Tuesday, December 26, 2023

LÊ MỘNG BẢO VÀ ĐẬP VỠ CÂY ĐÀN NHỮNG NGÀY CUỐI DỜI


MỘT LẦN SƠ NGỘ TÁC GIẢ "ĐẬP VỠ CÂY ĐÀN" LÊ MỘNG BẢO


Đập vỡ cây đàn giận đời đập vỡ cây đàn
người ơi người ơi! Tình ơi tình ơi! ...[LÊ MỘNG BẢO ]

   LÊ MỘNG BẢO San Jose 1995


Đang lay hoay chùi bàn, sắp đặt vài thứ chờ khách trưa, tôi  chợt ngẩng đầu khi một người khách bước vào. 

Dáng ông khách có vẻ ốm yếu. Chiếc áo sơ mi trắng hơi cũ, lại  bỏ ngoài. Ông không đội mũ, mái tóc bạc trắng, hớt ngắn. Da mặt ông khách còn xen lẫn nhiều đốm da đồi mồi.   

   -Ở đây có báo không em?

Ông nói giọng Huế, nở nụ cười thân thiện
 khi hỏi tôi xin báoỞ mọi tiệm VN ở đây hay có báo Việt Ngữ phát không cho khách hàng. Thời gian này tôi làm bồi bàn cho Restaurant 909, trong hồi ký tôi có viết lại.

  Thú thật, nhìn bề ngoài tôi cũng đoán khá đúng khi ông chỉ tạt vào tiệm tôi làm để "xin báo" đọc thôi.  Cũng có vài người như vậy, tôi chẳng ngạc nhiên.




                 ĐHL &  909 RESTAURANT , MILPITAS CALIFORNIA 1995
(hinh chup lai nam 2014)

  Tuy bận tay, nhưng hôm nay tôi thấy người khách này có cái gì đó dễ mến, đáng thương cùng bùi ngùi. Tôi lấy vài tờ báo người quảng cáo mới giao đưa ngay cho ông.  Ông nấn ná không vội đi ngay, bắt chuyện thêm với tôi:

 
   -Em à, em không biết nhà Xuất Bản Tinh Hoa Miền Nam à?

 Tôi lắc đầu nhè nhẹ, thật thà cho ông khách lạ là không biết. Thực vậy, do tôi sinh ra, lớn lên ở Quảng Trị, tuổi mới lớn thì đã chạy giặc rồi khoác vội chiến y rồi tháng ngày tù đày, khốn khó cực khổ trăm bề cho đến ngày qua Mỹ... Thế là ông nói một mách về lịch sử của nhà xuất bản đó. Phần tôi cứ gật đầu lia lịa cho qua chuyện hai bàn tay vẫn gắng lay hoay làm việc...


Một chập sau ông nói 

  -Anh là Lê mộng Bảo đây!
  -Tác giả "đập vỡ cây đàn " đây em à
!

   Tôi lại tiếp tục 
gật đầu nữa; mặc dầu chưa nghe bản nhạc đó lúc, hay ngày trước có nghe nhưng chẳng để ý làm chi. Bụng mong ông từ giã cho tôi tiếp tục việc làm, không khéo chủ tiệm phiền lòng đến nơi!

Độ non giờ sau, không ngờ ông khách già tự xưng là Lê mộng Bảo trở lại tiệm. Không phải ông tới để kêu tô phở hay món ăn gì đó, mà ông đi thẳng tới tôi, rút từ trong cái áo sơ mi trắng kia mấy tờ giấy copy gấp đôi, in màu trắng đen, trao cho tôi: 
  

   -Em coi đây, anh in ra nhiều lắm ,để phân phát cho bạn bè về tiểu sử của Tinh Hoa Miền Nam đây em.

   Đương nhiên tôi nhận ngay và gấp tư bỏ vào túi. Chỉ nghe lời ông khách tên Bảo đó nói, và cố ý gật gù cho vui lòng ông. Thấy đông khách , ông kiếu từ tôi đi mất. 


  Vừa làm việc tôi vừa suy nghĩ về ông khách tên Lê Mộng Bảo, mặc dầu tôi không nhớ ông có ăn tại tiệm tôi làm lần nào không?
 Tôi thấy thuơng cho những thân phận ly huơng nhưng còn hoài niệm về những hình ảnh huy hoàng quá khứ. Người thì thành công ở thuơng trường, kẻ thì đoạt được chức vụ cao sang hay nổi tiếng về thi ca âm nhạc. Quá khứ nào cũng đáng tiếc nuối. Giờ bao kẻ phải lưu vong. Một trời lận đận, cộng thêm gánh nặng thời gian...



  Người khách nói giọng Huế xưng tên là Lê Mộng Bảo tôi được gặp ngày đó, chắc đang nhớ nhung quay quắt xiết bao? một quá khứ  vĩnh viễn chia xa với trời Sai Gòn, một thuở như ông kể. Giờ hình ảnh tiều tụy, xơ xác đến lôi thôi lếch thếch của người nhạc sĩ khi vào tiệm tôi, chỉ một việc là "xin báo" đủ cho tôi biết ông đang lang thang trong thành phố Milpitas này.

   Đó là thời điểm khoảng cuối năm 1995 (hay 1996) . Sau này, vào ngày Hội đồng Huơng Quảng Trị -khoảng năm 2003-2005 - tôi còn nhớ Nhạc sĩ Lê Mộng Bảo có tới tham dự một hay hai lần. Mái tóc ông Bảo trắng hơn, da đồi mồi hơn. Qua cái kiếng tuổi ông chăm chú theo dõi buổi đại hội người Quảng trị tại San Jose nhưng ông không có cơ hội cho ai biết ông là ai ? như cái cơ hội ông cho tôi tờ flyer về tiểu sử nhà xuất bản Tinh Hoa Miền Nam mà tôi đã kể ở phần đầu câu chuyện.


  Vào năm 2007, qua tờ 
VietMercuryNews và qua đài phát thanh Quê Huơng tại vùng Bắc CALI, tôi nghe tin nhạc sĩ Lê mộng Bảo qua đời  trong nghèo khổ. Những ngày cuối đời, nghe đâu ông chỉ ăn mỳ gói qua bữa thôi. 


Giới văn nghệ sĩ tại San Jose có vinh danh ông một lần . Một vài người có viết về cuộc đời nhạc sĩ Lê mộng Bảo. Một quá khứ nổi tiếng với nhà xuất bản 
Tinh Hoa Miền Nam,  ông là nhạc sĩ giàu có, từng sắm xe Huê Kỳ đầu tiên , khi đi tù cải tạo ông còn để lại gia đình  cả "100 cây vàng "! Đến khi qua Mỹ, vợ chồng ly thân . Hai vợ chồng ở chung một nhà nhưng không bao giờ ăn chung,  không bao giờ giao tiếp.  Nhạc sĩ sống kham khổ cho đến lúc nhắm mắt lìa trần .  Hình như bài "Đập vỡ Cây Đàn" ông sáng tác vào năm 1972  đang trở thành định mệnh cho đời ông  . Nói theo tờ Vietnamdaily thì:


"Đây gần như tâm trạng của Lê Mộng Bảo lúc này, sau những chuỗi năm dài tù đày khổ nhục của cộng sản, được gọi một cách hoa mỹø"học tập cải tạo" khi trở về, do một sự ngộ nhận không đâu, tâm trạng đổi thay bởi những ảo ảnh của đời, người bạn đường năm nào của Lê Mộng Bảo đã ngang nhiên cắt đứt sự khăng khít của tình nghĩa chồng vợ gắn bó bấy lâu nay. Hương lửa êm ấm của những ngày nào hoa mộng, giờ đây chỉ còn đống tro tàn nguội lạnh, trong những đêm đông buốt giá, làm khô héo tâm hồn đã cằn cỗi bởi những nhăn nhíu của đời, và những hận thù của những tháng ngày đi tù.




  Những điều tôi biết sau này đủ cho tôi hiểu tại sao lần đầu tiên gặp được nhạc sĩ Lê mông Bảo tại tiệm ăn 909 thành phố Milpitas, trông ông sao 
tiều tuỵ thế kia? Những ngày đó, chắc ông đang lang thang tìm lại quá khứ của ông. Trong tay, vài tờ in sẵn " Tiểu Sử Tinh Hoa Miền Nam" ông đã hỏi tôi " em có biết không?" (hay những người đồng huơng khác), là những gì tôi được gặp tác giả "Đập vỡ Cây Đàn"" trong một lần sơ ngộ.


 ĐHL 25/11/2014
edit 26-12-2023
======
xem thêm về
nhạc sĩ Lê mông Bảo

Các ca nhạc sĩ, truyền thông báo chí, thân hữu và thân nhân tiễn đưa cố nhạc sĩ Lê Mộng Bảo từ nhà quàn đến lò hỏa táng ở Oak Hill, San Jose hồo 2:00pm ngày Thứ Năm 18-10-2007.
 

San Jose (Việt Báo) -- Hồi 2:00pm chiều Thứ Năm 18-10-2007, một số lối gần 100 người gồm anh chị em ca nhạc sĩ, nghệ sĩ, báo chí truyền thông Bắc California và thân nhân của cố Nhạc sĩ tài danh Lê Mộng Bảo đã đến nhà quàn Oak Hill San Jose để làm lễ tiễn đưa anh về chốn vĩnh hằng.

Trong phòng quàn linh cửu, chiếc hòm vẫn còn mở nắp và các thân hữu đã lần lượt đi qua trước linh cửu để ngắm gương mặt của cố nhạc sĩ Lê Mộng Bảo lần cuối. Nhiều người lấy hoa từ các tràng hoa tang để bỏ vào hòm trong khi người quá cố mặc veston xám đậm hai tay đặt lên nhau ở giữa bụng.

Sau khi Giáo sư Nguyễn Châu đại diện thân hữu và hội Ái Hữu Huế đọc tiểu sử và nhắc lại tên các tác phẩm của cố nhạc sĩ tài danh Lê Mộng Bảo. Khi nhạc sĩ Lê Mộng Bảo là Giám Đốc Nhà Xuất Bản "Tinh Hoa Miền Nam" thì sức mạnh và chi phối của anh trong lãnh vực ca nhạc còn lớn hơn một Trung Tâm Thúy Nga hay Trung Tâm Asia bây giờ, vì lúc đó nhà xuất bản "Tinh Hoa Miền Nam" là độc quyền về in nhạc, thu băng Cassette và Dĩa Nhạc. Trụ sở trên đường Trần Hưng Đạo Quận 1, Sài-gòn là nơi phát hành tân nhạc, tân cổ giao duyên cho toàn miền Nam Việt Nam.

Khi Cộng Sản Bắc Việt tiến chiếm Sài-gòn và Miền Nam thì Nhạc sĩ Lê Mộng Bảo bị bắt đi tù cải tạo tập trung gần 8 năm. Lúc trở về thì trở ngại gia đình nên anh đã đi lang thang một thời gian. Sau đó có một người bạn đưa về sống chung. Người bạn nầy có một người con gái là nữ tu sĩ Công Giáo vì tu viện bị đóng cửa nên phải về nhà ở với thân sinh. Khi thân sinh của người nữ tu có dịp đi vượt biển thì đề nghị Nhạc Sĩ Lê Mộng Bảo chăm sóc cho cô con gái.

Thế rồi một mối tình mới trổ hoa giữa người nhạc sĩ tài danh lớn tuổi hơn gấp đôi và một nữ tập tu thánh thiện chưa hề nhuốm bụi trần. Kết quả của cuộc tình nầy là sự chào đời của một bé gái xinh xắn. Khi người bạn thân của Nhạc sĩ Lê Mộng Bảo vượt biển an toàn và định cư ở Pháp, ông đã bảo lãnh cho con gái và cháu ngoại qua Pháp. Nay con gái của Nhạc sĩ Lê Mộng Bảo từ cuộc tình cuối nầy đã khoảng 24 tuổi. Người nữ tu trong mối tình cuối đời đã chết vì bệnh sau vài năm đưa con đến định cư tại Pháp.

Nhạc sĩ Lê Mộng Bảo sau  cũng làm thủ tục cho vợ cũ và con gái đi theo chương trình H.O. đến định cư tại Mỹ và ở thành phố San Jose cho đến ngày mất.

Từ nhà quàn, các thân hữu và thân nhân đi thành hai hàng trước và sau linh cửu do hai nhân viên người Mỹ của Oak Hill đẩy đi chầm chậm. Rất nhiều hoa tươi của các ca nhạc sĩ, các Trung tâm băng dĩa nhạc tại hải ngoại gởi đến được dựng dọc trước nhà hỏa táng. Các tăng ni, sư cô niệm Phật và nhà lò mở cửa đưa chiếc hòm biến vào bên trong. Linh vị được một vị sư thông báo sẽ rước về Chùa Giác Duyên trên đường Alum Rock San Jose để hương linh cố nhạc sĩ tài danh nghe kinh kệ và an nghỉ vĩnh hằng. Cố nhạc sĩ Lê Mộng Bảo sinh năm 1923 tại Huế, mất lúc 7:00pm ngày 08-10-2007, hỏa táng lúc 02:00pm ngày Thứ Năm 18-10-2007, hưởng thọ 84 tuổi, ra đi để lại khoảng 68 nhạc phẩm nổi tiếng và nhiều nhạc phẩm khác chưa sưu tập hết. Thay mặt Nhật Báo Việt Báo, Ban Biên tập và toàn thể nhân viên xin cầu cho Hương Linh Cố Nhạc Sĩ Lê Mộng Bảo sớm về Cõi Phật.

nguồn 

Hoa, Chia Buồn Từ Toàn Cầu: Từ Biệt Nhạc Sĩ Lê Mộng Bảo - Cộng Đồng - Việt Báo Foundation – A Nonprofit 501 (c)(3) Organization (vietbao.com)


 Ðoàn Văn Nghệ Vì Dân” và “Ðoàn Việt Nam”
- Nhạc sỹ Hoàng Thi Thơ là Trưởng Đoàn vào năm 1961.
- Nhạc sỹ Nguyễn Văn Ðông (đứng ngoài cùng, bên phải) và các ca nhạc sỹ, nghệ sỹ tên tuổi thời ấy: Hoàng Thi Thơ, Lê Thương, Lê Mộng Bảo, Thu Hồ, Mạnh Phát, Minh Kỳ, Hoài Linh, Út Trà Ôn, Trần Văn Trạch, Trịnh Toàn, Ngọc Phu, Bảy Xê, Ba Vân, Tùng Lâm, Phi Thoàn, Anh Sơn, Anh Lân, Quách Ðàm, Thúy Nga, Bạch Yến, Tuý Hoa, Tuý Phượng, Minh Diệu, Thẩm Thúy Hằng…

* Lưu ý : Nhạc sỹ Lê Thương, nhạc sỹ Lê Mộng Bảo (Giám đốc nxb “Tinh hoa miền Nam), và nghệ sỹ Út Trà Ôn là khách mời, không ở trong Ðoàn Vì Dân hay Ðoàn Việt Nam.

[trich FB online]
 http://khanhly.net/phoxua/tm.asp?m=44857
 http://danviethouston.com/vn/tin-tuc/van-nghe/dap-vo-cay-dan.html
 http://www.vietnamdaily.com/index.php?c=article&p=29720 

http://www.vietnamdaily.com/index.php?c=article&p=29720

Monday, December 25, 2023

TRƯỜNG XƯA BẠN CŨ THÔN ĐỆ TỨ - MỘT THỜI CON NÍT

 

 thân tặng bạn  Lê xuân Hùng, Stanton nam California

 EDIT  by ĐHL
từ bài   NGÀY ĐẦU TIÊN ĐI HỌC- ĐÃ ĐĂNG 



Lớp VỠ LÒNG chúng tôi là mái trường nho nhỏ chẳng xa phố chợ Quảng Trị chút nào. Mấy đứa tôi lại "xuất thân" từ Phường Đệ Tứ, nói cho cùng cho đến nay chưa đứa nào quên được hình ảnh ngày cùng 'tốt nghiệp vỡ lòng' tại nhà thầy Bồi, vị hương sư  trong cái xóm nằm phía sau Chùa Tỉnh Hội.

Khoảng Hè năm 1959, gần nhập học lớp năm (lớp một), nên được cha mẹ đem tới nhà Thầy xin làm quen với "sách vở bút nghiên"  hơn là ở nhà chuyên trò chơi đánh bi, đá dế hay là đánh căng, ù mọi... Tuy nhà Thầy nhận dạy lớp "vỡ lòng" nhưng lại kèm luôn các học trò lớp hai, lớp ba, trong dịp hè về.
Tiếng là Đi Học, thế mà lũ chúng tôi lại bận quần đùi (quần short). Riêng tôi, hàng ngày đi từ Cửa Hậu (Cửa Lao Xá) lên tận Xóm Heo do nhà Thầy ở ngay giữa xóm. Từ lớp này, tôi kết thân thêm mấy đứa bạn. Hôm nay hơn năm mươi năm sau, thế mà tôi tin nhắc lại cái  tên "Trường Thầy Bồi", chắc chắn nguòi dân cố cựu phường Đệ Tứ phần đông đều nhớ. Hơn sáu thập niên qua đi, thế mà tôi vẫn nhớ  hình ảnh người thầy, lớp tuổi trung niên người tầm thuớc, chắc nịch hay bận chiếc sơ mi ngắn tay. Cái roi mây luôn cầm nhịp sẵn trong tay, làm đứa nào cũng sợ uy thầy. Nhà thầy ở sâu trong xóm, thông với căn dưới khá rộng. Căn nhà dưới tuy vậy cũng đủ chỗ cho cả chục chiếc bàn dài, khá ọp ẹp lại loang lỗ dấu mực. Nền đất láng bóng do những bàn chân trần của lũ học trò mãi chạy tới lui. Tiếng mấy chục đứa học trò, nghịch ngợm, ồn ào, cuời nói huyên thiên. Chúng tôi tuy hoang phá lung tung, nhưng chẳng đứa nào dám héo lánh lên nhà trên.

Lớp bạn chúng tôi vỏn vẹn mấy đứa. Thầy có hai con trai ngang lứa chúng tôi- Đại Anh và Đại Em. Những đứa bạn phải "đồng song" như Hùng, Vinh, Hiếu, Lợi, Thương ... chúng tôi sẽ 'tốt nghiệp' vỡ lòng tại nhà Thầy. Có điều lạ, tôi không nhớ có học trò con gái học tại đây hay không? có thể 'sự nghiệp học hành' con gái không quan trọng chăng, chuyện này phải hỏi các bậc cha mẹ chúng tôi mà thôi.

tác giả và người bạn thân là Lê xuân Hùng- hai đứa bạn từ thuở ấu thơ Thôn Đệ Tứ thị xã Quảng trị 
Museum Midway Aircraft Carrier San Diego @  Fourth of July 2023 

                                        tại nhà bạn Hùng 2.7.2023 (anh Trần chí Hiếu vừa quá vãng)
                                                                                     ngày  2.7.2023 
=================== 
Chuyện KHÁ LÝ THÚ và BẤT NGỜ  khi người viết về thăm Nam California trong dịp July Fouth 2023 năm nay

ÔNG THỐNG ĐỐC GỐC QUẢNG TRỊ CỦA ÚC CHÂU CÓ PHẢI LÊ VĂN HIẾU NĂM XƯA ĐI TỪ 'XÓM HEO' HAY NGƯỜI VIẾT 'THẤY KẺ SANG BẮT QUÀNG LÀM HỌ' ?!

Hôm nay dịp July Fourth 2023, vợ chồng tôi từ San Jose cùng đồng hương QT đi  về Nam Cali chơi trong dịp Đồng Hương QT Thế Giới Hội Ngộ  gặp được Lê xuân Hùng, hắn đoan quyết với tôi rằng "thằng lê văn Hiếu xóm Heo" ngày xưa sau năm 1975 tỵ nạn qua Úc chính là toàn quyền gốc VN đầu tiên. 
Mà quả thật về điều tra lại trên mạng online nói rằng ...


Sinh năm 1954 tại Quảng Trị, Lê Văn Hiếu mồ côi cha từ nhỏ. Sau khi tốt nghiệp trung học tại Đà Nẵng, ông theo học tại Trường Chính trị Kinh doanhViện Đại học Đà Lạt. Vào tháng 11 năm 1977 ông là một trong số thuyền nhân tị nạn tránh chính quyền cộng sản bằng cách dùng thuyền sang thẳng tới Darwin (Úc).Tại Úc, ông tốt nghiệp cử nhân về kinh tế và kế toán cũng như bằng cao học về Quản trị kinh doanh (Master in Business Administration - MBA) từ Đại học Adelaide. Ông là thành viên của Hiệp hội Kế toán gia Úc (CPA) và là thành viên của Học viện Dịch vụ Tài chánh Úc (Financial Services Institute of Australia hay Finsia). Ông là giảng viên tại Học viện Finsia cũng như Học viện Cao đẳng TAFE Adelaide, Đại học Nam Úc và Đại học Adelaide về các môn phiên dịch và luật kinh thương. Sau một thời gian làm việc cho Văn phòng Thuế vụ Liên bang Úc, ông được bổ làm Quản lý Thanh tra (Manager of Regulations) của Ủy ban Đầu tư và Chứng khoán Úc (Australian Securities and Investments Commission - ASIC), có nhiệm vụ giám sát thanh tra công ty, thị trường đầu tư và chứng khoán Úc (wikipedia 4.7.2023)

source:

Linh tính cho tôi mường tượng rằng nét mặt "ông thống đốc Hiếu" này chính là nét mặt của thằng Hiếu năm xưa. Dù thời gian hơn nửa thế kỷ qua đi tôi vẫn thấy nó hao hao nét của thằng bạn. Cái lưng nó khòm khòm nét mặt lạnh lùng ít ồn ào...
Ôi nếu đúng là thằng Hiếu năm xưa thì lại một lần nữa,  tôi không quên được chuyện cái tánh cộc cằn của hắn. Những ngày lớp con nít như thế, hắn chuyên 'trọi' (cú) hay 'bẹo' ( tức véo tiếng bắc) vào lưng tôi đau đến điếng người. Cái ngòi viết mực có cán gắn lưỡi viết chấm mực đằng đầu, có bữa hắn làm 'một phát' vào đùi thằng Thương ... ngang đây tôi nhớ thằng Thương, tướng 'cao cao' dáng đi thì hơi 'niềng niệng' nghĩa là không thẳng,  nước da thằng Thương đen đúa. Thằng Thương hắn cũng biệt tăm từ thuở nhỏ, tôi không biết hắn ở phương trời nào?
Xóm Heo hay nói chung phường Đệ Tứ của tôi có nhiều đứa đi biệt tăm nhất là giã từ bậc tiểu học lên trung học mỗi đứa một nơi. Có thể cái trường trung học công lập chỉ có duy nhất một trường Nguyễn Hoàng và có đứa phải theo gia đình tha phương sinh sống vào Huế, Đà Nẵng vô nam làm sao tuổi thơ chúng tôi có điều kiện theo dõi...
  Về nam Cali dự đại hội Quảng Trị, tôi nghe Lê xuân Hùng đoan quyết đầy tin tưởng rằng nhân vật toàn quyền đó "chính là Hiếu", về nhà  tôi mới lục lại trên Internet. Như thế sau thuở ấu thời thằng Hiếu đi biệt tăm, té ra Hiếu vào Đà Nẵng cho đến tháng Tư 1975. Tôi nhìn tới trông lui, mặt ông toàn quyền Hiếu Quảng Trị sao hao hao  giống cái mặt 'thằng Hiếu' ngày đó chuyện 'bẹo' lưng mình...dù thời gian hơn 60 mươi năm rồi?
Viết thì viết vậy thôi, người viết chẳng muốn quyết tâm tìm tòi liên lạc thêm với ông Hiếu Toàn Quyền gốc Quảng Trị làm gì nếu chẳng muốn mình là kẻ "thấy kẻ sang bắt quàng làm họ" mà có ai nhận được tin này lại dò hỏi tìm bạn bè lại đâu? thời gian phôi pha , tâm lý con người cũng nhạt nhòa theo làm sao giống thời con nít được.

==========================

*
 Chúng tôi tới lớp, vào nhà thầy, phải qua  một hai lò sát sanh này, nhưng đối vói chúng tôi thuở nhỏ chẳng ai quan tâm chỉ mong mau đến nhà Thầy 'nghịch phá' vui chơi. Thầy, tiếng là cầm roi mây, nhưng ít ai ăn đòn của Thầy.

Tôi nhớ hàm răng đen của vợ chồng Thầy, lại nhớ đến gánh cháo lươn, sinh kế chính trong gia đình. Chúng tôi có dịp thưởng thức món cháo lươn nhờ vào buổi tiệc chia tay tổ chức tại nhà của thầy. Ngày đó đứa nào cũng xin mạ cho được ba đồng góp vào buổi tiệc nói trên.  Ngoài bánh kẹo ra còn có món cháo lươn, là món chính trong buổi tiệc mặn. Trong xóm không kêu vợ thầy là 'cô' lại kêu là Mụ– “ Mụ Bồi bán cháo lươn” thôi. "gõ đầu trẻ" là nghề tay trái của thầy, duy gánh cháo lươn mới là sinh kế. Ngang đây người viết có dịp nhắc đến món lươn um, luôn đi cạnh nồi cháo thơm lừng. Thức ăn trong "tiệc liên hoan" được dọn lên trên mấy cái bàn dài hoen ố vết mực. Từ giã lớp thầy, chúng tôi chuẩn bị gặp nhau sau hè vào đầu niên học của trường Nam Tiểu Học.

                                *
Thế là tôi xa cái lớp vỡ lòng, ồn ào, trong cái xóm nhỏ. Sau hè 1960, tôi được nhập học Trường Nam Tiểu Học QT. Một khoảng không xa, từ Phường Đệ Tứ lên khỏi vài cột đèn, tính từ đầu đường Trần hưng Đạo là đến cổng phụ của trường phía đường Trần hưng Đạo. Ngày khai giảng, thật là một "sự kiện" đậm nét trong đời- nào giấy tờ khai sinh, hộ tịch, nào chầu chực nộp đơn, chờ kết quả. Ba tôi làm xa tận quận Ba Lòng nên mẹ tôi lo lắng chu toàn. Ngày tựu trường, tôi được mặc cái cụt treo bằng vải kaki xanh, áo trắng, đồng phục. Tôi níu tay mẹ, tưởng như đi tới thế giới xa lạ nào đó không bằng. Những ngày vui vẻ, hồn nhiên dưới mái nhà thầy Bồi tôi bạo dạn chừng nào, thì nay tôi nhút nhát chừng đó. Tôi vào lóp rồi, mẹ tôi còn ngồi lại tại cổng trường, đợi con trai về trong ngày đầu nhập học. Tôi ghi nhớ hình ảnh hai bà mẹ, bận áo dài  ngồi đợi co nói chuyện với nhau trước cổng trường chính hướng ra bờ sông tức con đường Gia Long ngày đó.

Trường Nam tiểu học có dãy trường chính khang trang gồm mấy lớp. Lớp Năm C của tôi, sao to lớn, lạ lùng. Nhũng chiếc ghế riêng cho từng em, có nắp bàn lật lên xuống được,  những túi kẹo bi, đồ chơi xanh đỏ treo trên vách tường. Cô Lớp năm trường công đầu đời của tôi là phu nhân của thầy Thái Mộng Hùng. Giờ này các vị, lớp thầy cô chúng ta hầu hết đã về với lớp người thiên cổ. Ngay chúng ta giờ đây cũng người còn kẻ mất, huống gì là các bậc phụ sư.

Học tại trường Nam Tiểu Học chính gần bờ sông được một năm, lớp tôi lại dời qua học tại Trường Nam Cửa Hữu- một dãy trước cổng thành Đinh công Tráng. Đây là trường phụ nên chỉ là một mái trường dài lợp tôn ngó ra con đường Phan đình Phùng. Trường có bốn lớp và một văn phòng nhỏ ở đằng đầu. Tôi nhớ cái kính lão của Thầy Biền. Thầy vừa chấm bài vừa nhướng mắt ngó xuống lớp- tiếng thước thầy gõ đôm đốp lên mặt bàn. Tôi không quên hàng cây nhãn trước sân.  Mấy cây nhãn tuy cao nhưng chẳng bao giờ thấy trái. Tôi nhớ cái kẻng thay trống làm bằng thanh sắt đường rầy. Tiếng kẻng ra chơi là lúc chúng tôi chạy vội qua dảy nhà giặt ủi của nhà bạn Võ thị Quỳnh bên hông trường, mua một ưa nhất, đó là kẹo xóc.
                                  
                                    *
Lên được lớp nhất, chúng tôi được qua lại trường Nam chính. Lớp Nhất C của tôi được thầy Khánh coi dạy. Thầy Khánh (tôi không có cơ hội biết họ) người Huế, có giọng nói dịu dàng hiền lành làm sao. Lạ một điều, mặt Thầy hay đỏ gay nhất là khi thầy nói. Thầy Khánh ra dạy trường Nam chỉ một vài năm gì đó thôi...

Có một lần Thầy Khánh đi đâu tạt qua xóm Cửa Hậu. Thấy tôi đứng phụ bán quán cho mẹ, thầy ghé vào thăm. Tôi vẫn nhớ hình ảnh thầy cười hiền lành, lại khen tôi có khiếu về văn. Thế mà lời khen của thầy sao "linh" thật? Năm 1965, tôi đậu vào lớp đệ thất Trường Nguyễn Hoàng căn bản lại nhờ vào bài luận khá nhiều. Nhưng lạ một điều, lên đệ Nhị Cấp tôi lại xin vào ban B và cuối cùng lên lớp 12, do tôi ôm mộng y khoa Huế nên chuyển qua ban A.

hai đứa bạn trước Hàng Không Mẫu Hạm Midway Museum ngày 3/7/2023 San Diego 

  Chuyện năm lớp nhất tôi có nhiều bạn cùng phường như Lê xuân Hùng, Nguyễn văn Bốn, Trương Sừng, Trần Tài, Trương Lợi (còn là liên toán trưởng của lớp tôi), Nguyễn kim Long... những đứa bạn trên phố như Hồ đại Đường, Trần chính Nghĩa, Hồ đắc Lễ, Lê Cảnh Dỏ, Trương sĩ Dũng, Hoàng Đạo... tôi nhớ về  Đạo do bạn có giọng bắc rất đúng thầy Khánh hay kêu Đạo lên đọc chính tả cho cả lớp viết. Ôi người kể chuyện nhớ sao thằng Thu ôm ốm cao cao, người nam. Gia đình Thu hình như ở dưới Đường Duy Tân, Góc Bầu. Nhớ Thu là nhớ bài hát "Chuyến Tàu Hoàng Hôn" ...

Chiều nao, tiễn nhau đi khi bóng ngả xế tà
Hoàng hôn.. đến đâu đây màu tím dâng trong hồn ta
Muốn không gian đừng tan, níu đôi chân thời gian
Ngừng trôi cho giây phút chia ly này kéo dài,
Trước khi phân kỳ, ước sao cho tàu đừng đi...


  Tuổi nhỏ răng hắn lại thích bài hát này lắm rứa? Lớp Nhất C trường Nam tiểu Học mỗi lần hắn lên hát là chỉ một bài "ruột" đó mà thôi. Tôi không quên cái bộ pyjama mà hắn hay bận với cái dáng đứng nghiêng nghiêng và Thu chăm chú tập trung hát. Cả lớp từ Thầy Khánh cùng đám học trò im lặng thưởng thức. Kỳ thật, tôi quên khuấy mất không biết hồi đó chúng tôi có biết vỗ tay hay không? Một thời gian thì Thu đi đâu mất. Có thể gia đình hắn, cha làm lính thuyên chuyển vào lại trong nam cũng nên.
Còn nhiều đứa bạn khác nhưng tôi  chỉ nhớ tên không nhớ họ do có khi nào gọi nhau luôn cả HỌ bao giờ...

vợ chồng bạn cùng xóm Cửa Hậu Nguyễn v Bốn (hiện nay)
Trần Tài và Nguyễn văn Bốn đều 'vui thú điền viên' nơi Sài Thành phồn hoa đô hội. Trần chính Nghĩa mang nghiệp luật sư trong chế độ mới...hắn ít có tiếng cũng phải. Người viết thông cảm. Hồ đại Đường quá vãng hai năm rồi...Đường người gốc Đà Nẵng, thiên cư vào Sài Thành tốt nghiệp kỹ sư. Vợ Đường hiền lành thương chồng. Nhớ Đại Hội lần 60 của Trường TH Nguyễn Hoàng 2012 VC Đường ra tận QT, gặp lại khóa 65-72 mừng mừng tui tủi. Về tận Sãi lúc đồng môn 65-72 đang tái thưởng thức Nem LỤi, thì bà xã của Đường tìm cho ra món "hến xúc bánh tráng" mà đãi anh em..


cuối năm 2013 giáp tết 2014, thầy Lê hữu Thăng cùng một số đồng môn Nguyễn Hoàng tới thăm Hồ đại Đường bị tai biến nhẹ tại Sài Gòn. Bạn Đường đã mất năm ngoái 

   Trần chính Nghĩa (đứng) tới thăm vc Hồ đại Đường ở SG 



hơn 50 năm sau một Lê Cảnh Dỏ lưu lạc nam phương mang theo tiếng hát phiêu lưu lãng tử giúp vui cho người cho đời (hình 2017)

                                       






Nhờ FB của Trần hữu Hội, tác giả tìm ra Hoàng Đạo làm "dân Sài Thành" từ lúc nào chẳng ai hay. Trần hữu Hội đã đi về miền miên viễn khá lâu. Hội cùng xóm Chợ Quảng Trị trước đây với Đạo và đều gần với trường Miệu Ông Voi thôn Đệ Nhất QT cả

Trường Nam QT bước sang năm 1965 đã được xây thêm nhiều dãy mới. Lớp Nhất C quay lưng với Ty Tiểu Học. Sau ông Lê Hành có ông Hoàng văn Ngũ có con gái là Hoàng Như Huy bạn cùng lớp với vợ chồng chúng tôi.

Trương Sừng nay xứ người phương trời Texas (2017)
ngày 2.7.2023 vừa rồi ĐHL về nam Cali nhưng chỉ gặp được Sừng qua Facebook, Sừng lại nằm yên trên giường do vừa đi chữa tim mới về nhà. Từ 1972 tới nay người viết mới thấy được Sừng nhưng chỉ qua mạng mà thôi.


Thời gian này những học sinh đủ điểm thì miễn thi tiểu học có cấp chứng chỉ tạm thay bằng tiểu học. Nhắc lại trường Nam Tiểu học Quảng Trị, tôi không muốn bỏ qua hình ảnh mấy cây ngô đồng đầy gai nhọn nhưng trái khô rơi xuống lại giúp chúng tôi làm bánh xe đồ chơi. Mấy cây ngô đồng trong khuôn viên trường Nam ngó ra con đường nhỏ nối hai con đường Gia Long và Trần Hưng Đạo, con đường đìu hiu không ai còn nhớ tên. May thay sau này nhờ nhóm Đồng Môn Nguyễn Hoàng trên Facebook vẽ lại sơ đồ thị xã mới nhớ đó là đường Cao Thắng. Người viết khó lòng quên hàng cây dương cùng mấy cây phượng vĩ cổ thụ hai bên con đường Gia Long bên bờ sông Thạch Hãn im vắng. Cổng trường chính lại nằm phía con đường Gia Long, ít kẻ vô ra nên trường Nam còn có thêm một cổng thứ hai ngó ra con đường Trần Hưng Đạo đông học trò vô ra hàng ngày.

Nguyễn Kim Long khung trời Bình Dương 2017- bạn Long sau này học chung cho đến năm lên lớp đệ tứ 
                                     






                                       *
Mẹ tôi nay đã đi xa về miền miên viễn, duy quá khứ thuơng yêu trong ngày đầu tiên NHẬP HỌC mãi khắc ghi trong lòng tôi. Hình ảnh ngôi trường đầu đời và lũ bạn mến thương vẫn mãi còn trong hoài niệm. Ôi nhớ lắm kỷ niệm êm đềm một ngày đầu thu mẹ tôi nắm tay con dẫn đến Trường Nam Tiểu Học. Đó là một dấu ấn khắc ghi, một bước ngoặc cuộc đời cho tương lai phía trước của đứa con trai. Từ ngày đó, dấu chân nhỏ bé của một thằng bé ngày hai buổi đi về trên con đường Lê văn Duyệt thân quen hòa nhịp với tiếng cười đùa vô tư của lũ bạn thân tình.

Ngày Đầu Đi Học của Thanh Tịnh là hình ảnh " lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám mây bàng bac..." đó là cảm nhận của một nhà văn chuyên nghiệp. Riêng tôi thì không. Dù sao tôi vẫn tin rằng, ngày đó là một ngày cuối thu, tháng chín, năm 1960. Hình ảnh lưu luyến và thuơng hoài trong tim - mẹ tôi áo dài trang trọng, còn tôi thì đồng phục chỉnh tề trong NGÀY ĐẦU NHẬP HỌC ./.

edition by Đinh hoa Lư 
GIÁNG SINH 2023




TÔI XIN ĐA TẠ



ký ức này ghi lại để  tri ân từ một câu chuyện thật trong đời 
edit by ĐHL 
Christmas 2023
*
Tôi xin đa tạ ngày nao súng phải thẹn thùng.
Ngày nao súng phải lạnh lùng
Nắng hạ vàng rưng rưng mây trắng...

(Anh Việt Thu) 


    Chiếc xe chạy suốt Phi Long đậu nối tiếp vào đoàn xe đang tắt nghẽn bên này cầu Tam Quan rồi tắt máy hẳn. Tiếng lao xao đầu nhỏ sau lớn dần:

      -Cầu sập rồi, mới hồi hôm?

     - Đ.M  dzậy là phải 'tăng po" (transport) rồi?

Ông tài xế xuống trước tiên:

      -Thôi chịu bà con à, mời bà con qua bên kia cầu có xe Phi Long chờ, ai giữ lấy vé và số ghế y cũ và nhớ lấy hành lý của mình nghe bà con?


Đa số khách đi là thường dân, họ thúc thủ bước xuống chấp nhận rủi ro. Chuyện cầu bị 'giải phóng' giật sập trong thời chiến này nghe như cơm bữa, họ chỉ mong qua được cầu có xe Phi Long tiếp chuyển bên kia. 

      -Có đò ngang dưới kia đưa bà con qua, nhớ xe đề Phi Long nghe bà con.

Người tài xế nhắc nhở hành khách trong xe mình một lần chót, mặt ông tài không biết buồn hay vui?  gần hết năm rồi gần qua năm mới đón tết tây 1975 nhưng làm ăn vẫn không yên theo chuyện cầu sập do mìn? 

Khách không dám phàn nàn, họ biết đang di chuyển qua vùng 'mất an ninh' nên phải coi chừng cái miệng?


một chiếc xe đò Nam Lộc 

Hành khách dù già trẻ gì đều là dân thường.  Phần nhiều đều nói giọng Quảng Nam hay Bình Định. Họ chú ý đến một ông lính thật trẻ: thời buổi này dám bận đồ nhà binh đi xe hàng? Điều đặc biệt trên cổ áo lại còn mang hai cái lon chuẩn uý?

      -Sao chuẩn uý lại bận đồ nhà binh dzậy?

Một người đàn ông bận cái vét trắng, ông quàng bên vai cái xắc đen, mang kính cận. Ông có vẻ là một nhà báo hay nghề nghiệp dân sự nào đó? ông ta hỏi ngay người sĩ quan trẻ đang bộ bận bồ đồ lính màu xanh ô liu kia.

      -Thưa ông, tôi mới có phép ngoài Quảng Trị vội vô ngay Đà Nẵng mua vé xe Phi Long đi ngay vô SG ông à.

      -Ôi! ôi! anh không biết vùng này mất an ninh lắm không? "Họ' vừa làm sập cầu hồi khuya, người dân đưa đò ngang dưới sông này là trong làng người "bên kia' cả đó anh biết không? 

Ông nói nhanh vừa ái ngại nhìn người chuẩn uý trẻ, anh ta dáng người ôm ốm lỏng khỏng, da mặt xanh xao có vẻ mới qua cơn bệnh nào đó, giờ nghe ông nói chợt xanh hơn.

Mấy bà già vài cô chú đi cạnh ông bận áo vét kia nghe vậy lắc đầu lo lắng giùm. Họ đi sát vào hai người cho màu áo lính của anh  được khuất vào giữa đám đông dân thường đang bước thấp bước cao xuống bờ sông.

        -Đi mau giữa chúng tôi, chuẩn uý... rùn người thấp xuống?

Ông bận áo vét nói xong, mấy ông già và đám nói trên không ai bảo ai đều áp sát vào anh lính trẻ cho anh đi giữa.

    -"Họ" đó, mấy người lái đò kia đều là 'du kích' cả tui biết mà.

Ông già có bộ râu bạc, nói nhỏ giọng đi cho anh lính và ông bận cái vét trắng vừa đủ nghe. Bộ râu trắng của ông rung rung không biết vì gió hay vì lo sợ?

Một chú trung niên dáng nông dân tiếp lời ông già:

      -Tuần trước một dzụ trong Cầu Bồng Sơn, công binh mới sửa cầu xong giờ cái này. Cũng may là cầu này nhỏ, sông qua bên kia chỉ chút xíu à!

Có khoảng năm con đò ngang rộn ràng đưa người qua lại. Con sông khá nhỏ, nước đục ngầu không biết do phù sa hay đò quậy nước nhiều. Những người bận quần đùi đội nón lá, nam có nữ có. Họ im lìm làm việc. Lạ một điều khách không lo chuyện tiền đò do lái xe lo liệu. Một điều rất lạ không thấy một bóng người lính nào giữ an ninh trên hai múi cầu vừa bị mìn hôm qua?

Người khách trên chuyến xe Phi Long này chẳng còn thì giờ hỏi han anh lính ngoài kia Quảng Trị mới vào đây. Anh chàng tuy mang áo lính nhưng trên khuôn mặt kia còn phảng phất nét non nớt thư sinh. Nghĩ cũng có lý, nếu không 'non nớt thư sinh" sao dám 'xâm mình' bận đồ lính đi xe đò thế này?

     -Hú hồn...

Bà con vẫn để anh đi giữa cho đến cửa xe chiếc Phi Long chờ bên kia sông. Khi anh lọt vào xe xong họ mới lo cho mình, lục đục bỏ đồ lại lên xe tìm số ghế...

Nghe giọng anh nói  bà con trong xe tin chắc anh "ngoài kia" mới vô. Bà con biết Quảng Trị nhất là từ năm kia sau cái vụ "Mùa Hè Đỏ Lửa" và "Đại Lộ Kinh Hoàng" người dân mấy tỉnh từ Quảng Nam cho đến Quảng Ngãi cho đến Bình Định ai mà không hay? Người Quảng Trị vô Đà Nẵng mấy năm này đông quá đi đâu họ cũng gặp cũng nghe cái giọng giống anh.









Thời chiến tranh, đường xe lửa dẹp từ khuya, chỉ còn mấy chiếc xe đò Nam Lộc, Phi Long còn 'gồng' mình chạy suốt Sài Gòn -Đà Nẵng. Chuyện "tăng po' xem như 'cơm bữa" chỉ mong ông trời phò hộ cho khỏi bị mìn du kích? Nhưng người dân chỉ còn một thứ phương tiện là xe hàng. Máy bay là chuyện hiếm hoi chẳng ai nghĩ đến?


một chiếc xe đò Tiến Lực bên múi cầu Truồi   1969

Bà con trên chuyến xe không ai bảo ai đều thương và muốn bảo vệ cho anh lính trẻ. Khi nhìn nét mặt trẻ măng kia có thể họ nghĩ tới hình ảnh con em họ: một thời chiến chinh, biết bao người phải "gác bút nghiên" đi vào cuộc chiến? 

Ông khách bận vét trắng giờ mới có thì giờ lau lại cặp kính. Là người Đà Nẵng, Ông không lạ gì người Quảng Trị mấy năm nay trú ngụ rất đông tại Hoà Khánh và Non Nước hai căn cứ quân đội và phi trường cũ. Con ông cũng vào lính, lâu lắm mới có chuyến phép về thăm nhà tại Đà Nẵng. 

Hai người nói chuyện qua lại với nhau. Anh lính trẻ cho ông khách đó hay, do mấy tháng bị sốt liên miên, anh được về nằm ngót hai tháng tại bệnh xá Tiểu Khu QT. Hết  sốt, cầm trên tay tờ phép thường niên mười lăm ngày đầu tiên trong đời anh vội đi ngay vào nam. Bà con anh đã vô hết Bình Tuy. Anh còn đi xa hơn:vô tới Sài Gòn để về Mỹ Tho do gia đình đã chạy giặc 1972, tá túc vô tận trong đó. 

Có thể anh lính này thuộc loại 'điếc không sợ súng", liều lĩnh?  Chẳng phải thế, di nơi anh phục vụ là tỉnh ngoài cùng, chẳng có phương tiện nào trong vấn đề quân vận để xin đi. Thật ra chẳng để phí mười lăm ngày phép chờ đợi và cuối cùng không quen biết ai để xin đi theo các chuyến bay quân vận trong Huế để vào nam cho nó an toàn? 

Chẳng ai hay và chỉ có anh biết, nằm bệnh xong, cầm tờ giấy phép của Tiểu Khu cấp trong tay anh chẳng có gì ngoài cái va lô trống rỗng và một bộ đồ lính trong người...

                                                     BẾN XE  MỸ  THO  1974 
Rồi khi chuyến xe vào đến Sài Gòn từ đó anh sĩ quan trẻ đón chuyến xe lô Minh Chánh về thêm 70 cây số để về thành phố Mỹ Tho nơi gia đình anh đang lánh nạn. Quên sao được nỗi mừng vui của gia đình anh lính trẻ khi gặp lại anh về từ vùng Hỏa Tuyến. Niềm vui tăng gấp đôi khi ba mạ và các người thân nghe anh kể lại câu chuyện vừa may mắn vừa xúc động về tình cảm đồng bào trên chuyến xe dành cho người thanh niên mới khoác chiến y, trong tay gia tài chỉ là tờ giấy phép lần đầu tiên trong đời quân ngũ. 

Mấy ngày trùng phùng với gia đình qua mau. Người mẹ lần trong cái "ruột tượng" bao vốn liếng tản cư chỉ còn mấy chỉ vàng, mạ anh bán đi để kiếm cho anh một cái vé máy bay, bay ra đến Đà Nẵng để có được hai chữ bình an hầu trở về đơn vị ngoài Quảng Trị xa xăm.





Tôi xin đa tạ dòng máu thắm đỏ ruộng cây
Dòng máu đã chảy miệt mài
Trên đồng sâu hay trên nương lúa
Xanh thăm thẳm mắt em thơ
Xin đa tạ mẹ quê nắng loã mù loà
Mẹ quê nước nở lệ nhoà
Nắng hạ vàng rơi phủ bờ vai
Lời ai ru gió hiu hiu buồn  (Đa Tạ / Anh Việt Thu) 


Một Mùa Hè Đỏ Lửa khi bà con, gia đình, tất cả đều ra đi. Một phương nam xa vời và hôm nay anh đang hướng về đó.  Một con đường quê hương đầy bom mìn và sụp đổ nhưng anh lính trẻ kia trong một ngày cuối năm Một-Chín-Bảy- Tư anh còn một may mắn trong đời: đó là lúc anh được  đi giữa lòng đồng bào và được chở che. Những lứa trai lần lượt ra đi trong thời loạn lạc. Những đợi mong, nhung nhớ từ người nhà đến những đứa con phải ra tiền tuyến, cách biệt với người thân nay là hình ảnh chân thành thể hiện trong cùng một chuyến xe.

   Thời gian phôi pha qua bao thăng trầm dân tộc, còn sống, còn hướng về quê hương người lính năm xưa vẫn nhớ mãi hình ảnh chuyến xe đò vô nam đầy ắp tình nghĩa đồng bào.  Những ngày dài chinh chiến trên đất mẹ thương yêu, vẫn còn bao tấm lòng rộng mở, những bàn tay nhân ái của những người mẹ người chị đáng cho anh lính trẻ Đa Tạ suốt đời./.

Người Lính Trẻ 1974 

ĐHL

KÝ ỨC edit 

"TRẠM XÁ" TRONG TÙ

  KỶ NIỆM  "TRẠM XÁ" CỦA TÙ CẢI TẠO tại ÁI TỬ QT thân nhớ và biết ơn  BS Quân Y Hoàng thế Định Đinh hoa Lư   Tác giả bài này có dị...