CẤM TĂNG NỢ TRẦN, ĐÓNG CỬA CHÍNH PHỦ- GAME CHƠI CHÍNH TRỊ CHỈ LÀM HOA KỲ RỐI LOẠN THÊM

 

Thứ Năm 16 .11.2023 tại Cựu Kim Sơn khi dự APEC TT Biden ký ngân sách tạm thời lần thứ 2 để KHỎI ĐÓNG CỬA CHÌNH PHỦ 

SAN FRANCISCO (AP) - Tổng thống Joe Biden hôm thứ Năm 16.11.2023 đã ký một dự luật chi tiêu tạm thời chỉ  một ngày trước khi chính phủ đóng cửa đó là thứ Sáu 17.11.2023. Chi tiêu chỉ tạm thời này cũng thúc đẩy thêm cuộc đấu tranh giữa DC/CH  về vấn đề ngân sách 2024.  Khúc mắc tranh chấp do CH chỉ thông qua viện trợ cho Do Thái và ngưng cho Ukraine trong lúc TT Biden đề nghị 106 tỷ USD cho cả hai…

nợ trần của Chính Phủ Mỹ tăng nhanh theo thời gian

Chào bạn đọc

TẠI SAO CHÍNH PHỦ MỸ LUÔN NÂNG MỨC TRẦN NỢ

Giới hạn nợ của chính phủ Hoa Kỳ (còn gọi là trần nợ-debt ceiling) không phải là điều quá mới mẻ. Quốc Hội Mỹ ra điều luật về Giới Hạn Nợ từ năm 1939. Chỉ tính từ 1978 đến 2022 QH Mỹ đã có 57 lần nâng hay đình chỉ giới hạn mức nợ trần.

Một điều đáng để ý chính phủ Mỹ càng lúc càng vay nợ nhiều hơn mức thâm thủng càng lúc càng đậm. Những điều bất thường tiếp tục xảy ra. Chỉ tính từ nhiệm kỳ 2 của TT Obama đến nay, mức nợ trần đã ngang bằng GDP (tổng thu nhập quốc gia) và đã vượt quá GDP nước Mỹ. 

Số nợ quốc gia (national debt) của Mỹ hiện đang vượt hơn 33.7 trillions dollars. Công bằng mà nói, những chi phí trong đại dịch Covid-19 riêng tại Hoa Kỳ, nhất là các gói kích thích kinh tế (stimulus) đã đẩy con số nợ quốc gia lên cao một cách bất thường.

Chuyện lạ là tại sao chính phủ Hoa Kỳ có một giới hạn pháp lý tự đặt ra đối với số tiền mà họ có thể vay để tài trợ cho chính mình với cái  được gọi là “trần nợ” (DEBT CEILING)? Nếu chính phủ Mỹ vỡ nợ (DEFAULT) thì xem chừng Quốc Hội Hoa Kỳ còn ngồi an lành trên ghế để làm việc chăng? Các công ty có cổ phần của các chính khách, thượng nghị sĩ, hạ viện có bình yên chăng?  Mức trần nợ ngang đâu là đủ nếu không muốn cho Chính Phủ Hoa Kỳ bị Phá Sản hay còn gọi là vỡ nợ?

 

đồng hồ nợ liên bang của Mỹ 20.11.2023 đã lên quá 33 trillions dollars 

Đã xem là thâm thủng rồi thì có vẻ như chính phủ Mỹ lúc nào cũng cần chi tiêu nhiều hơn giới hạn nợ. Và chi tiêu ra sao thì điều này phải được Quốc Hội thông qua. Suy nghĩ kỹ lại trong khoảng một thập kỷ gần đây, trần nợ phải chăng được sử dụng như một vũ khí chính trị của các chính trị gia đối lập nhau sẵn sàng sử dụng lời đe dọa đóng cửa chính phủ để tiếp tục các mục tiêu riêng của đảng mình  hay lấy điểm về chính trị cho bầu cử tương lai hoặc thâm ý gây rắc rối cho nhau.

***

TĂNG NỢ TRẦN- GAME CHƠI CHÍNH TRỊ CỦA HAI ĐẢNG CH/DC TẠI QH

Hạ viện năm ngoái, 2022 có đa số ghế Dân Chủ và điều này giúp thông qua dự luật chi tiêu dễ dàng.Nhưng hiện nay DC chỉ nắm thiểu số tại Hạ Viện. Điều này nói lên sự phân cực đảng phái rõ nét tại Thượng Viện và quan yếu nhất là dự luật chi tiêu năm này đang đứng trước "bờ vực"- không được thông qua. ?

do DC còn phe đa số nên ngày 30/9/ 2021 Hạ viện thông qua dễ dàng gói chi tiêu tạm thời từ TV đưa xuống giúp chính phủ Mỹ chi tiêu tạm thời khỏi  ĐÓNG CỬA  cho tới 3/12/2021 và chẳng đả động đến chuyện TĂNG GIỚI HẠN TRẦN NỢ 

Florida congressman Matt Gaetz, left, led a successful rebellion to remove fellow Republican Kevin McCarthy, the Speaker of the House of Representatives, on Tuesday © FT montage/AP/AFP/Getty Images

Trưởng khối  Hạ Viện CH là Kevin McCarthy đã bị tước chức chủ tịch (speaker) do DB Florida MAGA có tên là Matt Gaetz (trái)

14.11. 2023 lúc đảng CH nắm đa số tại Hạ viện Hoa kỳ tình hình thay đổi hoàn toàn. Chủ tịch CH  Kevin MCcarthy bì mất chức do thỏa thuận ngân sách tạm thời cho TT Biden đến phiên tân chủ tịch Mike Johnson cũng chỉ trong vòng thỏa thuận TẠM THỜI CHO CHÍNH PHỦ JOE BIDEN KHỎI ĐÓNG CỬA CHO ĐẾN THÁNG GIÊNG 2024 mà thôi 

Quan trọng nhất là phải NÂNG MỨC TRẦN NỢ, nếu không nâng được thì xem như chính phủ Mỹ vỡ nợ? Chuyện vỡ nợ của chính phủ Mỹ nếu xảy ra thì đây là CÚ VỠ NỢ THỰC SỰ ĐẦU TIÊN  trong lịch sử Hoa Kỳ?

Dù sao trước khi xem đây có phải là “game” chơi chính trị chăng chúng ta phải xem TRẦN NỢ quan trọng ra sao?

Tại sao trần nợ lại quan trọng như thế? Chính phủ liên bang Hoa Kỳ phụ thuộc rất nhiều vào nợ để chi tiêu. Cũng như các nước khác nhưng Hoa Kỳ chi tiêu nhiều hơn  số thuế thu được hàng năm. Như thế bù đắp sự thiếu hụt, chính phủ phải đi vay.  Nhưng từ lúc Trần Nợ đã đặt ra thì chính phủ Mỹ đã vi phạm giới hạn lúc đó ngân khố sẽ hết tiền. Bộ trưởng Tài chính Hoa Kỳ Janet Yellen đã nhiều lúc gửi thư tới lưỡng viện QH yêu cầu các nhà lãnh đạo quốc hội “nâng trần nợ” một công việc rất quan trọng cho sống còn nước Mỹ chớ để Mỹ rơi vào suy thoái hay vỡ nợ.

Các chính khách Mỹ tại QH có dám liều mình gián tiếp đưa nền kinh tế lớn nhất hoàn cầu đi đến vỡ nợ chăng? Họ có lợi dụng cơ hội hiếm hoi này để “hạ thủ” đảng Dân chủ hay ngược lại nếu DC nắm đa số tại QH cũng lấy vấn đề này làm khó đảng CH nếu CH nắm Bạch Ốc chăng...

 Sẽ là một khái niệm đáng sợ, một 'game chơi' điên rồ, lý do một khi chính phủ Mỹ đang “cầm cân nẩy mực” đồng US Dollar- tình trạng chính phủ Mỹ tê liệt nhiều ngành, không trả nợ đúng kỳ hạn và Wall Street đi đến phá sản rõ ràng sự sụp đổ dây chuyền sẽ ảnh hưởng nặng nề đến thị trường tài chính toàn cầu. Một sự vỡ nợ như vậy có thể sẽ khiến đồng đô la lao dốc không phanh khi mà nhiều chi tiêu cho nhiều chương trình quan trọng sẽ dừng lại.

 

***

THẾ ĐỨNG  CỦA LÃNH ĐẠO THIỂU SỐ Mitch McConel và Chủ Tịch Hạ Viện (speaker) Mike Johnson 

 Lãnh đạo phe thiểu số tại Thượng viện Mitch McConnell nhiều lần khẳng định đảng Cộng hòa sẽ không ủnghộ việc nâng TRẦN NỢ. Điều này tương tự như những gì đã xảy ra vào năm 2011 giữa  Cộng hòa và chính phủ của cựu TT Obama rồi. Tranh chấp gay go vào lần đó chỉ khiến Mỹ bị xếp hạng tín dụng xuống  lần đầu tiên mà thôi; so với bây giờ ‘game’ chính trị này xem chừng gây sinh tử cho Hoa Kỳ nhiều hơn vào thời điểm của cựu TT Obama nhiều.

Chủ tịch Hạ viện Kevin McCarthy chỉ cần bắt tay với DC để thông qua ngân sách tạm thời cho chính phủ Joe Biden khỏi đóng cửa liền bị nhóm CH cực đoạn cho thôi chức. Lý do ông Kevin nắm thế đa số với tỷ lệ quá sít sao so với DC và hơn 11 lần bầu cử Hạ Viện mới nắm được chức vụ đó. Đến lượt chủ tịch mới là Mike Johnson ông này là người theo chính sách của Trump cũng như tin vào thuyết âm mưu 'bầu cử 2020 là gian lận'...

Chiến tranh Do thái /Hamas bùng nổ khiến viện trợ Ukraine và Do Thái trở thành đề tài nóng bỏng cho nghị trình tài chính 2024 của QH trong đó CH đang cầm búa Hạ Viện đúng vào lúc 2024 là năm bầu cử TT.

Chỉ chừng đó vấn đề thì 'game chơi' đảng phái trong vấn đề ngân sách 2024 trở thành nổi trội và rõ nét hơn bao giờ hết.

Cái Game chơi này càng lộ rõ nhược điểm của nền chính trị hiện tại của Hoa Kỳ đang phân liệt. Sự phân liệt và tranh chấp này đang đẩy quyền lợi của nước Mỹ và toàn dân Hoa Kỳ vào hàng THỨ YẾU.

Tranh chấp trần nợ xảy ra nhiều lần nhưng lại là điều rủi ro khi nó lại xảy ra trong hai năm trước do đại dịch COVID tăng nhanh tại nội địa Hoa Kỳ khiến 1 triệu người dân Hoa Kỳ tử vong và những gói cứu nguy kinh tế cùng xã hội quá lớn.

Cho tới hôm nay, tháng 11/2023  Con số nợ Liên bang Hoa Kỳ hiện ở mức khoảng trên 33, 700 tỷ USD. Đảng Cộng Hòa hiện đoàn kết với nhau phản đối việc tăng trần nợ? Điều họ tin nếu thông qua sẽ giúp cho cho Đảng Dân chủ thông qua gói chi tiêu  xây dựng cơ sở hạ tầng với con số to lớn là 3,5 trillons  đô la của phía DC...

Năm bầu cử 2024 đang đến, việc tăng trần nợ sẽ là "game chơi đảng phái" càng lúc càng rõ nét hơn bao giờ.

Cựu TT Donald Trump là cái bóng chỉ huy cánh CH tại Hạ Viện, điều này không ai không tin...

***

ĐẢNG DÂN CHỦ CÓ THỂ MỘT MÌNH TĂNG TRẦN NỢ HAY KHÔNG?

 Về mặt kỹ thuật, thông qua các biện pháp quyết liệt, TT Biden  có thể tăng trần một mình. Đảng Dân chủ có thể sử dụng quy trình điều chỉnh ngân sách để thúc đẩy đa số phiếu tại Thượng

viện. Vào đầu năm 2022 Gói kích thích 1,9 ngàn triệu đô la của Biden đã được thông qua theo cách này, điều đã làm cựu TT Trump chê trách TNS Mitch McConnell không tiếc lời.

Cũng theo David Super một giáo sư luật của Đại học Georgetown, (TS Đinh Việt là giáo sư luật tại đây) ông cho hay giải pháp tốt nhất có thể là loại bỏ hoàn toàn mức trần nợ. Ông nói vớiWashington Post: “Đạo luật Ngân sách của Quốc hội (Congressional Budget Act) cho phép đảng viên Dân chủ thực hiện một dự luật hòa giải độc lập về giới hạn nợ nếu họ muốn. Vì vậy, Đảng Dân chủ có thể thành lập một dự luật hòa giải và tạo ra một dự luật khác hủy bỏ giới hạn nợ. Nhưng những lựa chọn này là phương sách cuối cùng cho chính quyền Biden.

THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH  HOA KỲ BỊ ẢNH HƯỞNG RA SAO NẾU CHÍNH PHỦ MỸ VỠ NỢ (defaulted)?

Rõ ràng là một làn sóng chấn động toàn cầu sẽ lập tức xảy ra. Nhà kinh tế Mỹ có tên là Beth Ann Bovino làm cho S&P Global Ratins cảnh báo sự sụp đổ này còn tệ hơn sự sụp đổ của hệ thống ngân hàng Lehman Brothers vào năm 2008 mở đầu Khủng Hoảng Tài Chính Toàn Cầu dưới thời cựu TT George W. Bush, từng tàn phá thị trường tài chính và nền kinh tế Mỹ cùng thế giới. Thị trường trái phiếu Mỹ (bond) từng được xem là nơi “cất của” an toàn của giới tài phiệt hay giàu có thế giới cũng bị sốc rất mạnh. Cục Dự Trữ  Liên Bang-ngân hàng trung tâm cả thế giới đang cầm đầu đồng đô la Mỹ cảnh báo trước QH Mỹ phải vượt qua kịch bản như trên nếu không muốn tỷ lệ thất nghiệp lên trên 9% hay thị trường chứng khoán Wall Street mất đi MỘT PHẦN BA GIÁ TRỊ hay ít nhất mất thêm 6 triệu việc làm trong sơ khởi của chấn động ghê sợ này?

Nếu bạn đọc suy nghĩ sâu sắc hơn hay chúng ta có thể nghĩ rằng:

CÁC NGHỊ SĨ HOA KỲ LƯỠNG ĐẢNG KHÔNG  AI DẠI GÌ TỰ ĐƯA CÁI THÒNG LỌNG VÀO CỔ MÌNH CẢ!?

Trò hù dọa chính trị, hay game chơi chính trị thường xuyên xảy ra trên chính trường Mỹ quốc nhưng xem chừng khi ván bài quyết định đưa đến 'cái chết' của toàn thế giới trong đó có cỗ phần của các ông nghị sĩ các công ty liên quan...thì không có ‘ông nhà giàu’ nào dại cả?

muốn SỰ VỠ NỢ CỦA CHÍNH PHỦ LIÊN BANG đảng CH mưu cầu gì trong BẦU CỬ 

2024

PHẢN ỨNG NGƯỢC TỪ SỰ TỨC GIẬN CỦA DÂN MỸ LÀ CÁI ĐÒN 'HỒI MÃ THƯƠNG' đầu tiên của game chơi đảng phái trong QUYẾT ĐỊNH TRẦN NỢ HIỆN TẠI

 Nếu thế thì chúng ta hãy an tâm “ngủ ngon” với Uncle Sam hay với những ông Nghị vậy./.

ĐHL edition

nguồn tham khảo

TT JOE BIDEN KÝ NGÂN SÁCH TẠM THỜI LẦN 2 TẠI CỰU KIM SƠN

https://wsvn.com/news/politics/biden-signs-temporary-spending-bill-averting-government-shutdown-pushing-budget-fight-into-new-year/

TRẦN NỢ LÀ GÌ?

What is the US “debt ceiling” and what happens if it is not raised? | MoneyWeek

US HISTORY OF DEBT CEILING

Debt Ceiling: History and Overview (senate.gov)

CNN Politics Games about Debt Ceiling

Government shutdown and Infrastructure bill vote in Congress: Live updates (cnn.com)

TÔI TRỞ VỀ THÀNH PHỐ

 

ÔI THÀNH PHỐ NGÀY XƯA CHỈ CÒN LÀ BÓNG MỜ DĨ VÃNG 

Tôi trở về thành phố
làm khúc hát một mình,
buổi chiều chưa ngã xuống
bóng đêm còn viễn chinh.

...

...Những con đường cũ nay tôi chẳng còn nhìn ra.  Nhà cửa hiện giờ san sát bên nhau, không còn dư một mét đất nào. Nhiều nhà trọ, khách sạn đua nhau xây dựng từ Quốc Lộ 1 đi về.  May thay còn sót lại rất ít di tích cũ chiến tranh, rõ nhất là mảng vách Trường Tư thục BỒ Đề nhưng loang lỗ dấu đạn... đó là những gì sau bốn thập niên tôi có thể sờ mó và có thể cảm nhận được niềm xúc động cho ngày trở lại phố xưa...

Tôi trở về thành phố,
làm tuổi thơ một mình.
Mỗi ngày đi ngả trái,
bờ sông nước mênh mông...

người dân thành phố Quảng trị đang ở hiện nay là ai? "con bầy cháu lũ " mới đó mới đây giờ toàn là thế hệ trẻ -mới. Trong tôi hình như có một cảm giác họ chẳng còn dính dáng gì mình nữa , mặc dầu họ đang sống trên đất QT và tôi là cư dân sinh ra lớn lên trên thành phố QT nay đang trở về.

   Bốn cổng đường thành nay đã xây lại, nhưng lạ thay tôi có cảm giác đường nét không còn mềm mại - uyển chuyển như xưa. Với tôi, người sống trước cổng thành QT ngót hai mươi năm mới xa ; hình dáng thành xưa đã khắc ghi trong trí nhớ. Quảng trị mới,  có cổng thành mới, bao gạch đá đổ nát trong cuộc chiến  nay đã vùi sâu dưới lòng đất, ai cũng tiếc cho một di tích  ngàn xưa lưu vết tiền nhân...

Tôi theo con đường về làng quê. Tất cả mọi làng đang đang ồ ạt "bê tông hóa”. Nhà nhà thi nhau xây mới -mái ngói vách xi măng. Giờ tôi khó tìm ra mái tranh xưa ẩn hiện bên hàng cau hay bờ tre xanh ngắt. Những con đường vào làng đang lần lượt đổ xi măng thay nhựa đường. Tất cả đều đi lên theo tiện nghi cùng điện khí hóa về tận mọi ngõ ngách . Giờ đây ánh sáng điện đã về khắp nơi, từ thành phố đến nơi thôn dã. Bà con đang đầy ắp tiên nghi nhờ điện lực mang về...

Khi xưa vừa ra khỏi thành phố tôi phân biệt ngay là đang về làng. Những mái tranh , những con đường đất quanh co qua bao đồng lúa, bao làn khói lam chiều cho nồi cơm dùng rơm nấu bếp. Cái nghèo, cái mộc mạc đơn sơ khi về quê ngoại  vẫn mãi lưu giữ trong lòng  kẻ tha huơng bao tình cảm và nỗi nhớ nhung theo chân tôi qua đến xứ người cùng mấy thập niên trôi nổi...

*

  Sẽ có người trách người viết sao mãi bám vào những ý nghĩ khắt khe, cứng nhắc kia. Quê huơng đổi thay cùng "lột xác" hoàn toàn từ làng đến tỉnh nhưng sao cứ khư khư, cố chấp với bao chuyện xa xưa vô ích thế kia.

    Thật tình, tôi khó giải thích thứ tâm lý trong lòng một người trở lại. Tôi nhớ mang máng lúc còn nhỏ, có đọc một bài đọc ngắn trong cuốn quốc văn, có một người đàn bà sau bao năm lưu lạc về lại quê làng.  Bà nhìn lại hình ảnh cây đa bến cũ mà không cầm được nước mắt. Những hình ảnh thân yêu lúc người đó ra đi từ thời son trẻ cho đến ngày lui bước trở về thôn xưa vẫn "trơ gan cùng tuế nguyệt".  Tâm lý của người trở về như người viết còn buồn hơn nhân vật trong câu chuyện cũ; do bà về còn có “cây đa cũ- bến đò xưa” để an ủi, còn tôi (hay nhiều kẻ khác) nay chẳng còn chi...

về lại quê xưa tôi bỗng dưng hụt hẩng, khác với sự háo hức lúc sửa soạn khởi hành. Lý do do khó tìm lại hình ảnh đồng quê - hình ảnh phân biệt để biệt giữa nông thôn và thành thị. Có thể dần hồi chúng ta sẽ không còn nhận được làn hơi ẩm thấp từ cái vách đất, mùi ngai ngái của tấm phên lá, hay thứ cảm giác là lạ khi nằm trên cái giường tre ngày trước. Từ tỉnh về quê, khó cởi thoát được cảm giác cái vách xi măng xung quanh mình. Sự phát triển là đây- khi ranh giới giữa đô thị và thôn làng từ từ biến mất. Nhưng nó lại kèm theo sự mất mát tâm lý cho ai có cái thú "du lịch đồng quê " . Tôi có cảm tưởng rằng giờ đây mọi người đang thi đua "xi măng, cốt sắt hóa" tất cả - mọi huớng, mọi nơi. Tôi hình dung cuộc sống giờ như đang đuổi theo tốc độ của những chiếc xe máy. Mọi trao đổi giao tiếp đều hối hả, vội vàng, pha trộn, khô khan, cộc lốc.

  Hình ảnh QT xưa giờ đã xóa nhòa.  Từ bến đò bên dòng sông Thạch cho đến bãi Nhan Biều đều lạ lẫm.  Thời học trò, bốn mươi năm trước tôi từng đứng bên ni sông ngó qua bên tê , bãi Nhan Biều đất bồi thoai thoải , sâu vào trong- những truông bắp một màu xanh ngắt.

Tôi trở về thành phố,
một ngày chưa thấy em,
ba ngày chưa thấy nốt,
bây giờ tôi bỏ đi

(NS  Y VÂN) 

   Một đất nước đang chuyển mình - sống vội - nhưng mục đích  không biết về đâu? Quảng trị đang tìm cách hòa mình vào một nhịp sống khác xưa như những thành phố lớn hiện nay: Đà Nẵng, Sài gòn, Hà nội. Những giấc ngủ ngắn hơn -chờ ngày mai thức dậy lại lao vào một chuẩn mực mới của thế hệ: đi kiếm sống , sắm sanh, trả nợ, nhậu nhẹt lấy sức và lại tiếp tục kiếm tìm. ..

 Chỉ có đi lâu trở về dễ nhận  ra rằng mình đã lạ hẳn đi trong cách giao tiếp , bở ngỡ rụt rè- vì trong tâm người  về nhận ra rằng “đường xưa lối cũ” không còn ! kể cả người xưa - những con người "thị xã"-  giờ phiêu dạt nơi đâu ? họ ra đi biền biệt phương nào ?

Giờ tôi lại giã từ Quảng Trị, một thành phố mới, xa lạ với riêng tôi.  Tôi ra đi vẫn mang theo hình ảnh một thị xã xa xưa mờ nhạt trong lòng./.

EDIT BY ĐHL 

18.11.2023

LỤT VỀ QUẢNG TRỊ

 LỤT ĐẾN, LỤT  ĐI VÀ  ĐÔNG LẠNH LẠI VỀ 

bài cũ hình mới từ trang Đồng Môn Nguyễn Hoàng 

Còn nhiều cảnh đau khổ hàng năm về cảnh lụt lội quê nhà. Lụt về sau càng khắc nghiệt hơn trước. Quê hương vẫn mãi chịu sự hành hạ của 'tai trời ách nước' nhưng biết làm sao?

Mưa gió bão bùng, lụt lội hàng năm đã là cái vòng lẩn quẩn. Những cơn hạn khô khốc, nắng nóng hui da qua đi thì tiếp đến là lũ- muôn triệu khối nước mênh mông phủ tràn thành phố xóm làng, phủ chụp lên đôi vai gầy của người dân 'đất khổ'!?

Lụt sẽ qua, nước sẽ rút, nhưng rồi màn trời lạnh lẽo lại về. Mấy chiếc nón mãi cúi đầu dưới bao trận mưa dai dẳng. Bầu trời mãi một màu xám ngắt. Màn nước từ trời, giăng giăng phất phơ theo gió... Người mình từ trước đến nay vẫn chung nhau một khung trời muôn thưở. Cứ độ thu qua thì lụt tới. Hàng năm như thế, mỗi lúc nước dâng chúng ta lại cùng một lời khấn nguyện:

LẠY TRỜI LỤT QUA, NƯỚC RÚT!

và đông lạnh tiếp tục trở về.

XƯA

từ bờ sông Thạch Hãn đường Gia Long trước Tòa Tỉnh 

Hai bờ sông hiện ra rõ nét, những chiếc thuyến nan tiếp tục trở về bến cũ. Năm ba nơi còn ai đó quăng chút lưới chài cuối mùa, kiếm mớ cá cỏn con. Trên bờ, ai bận bịu công chuyện mới ra đường. Những tấm ni lông choàng quanh người, mưa tạt rào rào hay gió bay phần phật.

HÌNH XƯA

hình: nước  lụt làm hồ quanh thành cổ dâng tràn con đường Duy Tân, người dân đi lội lụt chơi, có người cất rớ kiếm cá lụt. Hình này chắc khoảng đầu thập niên 1960. Từ trường Trung Học Nguyễn Hoàng ngó về Cửa Tả phía xa xa - bên trái là bức tường Cổ Thành và Cửa Tả . Cửa Tả  ngó về huớng làng Quy Thiện (bi đóng từ xưa  nên không có lối vào. Năm này phía phải còn trống, chưa có cơ quan Mỹ MACV)

HÌNH NAY 

THỜI NAY BÉ CON MÙA LỤT CÒN MAY MẮN CÓ ÁO QUẦN BẢO HỘ

 Mong làm sao chợ đò đông lại, còn mấy tháng nữa là tết lại về. Cảnh những gánh than ưu tiên dùng vào dịp tết khi người ta cần rim mứt, nhưng chuyện dùng than thời nay xem bộ mấy ai? Chợ đò ngày nay đầy đủ mặt hàng, nơi nào cũng vậy, chỉ cần cái túi đầy tiền mua gì có đó. Thế là hiếm thứ hương vị lúc mùi thơm mứt gừng xông bay khắp nơi vào những ngày giáp tết.  Trời lạnh nhưng trong nhà hơi ấm từ lò than rim mứt lan tỏa tràn trề. Mùi mứt  và hơi than, kỷ niệm đông về -tết đến, đã năm mươi năm như còn lẩn quất đâu đây?

Dãy Trường sơn trên xa kia- rừng núi bao la bất tận giờ là chuyện của đập và đất, ngăn sông chận dòng hay xả lũ, thủy lợi và chết chóc không còn là những gánh than triêng củi mộc mạc như xưa.

Đông về tết đến mong sao còn lại cảnh vài ba gánh cải cay hé bông vàng chóe hay mấy gánh kiệu lá dài xanh mướt từ Nhan Biều qua hay dưới Sải gánh lên. Đông về, phố xá chìm trong màn mưa, những quán hàng những tiệm ăn ế khách, ai cũng lái xe chạy mau về nhà. Thôn quê, chẳng hơn gì khi ngoài đòng chỉ còn những cánh đồng loang loáng nước lụt. Nước vẫn còn, vài ba con nhạn lác đác bay nhanh qua...

Bầu trời thôn quê ẩn hiện trong bầu không khí lạnh giá, ẩm ướt mờ mịt mưa phùn hay mây sa xám ngắt...

HƯNG NHƠN, HẢI LĂNG

HẢI QUY- QUY THIỆN

Cầu trời lụt, lũ qua nhanh rồi mùa đông về lại trên quê hương mình để Quảng Trị  có một cái tết sắp về. Dù muốn dù không cái nhịp điệu quê hương vẫn mãi hoài như thế. Những truân chuyên với trời đất đã thấm nhuần vào ký ức con người Quảng trị, truyền đời lại thành những khúc nhớ khó quên. Lạ thật, mưa gió bão bùng cùng mùa đông tháng giá nay bỗng dưng trở thành những hoài niệm thân thương không biết lúc nào./.

ĐHL 

TRẠI TÙ BÊN CON SÔNG ÁI TỬ

 

   Cuối năm 1975  có mấy trại tù cách Làng Nại Cửu Phường khoảng vài cây số (làng này Ái Tử ngó lên hướng núi).  Chúng tôi nhờ đi lấy kẽm gai ngoài phi trường cũ nên tôi có đi vô thăm chùa Ái Tử. Có ai đó thấy tôi và nói với gia đình tôi ở Mỹ Tho rằng tôi còn sống. Chuyện là trước đây tôi bị đồn là 'đã chết' nên được "lên bàn thờ" vài tháng. Sau tháng Tư 1975, gia đình mạ tôi từ Mỹ Tho dời hết về vùng Bình Tuy- Động Đền làm rẫy sinh sống.  Nghe tin tôi còn sống và đang  ở tù tại trại Ái Tử, Mạ tôi mừng quá liền tức tốc vay tiền bạc từ  Bình Tuy cùng đứa con trai út,  ra tận trại này thăm con.

ĐHL

 
                                                  *

Một ngày nào trên bến cô liêu
Xóm bên sông tiêu điều
Buồn hắt hiu mây chiều
Đò của người thôn nữ
Chờ đưa người viễn xứ
Đưa anh trai phong sương
Đi lính Cộng-Hòa...

(Đò Chiều/ Trúc Phương)

    Trại 4 đóng sát bên cái thôn có cái tên rất đẹp là Xuân Khê. Tên thì đẹp nhưng cái thôn này không có người thôn nữ yêu kiều nào để chúng tôi hàng ngày đứng bên này trại ngó qua. Chuyện kể hôm nay rằng Thôn Xuân Khê có ông lão đưa đò tốt bụng. 

Những ngày mưa lớn, nước con sông Rào Vịnh từ nguồn Ba Lòng chảy về dâng lên quá mau không cách gì qua được. Toán tù chúng tôi đứng bên thôn Xuân Khê ngó qua trại nhưng không biết làm sao để vượt dòng sông nước đỏ ngầu đang chảy cuồn cuộn? 

Bản đồ BTTM VNCH trước 1975 nhờ vào bản đồ này người viết đã phăng ra manh mối con sông mà các trại tù 1, 5, 4, 3 (trong hình Lục GIác) đóng dọc theo con sông Rào Vịnh từ hướng Ba Lòng về, con sông này chảy ra hướng Ái Tử 

Con sông Rào Vịnh  do nó bắt nguồn từ núi hướng Ba Lòng về tuy không lớn nhưng dài - có thể nó chảy về Triệu Long   khi nhìn lại trên bản đồ BTTM VNCH  nằm giữa 2 con sông Vĩnh Phước và Sông Ái Tử . Nó có tên Rào Vịnh hướng mút trái trong bản đồ ( các trại tù trong hình lục giác)

(hình từ FB của Đồng Môn NH) Sông Ái Tử chụp từ cầu Ái Tử hiện nay mùa lũ-  bắt nguồn từ Rà Vịnh (đèo Ba Lòng ) chảy về hướng Nhan Biều qua Cầu Ái Tử . TỪ Cầu Ga ra hướng Đông Hà khoảng 2 cây số là Cầu Ái Tử. Cầu này nhỏ chỉ vài chục mét, qua khỏi cầu là căn cứ của Mỹ , phía trái là Chùa Sắc Tứ  Từ Chùa Sắc Tứ đi ra một cây nữa là qua cái cầu có có con sông này, cầu không tên. Qua cái cầu này là đến cầu Lai Phước 

nước cuồn cuộn khi lũ về 

ÔNG LÃO ĐƯA ĐÒ,  cái tên chúng tôi đặt cho ông. Do sau chiến tranh, lão còn chiếc đò nhỏ uốn bằng tôn. Hàng ngày tôi thường gặp ông đánh cá trên con sông nước trôi lặng lẽ.  Khi nước lũ, Lão giúp chúng tôi qua sông. Mỗi chuyến chỉ đưa năm sáu người. Ông lái đò giỏi làm sao! Chiếc chèo  'cạy' giữa dòng sao thật tài. Nước chảy xiết, cuộn, xoáy nhưng cách chèo của lão sao  thật 'ngon ơ'. Hồi hộp, lo lắng nhưng còn nhờ vào lòng tốt của ông lão độc nhất ở đây, không qua thì không được. Không cằn nhằn, kể lể,  hết chuyến này, ông lão phải qua lại chở chuyến khác cho đến khi chúng tôi qua hết mới thôi. Hồi hộp quá, khi ra giữa giòng nước xoáy, tôi nhìn màu nước đỏ ngầu, chảy băng băng nhưng nét mặt Lão vẫn bình tĩnh làm sao!

Ông đưa đò hồi cư chỉ sau thời gian trại chúng tôi vừa thành lập. Ông không bao giờ nói gì hay liên lạc, đổi chác gì tù. Chúng tôi hiểu chuyện, tội 'liên hệ với dân' chỉ gây phiền lụy cho ông. 

Thôn Xuân Khê có lác đác vài nóc nhà hồi cư. Chúng tôi bên này trại  cố ý lắng tai. Thật lạ, chưa bao giờ nghe tiếng chó sủa râm ran hay tiếng gà gáy liên hồi vào lúc sáng sớm? Dần  rồi chúng tôi cũng hiểu ra. Dân vừa về với hai bàn tay trắng, mọi sự gầy dựng lên từ con "số KHÔNG" thì làm chi có chó để nuôi? Gà thì chưa lớn thành bầy? Dân về họ sống bằng gì, ra sao? khó lòng trả lời? do chúng tôi chưa bao giờ liên hệ với dân.

Chúng tôi âm thầm cám ơn ông lão đưa đò tốt bụng, giỏi tay chèo nhưng  trầm lặng. Ông như một người "câm" ông không nhìn ai nói với người tù nào dù nửa lời? Có nhiều đêm về tôi nằm suy nghĩ có thể ông giúp tù do tấm lòng ông là "dân miền nam" hay ông giúp theo sự yêu cầu của cán bộ TRẠI cũng có?

Mưa qua đi, dòng suối trở lại hiền hoà như mọi ngày. Ông có hai cô con gái, nhưng tác giả xin thưa trước là hai người con gái này không có may mắn trời ban là hai  "đóa hoa" miền sơn cước để lắm chàng trai bên trại chúng tôi phải thương thầm trộm nhớ.

Ông Lão giúp đưa đò kể ra cũng lạ đời. Ông đặt tên cho  cô chị là "Trút", còn cô em tên "Vi". Như các bạn từng biết: Trút là con thú ăn kiến, có hình dạng xấu xí trong rừng. Trút có mình nhím, đầu chuột trong chuyện đường rừng. Lúc chúng ta gặp nó, con trút hay co mình lại như trái banh. Những cái vi cứng cáp của nó là lớp bảo vệ chắc chắn cho thân hình. Dù bạn có đá nó lăn long lóc cũng không hề hấn gì. Nghe đâu thiên hạ cho trút còn là vị thuốc nam khá tốt. Cũng vì là dược liệu quý của rừng nên trút hiện nay bị  con người săn lùng cạn hết, chắc là khó kiếm? Người Quảng Trị, gọi là con TRÚT, nhưng tên của nó là tê tê và trên báo chí người ta còn nói là "TRÚC'" người viết ngang đây xin bỏ qua chuyện này.

Tác giả bài này còn nhớ vào năm 1978, khi trại tù chúng tôi bị đưa ra bắc để chặt hạ rừng lim tại huyện Như Xuân Thanh Hoá có giai thoại kể về hai loại thú đó là con kỳ đà và con trút. Lúc đó trong rừng thịt thú hoang nhiều lắm, tù gặp hoài và nhờ chúng mà có chút chất tươi...

*

Trở lại chuyện hai người con gái trong thôn Xuân Khê  nói trên. Cũng vì cái số hẩm hiu trời ban cho nên hai chị em Trút và Vi đành chịu vậy. Đành chịu có nghĩa là hai cô thật tình không phải là hai "đóa hoa" nơi vùng sơn cước. Nghĩ lại tội nghiệp thay cho mấy người tù độc thân chưa vợ. Phải chi ông trời ban cho một chút nào "sắc nước hương trời" cho hai cô thôn nữ sắc dáng e lệ, dễ thương để rồi mấy người tù trẻ tuổi đem vào giấc mộng đêm trường? Lãng mạn một ít, nửa thế kỷ đã qua người viết cũng xin tơ tưởng cãi lại thực tế ngày xưa là cứ cho là hai cô 'đẹp mặn mà, là hai đóa hoa nơi vùng thôn dã. Có mất gì đâu, đối với công ơn ông lão đưa đò từng giúp toán tù ngày ấy qua sông về lại trại...

nhưng tác giả xin thưa trước là hai người con gái trong hồi ký đã lãng mạn hóa thành hai "đóa hoa" nơi miền sơn cước như trong hình và cứ cho lắm người tù bên trại chúng tôi phải ...thương thầm trộm nhớ

    Dù sao, công ơn của ông lão đưa đò, người cha của hai cô thôn nữ ngày xưa, chúng tôi phải nhớ, nhất là chưa có cơ hội đáp đền. Đó là những ngày mưa lũ, ông là ân nhân cho chúng tôi về lại trại, khỏi cơn ướt át đói lạnh do phải đứng chịu trận chờ cơn nước xuống. Kỷ niệm khó quên do các trại tù Ái Tử chỉ có con sông nhỏ độc nhất  này chảy qua. Ăn uống tắm giặt nước non đều từ con suối này. Có những lúc tù tắm ở suối này, đó là lúc mọi người đang trở về thời 'nguyên thuỷ' thì hai chị em Trút và Vi vẫn tỉnh bơ xuống giặt ở đây chẳng biết tìm trốn  đi đâu nữa? Dù thế nào chăng nữa tất cả con  người  về đây, sống chết đều nhờ vào con suối duy nhất này mà thôi. Đám đông tù bên này suối "làm gì thì làm", hai chị em vẫn cúi đầu giặt áo bên kia, hai bóng dáng im lìm theo ngày tháng dần qua bên miền thôn dã cận núi rừng và những đồi sim hoang dại...

Hết những cơn nước lũ Thôn Xuân Khê có thêm một mớ đất phù sa dọc mép con nước quanh co. Có một cặp vợ chồng nghe đâu là nghĩa quân, hồi cư làm nhà gần nương ông Lão. Hai vợ chồng này còn trẻ, nhờ vào phù sa ven bờ, họ trồng được mấy liếp cây kiệu tươi tốt . Mùa đông tháng giá  kiệu hợp với khí hậu lạnh. Đứng bên này trại tù trông qua, tôi thấy rất rõ màu xanh của mấy liếp kiệu mọc men theo bờ đất hiếm hoi bồi lên từ dòng nước lượn lờ quanh một thôn nghèo, tĩnh lặng.

***

TÙ CÓ DỊP ĐỀN ƠN DÂN LÀNG

Hè về, nước cạn dần, chỉ có vấn đề thiếu nước chứ không còn lo chuyện lũ nữa. Trại 4 chúng tôi có dịp đền ơn ngoài dự liệu và quá bất ngờ đối với chúng tôi. 

RI SẮT LÀM PHI TRƯỜNG CĂN CỨ ÁI TỬ

Một hôm trại cho chúng tôi ra Ái Tử kiếm những tấm ri sắt về càng nhiều càng tốt. Ri nhôm đắt tiền thì mất dạng lâu rồi. Loại ri nhôm nghe đâu được 'đưa hết ra Bắc nay chỉ còn những tầm ri sắt thôi. Phi trường căn cứ Ái Tử những tấm ri sắt lót làm phi trường thế cho bê tông nên mới nhiều như thế. 

Căn cứ Ái tử quá nhiều tấm ri sắt này . Chúng tôi nhớ những ngày đi nạy ri từ ngoài kia . Những mãng ri khổng lồ dính liền nhau,  cong queo  ngất ngưỡng  do sức nổ của bom đạn ngày trước . Chỉ bằng sức người chúng tôi thi nhau tháo ra, hai người một tấm, gánh về trại. Ngày lại ngày không biết bao nhiêu là số lượng? chúng tôi đã tháo về xây dựng nhà ở. Lớp lót nằm, lớp làm vách,  các chốt ri tức là các thanh sắt vuông dài để nối các tấm ri với nhau thì  cung cấp cho thợ rèn trong tù làm dao, rựa. Cuối cùng Trại lại chỉ định tù làm cầu cho dân làng.

Thực hiện công trình của Trại trước tiên là làm cái cầu ri từ Trại 4 bắc qua Xuân Khê. Đoạn này hẹp nên cầu không công phu lắm. Nhưng cái cầu từ Thôn hướng về Ái Tử thì to lớn hơn do khúc sông này rộng. Đây chính là cơ hội tuy trong  âm thầm giúp cho chúng tôi được làm cái cầu ri cao và dài giúp dân. Thật vậy, nó kết nối hoàn toàn bằng nhiều tấm ri phi trường.  Khéo làm sao, 3 trụ chân cầu cùng bằng những tầm ri nối với nhau, dựng cao lên ba bốn mét. Có rất nhiều sợi  kẽm gai, tù kiếm từ Căn Cứ Ái Tử, được khéo léo néo vào các trụ cầu. Có những lúc tù từ ba trại 1, 5 và 4- chúng tôi gánh đồ qua cầu, bước chân rầm rập nào khoai nào sắn nặng nề cầu vẫn chịu nỗi. 

 Trước đây, vào ngày mưa lũ, người dân gấp việc qua sông, phải qua bằng dây kéo. Ngày tù làm xong hai chiếc cầu ri, người Thôn Xuân Khê đỡ khổ nhiều. Số lượng người trong trại rất đông, có một số chuyên nghiệp về công binh, quân cụ của VNCH nên việc xây hai cái cầu ri qua sông này thuận lợi dễ dàng.

Non năm mươi năm qua kể từ cái ngày "Dâu Biển"  mấy trại tù  hay mấy chiếc CẦU RI đó chắc chắn đã mất dấu và chẳng ai còn nhớ chúng làm gì?

Riêng trong lòng tôi mỗi lần nhớ về một thôn nhỏ đìu hiu, bên trại tù mang tên Ái Tử tôi không bao giờ quên ơn và nhớ mãi bóng dáng Một ông già trầm lặng, hảo tâm, từng can đảm giúp từng toán tù qua sông về lại trại trong cơn nước dữ.  Một ấn tượng của tình người từ một ông già có hai người con gái đặc biệt với hai cái tên khá lạ là "Trút và Vi"./.

ĐHL   26/9/2016

San Jose USA