thơ và thưởng thức thơ, có vài yếu tố rất quan trọng trong chuyện làm thơ “hay” mà Ngu Yên không hay chưa đề cập đến trong bài này. Một là, phải  thích, phải mê thơ đến độ “quên ăn bỏ ngủ;” hai là, phải có năng khiếu “trời cho;” và ba là, phải có cảm hứng nữa. Phải chăng, chính những yếu tố này mới thực sự đưa đến cái “tài tình” trong thi ca, như nhà thơ của chúng ta hứa hẹn sẽ bàn đến một ngày nào đó trong tương lai! (Trần Doãn Nho) [qd]

---

Ngu Yên là bút hiệu của Nguyễn Hiền Tiến, sinh năm 1952 tại Bình Định, hiện cư ngụ ở Houston, Texas. Ông cộng tác với nhiều tạp chí văn chương hải ngoại, giấy cũng như mạng: Văn Học, Hợp Lưu, Văn, Việt Magazine, Quê Mẹ, Làng Văn, Da Màu, Gió-O, Tiền Vệ, Văn Việt…

Ông đã xuất bản hàng chục tác phẩm đủ loại: sáng tác (truyện ngắn, thơ, ca khúc), biên khảo (văn chương, nghệ thuật, âm nhạc, nhiếp ảnh, kịch nghệ), dịch thuật (thơ, tiểu luận), đồng thời chủ trương tạp chí “Đọc và Viết” đã phát hành hàng chục số, mới nhất là “Tạp chí Đọc và Viết, Tam Cá Nguyệt, số mùa thu 2024.”

Nhận xét về thơ Ngu Yên, nhà thơ Chân Phương nhận định: “Một nét nổi bật trong sáng tác của Ngu Yên là tứ thơ thường bật ra từ óc quan sát thông minh điểm thêm nụ cười tinh nghịch khi thi sĩ chứng kiến những việc thường ngày trong cuộc sống di dân. (…) Nhà thơ của chúng ta chụp bắt có ý thức các bức tranh của hiện thực sinh động khác xa sự uốn éo ráp chữ của vô số bài thơ thiếu máu chỉ biết nhai gặm cảm tính nghèo túng trên những trang mạng thừa mứa chữ nghĩa hôm nay.

nguồn trích

Ngu Yên bàn về thơ dở thơ hay

================ 

VŨ TRỤ VÀ LỖ ĐEN THỰC HƯ RA SAO

 

LỖ ĐEN (BLACK HOLES) CÓ THẬT CHĂNG? NẾU THẬT THÌ KHI NÀO TRÁI ĐẤT BỊ HÚT VÀO CHÂN TRỜI MA ẢNH CỦA NÓ

 THEO NASA LỖ ĐEN GẦN NHẤT NGAY TRONG THIÊN HÀ CHÚNG TA GỌI LÀ GAIA BH1  CÁCH XA KHOẢNG 1500 NĂM ÁNH SÁNG CÓ NGHĨA LÀ TỐC ĐỘ DI CHUYỂN 300.000 KM/GIÂY VÀ CHU DU 1500 NĂM MỚI TỚI 

CÓ BAO NHIÊU LỖ ĐEN TRONG DẢI NGÂN HÀ

NGAY TRONG DẢI NGÂN HÀ CỦA CHÚNG TA THEO NASA CÓ KHOẢNG 100 TRIỆU LỖ ĐEN

TƯỞNG CŨNG CẦN NHẮC LẠI THIÊN HÀ CHÚNG TA CÓ TỚI 1OO TỶ TINH TÚ  VÀ CHÚNG TA NẾU CHU DU VỚI TỐC ĐỘ ÁNH SÁNG THÌ CẦN ĐI TỚI 100,000 NĂM MỚI QUA HẾT DẢI NGÂN HÀ 

LỖ ĐEN LÀ HIỂM HỌA VŨ TRỤ NẾU NHƯ CHÚNG CÓ THẬT. 

Hiểm họa ra sao mời bạn đọc vào tiếp phần dưới

Data from the European Space Agency’s (ESA) Gaia mission revealed the closest known - and second closest - black holes in 2022, Gaia BH1 and Gaia BH2, which are 1,560 light-years and 3,800 light-years from Earth respectively. 

Theo dữ liệu của cơ quan không gian Châu Âu ESA (2022) có hai lỗ đen gần Trái Đất nhất là GAIA BH1 và GAIA BH2 cách xa chúng ta 1,560 quang niên và 3,800 quang niên 

I- BLACK HOLE CÓ THẬT CHĂNG?

BLACK HOLES - LỖ ĐEN CÒN KINH DỊ HƠN CẢ CHUYỆN QUỶ MA GẤP NGÀN VẠN LẦN

 Chào bạn đọc

Đêm Halloween thường ám ảnh bởi chuyện quỷ ma, ma cà rồng, ma hời ma xó nhưng trong vũ trụ còn có thứ GHÊ RỢN gấp ngàn lần chuyện YÊU MA  ĐÓ LÀ LỖ ĐEN-BLACK HOLES

Hình ảnh đầu tiên về lỗ đen của lịch sử loài người, được chụp bởi Kính viễn vọng Chân trời Biến Nạn, cho thấy ánh sáng phát ra từ vật chất khi nó xoáy dưới tác động của lực hấp dẫn vô cùng mạnh. Lỗ đen này có khối lượng gấp 6,5 tỷ lần Mặt trời và nằm ở trung tâm TINH VÂN có số hiệu M87.

BLACK HOLE LÀ GÌ

 Nói một cách đơn giản, đó là một vùng không gian bị đè nén quá nhiều vật chất. Sức dồn nén quá vĩ đại, mạnh kinh hồn, vượt qua múc tính toán và trí óc tưởng tượng của chúng ta. Một khối vật chất tự đè nén dồn chặt kinh dị như vậy từ đó lại sinh ra một sức hút ghê rợn chẳng khác chi chuyện thần thoại...tất cả đều bị nó nuốt chửng vào trong không có gì kháng cự lại được. Không còn thứ gì thoát khỏi sức hút ma quái của một lỗ đen kể cả ánh sáng cũng đồng chung số phận. 

   Theo thuyết tương đối của bác học Einstein, chúng ta phải tìm tòi sâu vào thuyết này để hiêủ chi tiết về Lỗ Đen, chúng ta phải chậm rãi tìm hiểu lại ý nghĩa về lực hấp dẫn trong môi trường bình thường .

Giả sử bạn đang đứng trên bề mặt một hành tinh này bạn thử ném môt hòn đá thẳng vào lên trời, thừa nhận rằng thực tế sức bạn cũng đủ mạnh cho hòn đá đi thẳng lên trời một thời một lúc rồi gia tốc của nó sẽ bị hấp lực của trọng trường (gravity) sẽ bị triệt tiêu lần và hòn đá sẽ bắt đầu rơi lại xuống đất. Nhưng nếu bạn ném viên đá với sức mạnh đòi hỏi nào đó viên đá sẽ vượt ra khỏi lực hút của trọng trường và mãi mãi đi thẳng ra không gian. Vận tốc vừa đủ để vượt ra khỏi lực hấp dẫn của trái đất gọi là vận tốc vượt thoát “escape velocity” . Vận tốc để thoát này lệ thuộc vào khối lượng vật chất của hành tinh bạn đang đứng nếu nó cực kỳ to lớn thì lực hút (gravity) cũng cực kỳ mạnh. Yếu tố thứ hai- vận tốc để vượt thoát lực hấp dẫn này tùy thuộc bạn có đứng gần tâm của hành tinh này hay không có nghĩa là bạn đứng càng xa tâm hành tinh thì vận tốc vượt thoát càng ít hơn. Vận tốc vượt thoát ở địa cầu là 11. 2 km/giây hay 25,000 mph. Còn ở mặt trăng chỉ 2.4 km/giây hay 5,300 mph.

LỖ ĐEN LỚN CHỪNG NÀO

Tinh vân (thiên hà) Andromeda, chúng ta không ở trong thiên hà này  mà ở Thiên hà khác gọi là dải Ngân Hà (Milky Way Galaxy)

Vũ trụ có vô số Thiên Hà, mỗi một thiên hà có vô số tinh tú 

Lỗ Đen ở tâm của Thiên Hà Andromeda có khối lượng 200 triệu lần mặt trời chúng ta.

Có hai cách để diễn tả về sự lớn của một vật thể. Một là khối lượng (mass) hai là khỏang không gian nó ngự trị lớn chừng nào.
Trường hợp một nói về khối lượng thì không có chuẩn mực nào để diễn tả về khối lượng của một Lỗ Đen. Đa phần ngoài kia những Lỗ Đen này được cấu tạo từ những ngôi sao đồ sộ nhất . Có thể khối lượng của nó phải lên tới 10³¹ (10 lũy thừa 31)kg hay bạn có thể viết số 10 với 30 con số 0 tiếp theo sau, bằng 10 lần khối lượng mặt trời. Các nhà thiên văn còn nghĩ rằng ở tâm của các thiên hà (galaxies) còn tiềm ẩn rất nhiều loại Lỗ Đen có khối luợng gấp triệu lần mặt trời. 

SỨC NÉN VĨ ĐẠI CỦA LỖ ĐEN KINH KHỦNG RA SAO

Một Lỗ Đen nếu có khôi lượng bằng mặt trời chúng ta thì đường bán kinh co lại chỉ còn 3 Km trong lúc mặt trời hiện tại đường bán kính là 700, 000 Km thế thì ta có thể tưởng tượng từ 700 000 DỒN NÉN chỉ còn lại 3 Km thì độ NÉN của một Lỗ Đen nó KINH KHỦNG đến mức độ nào!

lấy tỷ số 700,000/3 tức hơn 300,000 lần SỨC NÉN!

 SỨC NÉN VĨ ĐẠI làm cho các nguyên tử đều biến dạng, các protons neutrons đều bị ép sát lại với nhau không còn di chuyển cuối hết chẳng còn ý nghĩa vật lý nào diễn tả cho tính chất quái dị này

GIẢI NOBEL VẬT LÝ NĂM 2020 CHIA CHO 3 KHOA HỌC GIA ANH, ĐỨC VÀ MỸ LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TRÌNH TÌM TÒI LỖ ĐEN (BLACK HOLES) Nếu như GS Hawking còn sống có thể lúc này ông cũng được chia giải NOBEL này

VTV.vn - Ngày 14/3/2018, CNN, PA, Mail Online và hàng loạt tờ báo đăng tin, Nhà Vật lý thiên tài Stephen Hawking đã qua đời, thọ 76 tuổi.

• Website Đại học Cambridge quá tải
• 
  
•  sau khi công bố luận án của Stephen
• 
  
•  Hawking

Trong thông báo từ gia đinh Hawking, các con Lucy, Robert và Tim đã xác nhận: "Chúng tôi vô cùng thương tiếc báo tin, cha của chúng tôi đã từ trần vào sáng 14/3/ 2018 tại nhà riêng ở Oxford. Ông là một nhà vật lý học vĩ đại, một người đàn ông phi thường. Những cống hiến và di sản của ông để lại sẽ còn sống mãi cùng năm tháng"

.------------------------------   

Sir Roger Penrose sinh năm 1931, giáo sư vật lý toán học tại đại học Oxford Anh quốc. ông từng đoạt nhiều giải thưởng trong đó có giải Wolf Prize 1988 về vật lý cùng chia với nhà bác học Stephen Hawking về lý thuyết vũ trụ. 

-------------------------------

    Lỗ Đen đã trở thành một thuật ngữ và cũng là một đề tài khoa học hôm nay. Mới nhất là vào năm 2020, Giải Noble Vật Lý trao cho 3 nhà khoa học liên quan đến Lỗ Đen. Một nửa giải Nobel Vật lý năm 2020 được trao cho TS Roger Penrose (Anh Quốc) nhờ vào công trình toán học của ông cho thấy Lỗ Đen là hệ quả của lý thuyết hấp dẫn của Einstein (như đã trình bày phần đầu)

 Hai nhà khoa học Andrea Ghez (Mỹ) và Reinhard Genzel (Đức) chia sẻ nửa còn lại của giải Nobel Vật Lý 2020 này nhờ hai người này có công tìm ra một lỗ đen khổng lồ nằm ở trung tâm thiên hà chúng ta đó là Dải Ngân Hà (Milky Way).

        dải Ngân Hà  (Milky Way) là một tinh vân, quê hương của Mặt trời và cũng là Trái Đất

 KHÔNG CÓ LỖ ĐEN

Stephen Hawking: Các định nghĩa về tính chất của lỗ đen có thể không còn, nếu như hai lý thuyết trụ cột của vật lý thời nay đều đúng đó là hai thuyết tương đối tổng quát (General Relative Theory) và thuyết lượng tử (Quantum Energy)

TIN MỚI KHOA HỌC.......KHÔNG CÓ LỖ ĐEN ?

Cách đây vài năm  Lỗ Đen la` một thể kỳ diệu cùng kinh sợ của vũ trụ. Nó kết tạo do những ngôi sao đồ sộ sụp đổ , co rút lại tối đa ngoài mức tưởng tượng của chúng ta. Ví dụ , trái đất co lại chỉ bằng " trái banh hay quả trứng" , như truyện thần tiên. Vì như vậy mọi thứ đều bị hút vào kể cả ánh sáng vì dẫn lực(gravity) của nó lớn quá mức tưởng tượng của chúng ta nói ra. Cái đáng sợ của Black Hole là event horizon, tạm dịch là chân trời biến nạn tức là cái vòng ngoài của lỗ đen . Mọi thứ gần nó đều bị hút vào , ánh sáng cũng không lọt ra ngoài nên ở xa chúng ta thấy là một lỗ đen. 

 Tháng 3 năm 2012 Joseph Plochinski giáo sư vật lý tại đại học Santa Barbara Hoa kỳ từng tưởng tượng ra viễn cảnh của một phi hành gia tới gần một lỗ đen. Đó là tự sát...

  Nhưng nguồn tin nóng gần nhất đã làm đảo lộn tất cả sự tin tưởng vào lỗ đen cả thế kỷ nay, theo nhà vật lý nổi tiếng thế giới là Stephen Hawking từ năm 2004 ông đã nghi ngờ và cho ông đã nghĩ sai về lỗ đen, do vậy vào tháng giêng 2014 trước khi ông mất 4 năm nhà bác học này cho là không có lỗ đen  lý do : "chân trời biến nạn" (event horizon) trái với thuyết lượng tử (quantum theory) ?!

LÝ THUYẾT LƯỢNG TỬ LÀ GÌ?

Lý thuyết lượng tử, hay cơ học lượng tử (QUANTUM MECHANICS), là căn bản lý thuyết của nền vật lý hiện đại. Nó giải thích bản chất và hành vi (nature and behavior) của vật chất cùng năng lượng ở cấp hạ nguyên tử (subatomic) tức là nhỏ hơn các hạt electron, neutron, proton) 

Lý thuyết lượng tử giải quyết các hiện tượng hạ nguyên tử như nói trên, trong khi thuyết tương đối giải quyết thế giới vĩ mô. Cùng nhau, chúng tạo thành cơ sở của vật lý hiện đại. do chúng giải quyết các lĩnh vực khác nhau, điều này đã khiến các nhà vật lý tìm kiếm cái gọi là lý thuyết thống nhất về mọi thứ.

tóm tắt lại:

quantum theory -thuyết lượng tử là lý thuyết vật lý hiện đại giải thích dựa vào tự nhiên và hoạt động của vật chất cùng năng lượng của nguyên tử atomic và hạ nguyên tử subatomic - Thuyết lượng tử - đại khái giả định rằng trong các bức xạ (radiation) năng lượng của các electron là nhất định không thể tách rời được
 

  
giáo sư Stephen Hawking dạy tại đại học Cambridge Anh quốc từng được TT Obama Hoa Kỳ trao tặng huy chương Tự Do

  Theo tờ The Nature, tuần báo khoa học quốc tế, GS Hawking từng là giả thuyết gia ủng hộ về thuyết lỗ đen. Vào lúc đó theo lý thuyết cổ điển thì không có gì thoát ra được lỗ đen , nhưng vao những ngày cuối năm 2013 này theo gs Hawking thuyết lượng tử (quantum theory) cho biết năng lượng và thông tin về nó có khả năng đào thoát ra ngoài. Như vậy nếu nhà vật lý Stephen nói đúng thì chúng ta phải tìm cách định nghĩa lại lỗ đen bằng các cách gọi khác tùy theo tính chất của nó trong vũ trụ. 

  Vậy từ ngữ này là gì? 

Theo Stephen Hawking , ông cho rằng cái danh từ dễ nghe nhất để thế cho "chân trời biến nạn" đó là "chân trời rõ rệt" (apparent horizon) do rằng những thứ bị chúng cầm giữ trong đó có tính tạm thời và sau đó sẽ được phóng thích dù rằng với cái thể lộn xộn khó đoán. Như lời giải thích vào đoạn đầu , nhà vật lý Hawking cho rằng cần phải có lối giải thích đầy đủ hơn nửa sau khi ông tái tục khám phá điều thay đổi trên. Sự giải thích đầy đủ sắp tới theo ông là sự hòa hợp giữa dẫn lực và các lực cơ bản khác của thiên nhiên. Theo ông mất cả thế kỷ cho các nhà vật lý truy cứu ra lối giải thích hợp lý nhất dù sao nó vẫn còn trong vòng bí ẩn.

Nếu giả thuyết của Hawking đúng, thì cũng không có sự diệu kỳ hay phi thuờng tại trung tâm lỗ đen. Thay vào đó, vật chất có thể tạm thời bị giữ sau chân trời rõ nét kia. Chúng lần hồi bị kéo vào trong theo lực kéo của lỗ đen, nhưng không hoàn toàn bị hút chặt vào vùng trung tâm. Cái ý tưởng cho rằng thuyết lượng tử có ảnh huởng xung quanh lỗ đen tạo nên hệ không gian và thời gian [space time](1) hết sức dao động nên không thể khả năng duy trì bất cứ loại ranh giới rõ nét nào.

  Nhưng cũng có sự bàn cãi cho rằng hai đường chân trời đó khác biệt nhau? về nguyên lý theo tờ  The Nature cho rằng có thể có vì họ giải thích rằng chân trời biến nạn trương phồng (swelling) theo tốc độ nhanh hơn chân trời rõ rệt (apparent horizon) khi lỗ đen kia "nuốt" nhiều vật chất hơn . Sự khác biệt là chân trời rõ rệt lần hồi sẽ tan biến đi không giống như chân trời biến nạn (event horizon) .
====================

ĐHL 

nguồn:
Ted Bunn ( FAQ Frequently Asked Questions)
assisstant professor /university of Richmond/physics dept.

http://www.sciencedaily.com/releases/2015/10/151014085144.htm

http://www.pbs.org/newshour/updates/hawking-meant-black-holes/

http://www.nature.com/news/stephen-hawking-there-are-no-black-holes-1.14583 

(1)hệ không gian-thời gian [spacetime] được biểu kiến bằng mô thức trong đó không gian có 3 chiều (dài, rộng ,cao) và thời gian đóng vai trò là chiều thứ 4.Trong vật lý hệ không gian thời gian là mô thức toán học còn gọi chuỗi tiệm tiến không gian thời gian [space-time continuum], kết hợp không gian và thời gian tạo thành một chuỗi tiệm tiến (continuum) gắn kết với nhau.  Khi kết hợp chiều thời gian với không gian (4D) thành một hệ thống các nhà vật lý mới có khả năng cho ra nhiều lý thuyết hữu ích cho lý thuyết vũ trụ từ lớn nhất như siêu thiên hà -supergalactic - cho đến nhỏ bé nhất gọi là  hạ nguyên tử ( sub atomic- nhỏ hơn nguyên tử)--

EVENT HORIZON  xin tạm dịch là

 CHÂN TRỜI BIẾN NẠN hay Chân Trời

 "MA  ẢNH"

LỖ ĐEN ĐÁNG SỢ HƠN MA QUỶ HALLOWEEN NGÀN VẠN LẦN, TẠI SAO thế?

CHÂN TRỜI MA ẢNH ĐANG PHÌNH RA THEO TỐC ĐỘ ÁNH SÁNG CÀNG VƯƠN RA CÀNG HÚT MỌI THỨ VÀO TRONG KỂ CẢ ÁNH SÁNG, CHO ĐẾN LÚC NÀO TRÁI ĐẤT CHÚNG TA SẼ BỊ HÚT VÀO CÁI TÚI 'CÀN KHÔN' KINH DỊ KIA?

sự lo sợ sẽ là hiện thực nếu LỖ ĐEN ĐƯỢC CHỨNG MINH LÀ CÓ HIỆN HỮU TRONG VŨ TRỤ 

VÀ CÁI ĐÁNG SỢ TIẾP THEO LÀ CHÂN TRỜI BIẾN NẠN HAY CHÂN TRỜI 'MA ẢNH'

Do đó là EVENT HORIZON: tạm dịch là CHÂN TRỜI BIẾN NẠN (hay ma quái) gồm bề mặt hình cầu đánh dấu biên giới của Lỗ Đen bạn có thể vào mà vĩnh viễn không bao giờ ra được. Thật ra khi bước qua ranh giới đó bạn đã tới hồi tân số vĩnh viễn bị hút chặt vào trung tâm của Lỗ Đen đi mãi tới cõi vô cùng)

KHI BỊ HÚT VÀO LỖ ĐEN 

LỖ ĐEN LÀ THỨ  'THAM ĂN'  đến GHÊ RỢN NÓ sẵn sàng NUỐT CHỬNG  TẤT CẢ TỪ ÁNH SÁNG CHO ĐẾN CẢ MỘT NGÔI SAO 

Bây giờ bạn thử tưởng tượng nếu có một vật thể mà đậm đặc vật chất cực kỳ kinh khủng như đã nói trên thì dĩ nhiên lực đào thoát ( tức là thoát ra khỏi sức hút của nó) phải cần có thứ vận tốc lớn hơn VẬN TỐC ÁNH SÁNG. Theo bác học Albert Einstein thì không có thứ gì đi nhanh hơn vận tốc ánh sáng. Lực hấp dẫn của Lỗ Đen mạnh không diễn tả nỗi như vậy do đó ngay cả một TIA SÁNG cũng bị hút vào không có cách nào thoát ra được. Vì lý do tia sáng chỉ bị hút vào không thể thoát ra nên chúng ta ở ngoài thấy nó hoàn toàn MÀU ĐEN do đó nó mới có cái tên là "Lỗ Đen" 

 Từ ý nghĩ vật chất có độ nén cực đại, khiến ánh sáng cũng bị giam hãm giúp chúng ta trở lại lý thuyết của La Place vào thế kỷ 18. Sau này đa phần đều hoàn thiện ở vào thời của thuyết TƯƠNG Đối của Einstein và Karl Schwarzschild (1873-1916 nhà vật lý Do thái gốc Đức) phát minh thêm cách chứng minh bằng toán học lý thuyết về loại vật chất như trên. Mãi sau này với công trình hợp tác của Oppenheimer (1904-1967 cha đẻ A bomb, nhà vật lý), Volkoff ( 1914-2000 vật lý gia Canada) và Snyder (nhà hóa học) vào năm1930 người ta tin tưởng rằng những thứ vật chất trên có khả năng hiện hữu trong vũ trụ. Những nhà nghiên cứu này chứng minh rằng khi một ngôi sao đã  cạn hết nhiên liệu thì nó không thể tự giúp nó cưỡng lại hấp lực của chính nó và tự sụp đổ cuối hết nó sẽ hiện thân làm một LỖ ĐEN.

Với thuyết tương đối, lực hấp dẫn biểu diễn bằng một đường cong của thời gian vũ trụ / spacetime. Vật thể siêu khối lượng này (massive) tự DỒN NÉN kinh khủng không tưởng tượng nổi trong một kích thước quá nhỏ ví dụ bạn tưởng tượng sức nặng trái đất bó gọn trong một cái… quả banh chẳng hạn điều kỳ diệu này có khả năng làm lêc lệch lạc ý niệm thời gian, không gian và nó sẽ vượt ra ngoài lý thuyết bình thường về vật lý. 

CHÂN TRỜI BIẾN NẠN hay MA ẢNH  (EVENT HORIZON) 

người viết tạm dịch

Càng gần lỗ đen sự biến dạng về phạm trù không gian càng trở nên GHÊ RỢN CÙNG KINH DỊ  và làm cho Lỗ Đen càng có những khả năng kỳ diệu. Trong những điều kỳ diệu và kinh khiếp này nó có sự xuất hiện của CHÂN TRỜI MA ẢNH (event horizon). Chân Trời này là một bề mặt hình cầu đánh dấu biên giới của Lỗ Đen và bề mặt này phình càng lúc càng rộng ra xa hơn để hút hết mọi thứ từ ánh sáng và kể cả một ngôi sao khác. Khi bạn bị lọt vào VÒng Ma Ảnh này rồi, bạn có thể vào mà vĩnh viễn không bao giờ trở lui lại được. Thật ra khi bước qua ranh giới đó bạn đã tới hồi tân số vĩnh viễn bị hút chặt vào trung tâm của Lỗ Đen đi mãi tới cõi ...vô cùng .                           

…Quý bạn đọc có thể nghĩ ra rằng ranh giới của chân trời ma ảnh đó là nơi mà tốc độ vượt thoát (escape velocity) tối thiểu phải bằng VẬN TỐC ÁNH SÁNG (300 000 km /giây). Ngoài đường chân trời (cuả Lỗ Đen) thì vận tốc sẽ ít hơn vận tốc ánh sáng do đó ví như bạn cho là có một lực hỏa tiễn đủ mạnh thì bạn có thể đủ sức để thóat ra ngoài. Nhưng than ôi, nếu bạn mà ở phía trong chân trời ma ảnh đó rồi thì nói chi chuyện hỏa tiễn mạnh hay yếu vì bạn vĩnh viễn không bao giờ ra được nữa...

Chân Trời Ma Ảnh này có những tính chất về không gian vật lý rất kỳ diệu và có thể nói là ma quái. Giả thử bạn ngồi một nơi nào đó thật xa ngắm nó, cái đường chân trời này là một hình tượng thật đẹp, bất động nhưng giả sử bạn tới gần được nó thì cái thứ đường chân trời này đang phình rộng ra với một tốc độ kinh hồn bằng tốc độ ánh sáng và khi bạn đã LỌT LƯỚI vào rồi thì bạn không thể nào trở về được có nghĩa rằng nếu bạn trở lui thì phải có một vận tốc NHANH hơn tốc độ ánh sáng mới được!!!

KHI NÀO LỖ ĐEN TỚI NUỐT CHỬNG HÀNH TINH CHÚNG TA 

LÝ TÍNH KỲ DIỆU VÀ MA QUÁI của Chân Trời Biến Nạn hay Ma Ảnh phình ra với tốc độ ánh sáng. Với bản chất 'tham ăn' tất cả mọi thứ Lỗ Đen nuốt hết từ tinh tú, không gian hơi...kể cả ánh sáng. May thay nó cách xa gần nhất cũng là 1500 năm tới cả tỷ năm ánh sáng. Giả sử Chân Trời Ma Ảnh lan tới Địa Cầu chăng nữa thì cả 1500 năm hay lâu hơn là cả ...tỷ năm nữa mới đến địa cầu (nếu chân trời biến nạn có thật như thế) Vậy chúng ta có thể an tâm ngủ ngon giá như Lý Thuyết Lỗ Đen hay CHÂN TRỜI BIẾN NẠN như trên là có THẬT.

Tuy nhiên, có một bài báo mới công bố trên tạp chí hàng tháng Hiệp hội Thiên văn Hoàng gia cho thấy có thể có các lỗ đen ở gần Địa Cầu hơn nhiều, ở khoảng cách chỉ 150 năm ánh sáng.

Điều này khiến các nhà khoa học tại Đại học Padua ở Ý và Đại học Barcelona ở Tây Ban Nha đã sử dụng mô phỏng để theo dõi chuyển động và sự tiến hóa của tất cả các ngôi sao trong cụm sao Hyades, cách chúng ta khoảng 150 năm ánh sáng. Nếu như Lỗ Đen ‘định mạng’ đó có thật thì chỉ còn 150 năm nữa Chân Trời Ma Ảnh như người viết vừa trình bày trên sẽ QUÉT tới Địa Cầu …

Ôi mọi thứ sẽ bị hút hết vào cái Túi Càn Khôn như chuyện thần thoại mà ta hay đọc

Chúng ta cầu mong phát hiện này KHÔNG LÀ SỰ THẬT và mong sao có một ngày nào đó sẽ có khoa học gia chứng minh các quy luật vật lý của một lỗ đen là …SAI  

Thuật ngữ Black Holes tình cờ sau này do John Archibald Wheeler ( 1911-2008 nhà vật lý Mỹ, từng làm việc chung với Einstein ) đặt tên, chứ trước đây còn mang tên là “frozen stars” những ngôi sao đông đặc.

CHUYỆN GÌ SẼ XẢY RA NẾU BẠN BỊ LỌT VÀO LỖ ĐEN MA QUÁI KIA?

Bạn hãy tưởng tượng mình đã vào được một phi thuyền trực chỉ lao vào một cái LỖ ĐEN của dải THIÊN HÀ chúng ta. Và Lỗ Đen này có cái khối lượng (mass) gấp triệu lần mặt trời. Bạn khởi hành từ một điểm thật xa cái lỗ đen đó và lao vào biên giới của nó. Rồi chuyện gì xảy ra tiếp ?

Trước tiên bạn cảm thấy tình trạng vô trọng lượng vì các phần của thân thể bạn và các bộ phận của phi thuyền bạn đang bị dẫn lực của lỗ đen hút vào như nhau Tuy thế, Khi bạn càng gần và càng gần đến tâm của lỗ đen (cứ cho là bạn còn sống cho đến lúc vào được bên trong) bạn bắt đầu cảm nhận lực tương tác ‘thủy triều’ tác dụng vào bạn . Giả dụ như chân bạn gần tâm của lỗ đen hơn đầu bạn như thế chân bạn bị hút mạnh hơn là đầu và bạn bắt đầu có thứ cảm giác bị ‘căng’ ra. Thứ lực này càng tăng dần khi càng gần đến tâm lỗ đen và cuối cùng nó xé toạc người bạn. mọi thứ đều méo mó trước mắt bạn vì hấp lực dị thường của lỗ đen đã ‘bẻ cong ‘ cả ánh sáng . Một cách rõ hơn không không có gì đặc biệt khi vượt qua ‘chân trời ‘ này chỉ có một điều bạn có thể nhìn được các thứ BÊN NGOÀI vì ánh sáng từ các thứ bên ngoài có thể đến được với bạn (ánh sáng ngoài đã bị hút vào ) nhưng tuyệt nhiên bên ngoài thì không thể nào thấy được bạn vì ánh sáng từ bạn không có cách nào THOÁT được ra bên ngoài.

   Thế thì diễn biến này kéo dài được bao lâu ? Nó tùy thuộc vào khoảng cách bao xa bạn chọn lúc khỏi hành. Giả sử bạn chọn một khoảng cách 10 lần bán kính thứ lỗ đen có khối lượng triệu lần mặt trời ( cho ra bán kính 3 triệu km) thì bạn có thời gian là 30 triệu/ 300 000km/sec= 1.6 phút và bạn có khoảng gần 7 giây "chu du" khi lọt vào trong cái vòng 'kim cang " đen ngòm ma quái đó.

Trong gần 7 giây hoảng loạn này có thể bạn sẽ liều khai hỏa một thứ hỏa tiễn nào đó (giả dụ là có đi) hòng mong tránh cái thực thể MA QUÁI kia. Vô phương rồi, không còn hi vọng gì nữa vũng đen ma quái đó đang ở vào những giây còn lại mà càng cố vói tới khai hỏa hỏa tiển để mong thoát thân càng làm bạn tới nhanh hơn nữa. Thôi buông tay cho số phận bạn hãy bình thản ngồi lại tận hưởng những giây cuối cùng của chuyến du hành về vùng MA ẢNH.

3 ĐIỀU ĐẶC BIỆT KỲ QUÁI KHIẾN LỖ ĐEN QUẢ LÀ ĐÁNG KINH DỊ 

1- BẠN KHÔNG THỂ THOÁT ĐƯỢC KHI ĐÃ LỌT VÀO  CHÂN TRỜI MA ẢNH (Event Horizon)

2- LỖ ĐEN LÀ THỨ ‘THAM ĂN’ ĐẾN CÙNG TỘT DO NÓ SẴN SÀNG HÚT BẤT CỨ THỨ GÌ KỂ CẢ ÁNH SÁNG

3- CÁC ĐỊNH LUẬT VẬT LÝ ĐỀU KHÔNG CÒN GIÁ TRỊ TẠI LỖ ĐEN NỮA

ĐHL

các nguồn tham khảo

 

NASA 

* LỖ ĐEN LÀ GÌ? - NASA

CALTECH 

* NGHIÊN CỨU GIA ĐẠI HỌC CALTECH CÓ ĐƯỢC HÌNH ẢNH ĐẦU TIÊN CỦA LỖ ĐEN THUỘC THIÊN HÀ CHÚNG TA

Caltech Researchers Help Generate First Image of Black Hole at the Center of Our Galaxy | www.caltech.edu

* PHÂN TÍCH MỘT LỖ ĐEN 

ANATOMY A BLACK HOLE

https://universe.nasa.gov/black-holes/anatomy/#:~:text=We%20can%20think%20of%20the,stay%20inside%20it%20%E2%80%93%20even%20light.

HARVARD UNIVERSITY

* LỖ ĐEN- TÂM ĐIỂM CỦA NGÀNH VẬT LÝ THIÊN VĂN

Black Holes | Center for Astrophysics | Harvard & Smithsonian

* CÁC KHOA HỌC GIA TIN RẰNG CÓ CÁC LỖ ĐEN ĐANG RÌNH RẬP ĐỊA CẦU GẦN HƠN CHÚNG TA NGHĨ TRƯỚC ĐÂY

euronews.next

Scientists believe black holes are lurking much closer to Earth than we previously thought

https://www.euronews.com/next/2023/09/12/...