HOA CHẠC CHÌU

 

Chào bạn đọc

    Người viết đoan chắc sẽ có nhiều bạn đọc cảm thấy lạ với tựa đề của bài viết. Hoa Chạc Chìu là loại cây gì? Nghe sao lạ thế? Nhưng đây là chút tâm tình của tác giả về hương thơm một loài hoa mà chỉ có những người tù binh VNCH sau ngày "gãy súng" mới nhớ, để mô tả lại sau Năm Mươi Năm ngày tàn cuộc chiến. 

    Cây chạc chìu là loài cây leo hoang dại, mọc nhiều ở những đồi càn trung du nối tiếp với vùng núi. Xen kẽ trong những vùng đồi càn hay rừng sim, cây chạc chìu mọc tốt ở nhiều bộng mối, thân leo bò ra xa hay vắt vẻo trong nhiều lùm thấp. Người dân vùng trung du, họ lạ gì với những loài hoa dại, nhưng cuộc sống bình dị, có ai để ý hay nhớ về một loài hoa và hương thơm của nó.

    Những bó cây, gánh củi người tù ngày đó cần dây cột. Tìm dây chạc chìu sẽ có những lúc người viết may mắn gặp mùa hoa chạc chìu nở. Bạn sẽ tin tôi, không quá lời khi may mắn ngửi được hương hoa của nó. Dĩ nhiên ở chốn hoang vu mới có và một thoáng hạnh phúc cho riêng mình khi nhận ra hương thơm hiếm hoi từ một loài hoa dại ít ai biết được. 

hoa chạc chìu 

    Giữa đồi càn hoang vu, tôi may mắn có giây phút quên đi thân phận. Cứ tự cho ta với trời thênh thang hay "ta với trời bơ vơ" trong bản nhạc nào đó. Thế nào chăng nữa tôi vẫn có một cảm nhận rất riêng về hương hoa chạc chìu, rồi nhớ mãi trong lòng. Thật lòng, tôi chẳng hề cường điệu, ca tụng một hương thơm giữa trời đất hoang vu ngày đó. Lần đầu tiên một người tù dưới mây trời lộng gió, xong hai mớ củi rồi đi tìm dây cột. Khi đang phăng thân dây chạc chìu, tôi tình cờ ngửi được một hương thơm lúc Chìu ra hoa. Người viết tự ví von hay khen ngợi mùi thơm Chìu  "quý phái" làm sao. 

    Hương hoa chìu có thể mang mùi thơm của phấn hương đắt tiền ngày trước. Người thành phố những lần đi đám cưới hay trang điểm của phụ nữ. Một loài hoa giữa đồi vắng hoang vu, một hương thơm như lạc lõng giữa không gian thanh vắng. Có những loài hoa dại, hương thơm thanh thoát, nhẹ nhàng, mộc mạc không đượm gắt như hương thơm ngọc lan thành phố. Hương ngọc lan, người viết cũng từng thưởng thức cho đến giờ thiên hạ cũng sắm sanh với giá đắt tiền. Cảm nhận của người viết, hương thơm ngọc lan quá nồng nàn, đậm khiến cho người thưởng thức bị choáng ngợp trong cảm giác dư thừa. Hương thơm chạc chìu, đậm đà nhưng lại "thanh thoát", không thoáng nhẹ như hương lài ta, nhưng lại người cảm nhận lại có một cảm giác vừa choáng ngợp vừa thích thú với một gặp gỡ bất ngờ. 

May mắn thay, hôm nay người viết bất ngờ đọc được một bài thơ trên tờ báo mạng Quảng Bình. Bài thơ vô tình minh chứng cho tác giả lúc nhắc lại cùng ca ngợi hương hoa chạc chìu...

Hoa Chạc Chìu

• 14:23 | Thứ Hai, 19/06/2023

 
• 
 
• 
 
• 

(QBĐT) - 

Quê hương tôi có cây chạc chìu

hoa chạc chìu

Những trưa hè vào rừng hái củi

Hương chạc chìu thầm thơm bên vai

 

Cây chạc chìu

hoa chạc chìu

Như người gái quê tôi

Thơm rất nhẹ mà hương rất lâu

Cánh bé nhỏ mà duyên rất bền

Nâng bước chân trưa hè

 

Nửa đời người tôi về phố thị

Mãi quen hoa lan hoa huệ hoa hồng

Quên mất mồ hôi những trưa hè

Quên mất mùi hương những cánh chạc chìu

 

Cây chạc chìu

hoa chạc chìu

Như người gái quê xưa

Chịu khó chịu thương mộc mạc

Bây giờ nơi quê hương còn không

 Hà Nhật

Cám ơn nhà thơ Hà Nhật đã giúp tôi tô đậm thêm lời khen ngợi về Hương Chạc Chìu. Thưa bạn đọc, té ra tác giả bài thơ này đã viết quá đúng về những gì người viết mô tả về HƯƠNG CHÌU. Thành thật cám ơn nhà thơ Hà Nhật ở xứ Quảng Bình, một nơi chẳng xa những đồi trung du Ái Tử bao nhiêu.

SUY ĐOÁN RA SAO VỀ HAI TIẾNG CHẠC CHÌU ?

Những ngày trong trại, người tù binh như chúng tôi thường dùng thân dây chạc chìu để cột những bó củi từ các đồi càn trung du về trại. Lên rừng đốn cây, dây leo trên rừng nhiều thứ nên chúng tôi ít dùng dây chạc chìu do có quá nhiều giăng mắc tha hồ lựa chọn. Thật ra, cây chạc chìu không thích hợp với rừng, chúng mọc nhiều ở các đồi càn ít cây, nhất là các bộng mối, chạc chìu mọc tốt, rậm rạp.

Suy đoán về hai chữ CHẠC và CHÌU 

Theo thiển ý người viết, có thể chữ CHẠC miền trung do có nghĩa là DÂY (hay SỢI ví dụ chạc địu là sợi thun)

Còn chữ CHÌU là gì thế ? có thể là CHÚN  thân dây, nương theo đúng một Chiều, dây chìu tơi ra, mềm và dai. Kinh nghiệm cột- bó dây Chạc Chìu sau khi đã CHÚN làm cho thân tơi và mềm ra, nhưng phải xoắn theo một hướng nhất định thì dây chìu mới khỏi gãy, lúc bó.

Thân chạc chìu nào to quá, ngón tay CHÚN không được, chúng tôi dùng cán rựa đập cho mềm thân ra trước khi CHÚN. "Kỹ thuật" CHÚN thân dây Chạc Chìu quan trọng ở vòng GÚT (thắt) cuối cùng lúc bó cây, nếu không nó sẽ bị gãy nữa chừng. 

Khổ làm sao khi người tù gánh củi về trại, sợi dây đang bó bị đứt giữa đường. Kinh nghiệm nên chúng tôi lúc nào cũng kiếm thêm một vài vòng Chạc Chìu "dự phòng" móc vào gánh củi.

***

    Một hương thơm của loài hoa hoang dại, nhưng đó là một kỷ niệm "dấu yêu" vào những năm tù tội. Cùng với hoa sim, hoa mua, bướm bạc... đẹp làm sao hình ảnh những đồi sim chín rộ.  Đó là lúc người tù binh có những mớ sim chín mọng giúp qua cơn đói trong lòng.

    Chạc Chìu giúp tù bó củi, hương chạc chìu như an ủi phận tù. Chút nào khoan khoái quên đời  trong phút chốc nào đó, ngày xưa.

    Màu tím hoa sim đẹp làm sao. Hoa sim không hương nhưng có sắc. Có điều người tù không quên bao trái sim chín mọng, qua cơn đói lòng. Còn nhiều thứ nữa, tù nhớ lắm chứ ...thế  mà đã 50 năm qua.

    Hôm nay tôi viết cho người, tôi viết cho tôi. Quá khứ đúng nửa thế kỷ qua đi chẳng khác gì giấc mộng, nhưng mà sự thật. Cõi trần gian lắm chuyện bon chen hay thay đổi "biển dâu" đến não lòng. Chút hương xưa từng an ủi bao người thua cuộc, ngày tháng đó xa rồi./.

Đinh hoa Lư  4/3/2025 San Jose USA