TỔNG HỢP: MÙA NOEL 1971 - CUỘC VIỄN HÀNH BẤT TẬN CỦA CON TÀU THỜI GIAN

 Lạу chúa con là lính trận ngoài biên

Vì xa thành phố xa quá nên quên
Đêm naу ngôi hai trời xuống
Ánh sao lung linh muôn màu
Ϲon tưởng hỏa châu soi tuуến đầu...

(Là Thư Trần Thế / NS Hoài Linh)

Thưa Bạn

Người viết xin kể lại ký ức của một mùa Noel, trầm lặng và u buồn nhất cho một thành phố Địa Đầu. Phải nói đó là lần Noel cuối cùng của thành phố Quảng trị cũ trước đây vào năm 1971. Thành phố QT trong tâm khảm bao con người xa xứ,  nói cho chính xác là không có mùa Noel năm 1972. Làm sao có mùa Noel 1972 khi một thành phố đã trở thành một đống gạch đá hoang tàn cùng chết chóc ghê sợ...

Hình ảnh mùa Giáng Sinh 1971 đơn điệu, trầm lặng từ một mùa lễ một thành phố nhỏ, heo hút từ chốn địa đầu. Một thành phố còn vương nhiều đau khổ từ trận chiến nơi vùng Giới Tuyến triền miên chịu đựng.

Lạу chúa con là thiếu phụ miền quê

Ϲhồng con vì nước nên đã ra đi

Hai ba năm chưa thỏa chí

Hết thu qua xuân sang hè

Ϲon đợi tàn đông mới tin về...

Năm 1971 kết thúc cuộc chiến Hạ Lào, người mình khó quên những chuyến xe nhà binh mang về thành phố biết bao xác tử sĩ hi sinh ngoài mặt trận. Người thành phố vẫn nghe nhiều tiếng pháo kích vu vơ không biết điểm đến ở đâu. TP còn đón nhận nhiều toán dân chạy giặc từ hướng Gio Linh Cam Lộ Đông Hà bôn ba vào tỉnh ...biết bao khuôn mặt thất thần sợ hãi

Đạn xé không trung đêm đừng đêm vẫn nghe
Từng lớp trai đi cho ngàу mai vẫn đi
Đêm naу người xuống đời
Xin đem nguồn vui tới
Ɲhững đôi môi lạnh cúi lâu không cười...

Noel năm 1971 về cho miền địa đầu, niềm vui lễ hội đã nhạt nhòa đi theo những vành khăn tang cô phụ và những trẻ mồ côi từ vết thương chiến trận Hà Lào còn mưng mủ chưa nguôi ngoai trong lòng dân miền đất khổ. Quảng trị đang vào những ngày cuối năm cũng là mùa đông cuối cùng cho mấy con đường quen thuộc, những căn phố nhỏ và là lễ Giáng sinh cuối cùng trước khi chịu cảnh bom đạn cày xới, nát tan...

                                    ***

Lạу chúa con còn lứa tuổi học sinh
Vì cha là lính con thiết tha xin
An vui cho người đầu tuуến
Trẻ thơ уên tâm sách đèn
Để mẹ hiền con hết ưu phiền.

(Lá Thư Trần Thế)

 Nhóm bạn chúng tôi năm đứa cùng học chung lớp (12 A3 nk 1971-72) có hẹn với nhau sẽ đi dạo chơi đón đêm Giáng Sinh. Trời tối thật mau, chúng tôi bắt đầu đi từ múi đường Trần hưng Đạo góc Lê văn Duyệt nhưng vừa ngang gần Trại Tuyển Mộ lại rẽ vào múi đầu Phan đình Phùng cạnh trường Nữ Tiểu học mới sau này, rồi sẽ  đi ngược lên ...

Năm đứa mới đi một đoạn ngắn thì đã đến quán bún bò "Nông Tín", quán không có tên nhưng do gần ty Nông Tìn thì nó lại mang cái tên vậy để khách ăn dễ nhớ. Đêm đón Lễ, quán bún vẫn đông khách, ánh đèn trong quán hiu hắt dọi ra đường, kèm theo mùi thơm của nồi bún xáo quyện vào trong hơi lạnh đêm đông tạo nên một cảm giác rất chi là rất ‘Quảng trị'. Nó cũng là mùi xáo nhưng mùi xáo này gần gũi với mùi nấu nướng trong nhà.

một thời uống cà-phê cùng nghe nhạc Trịnh công Sơn qua băng nhạc máy và băng Akai 

 Qua Trường Nam Cửa Hữu tức cổng thành Đinh Công Tráng, vẫn theo đường Phan đình Phùng chúng tôi lên thêm một đoạn thôi chút thì đã tới quán cà-phê Hoài lúc nào chẳng hay.  Thành phố địa đầu nhỏ lắm, đi chưa mõi chân thì đã tới phố rồi. Người viết nhớ làm sao hình ảnh ly cà –phê ‘phin’ kèm gói thuốc nhỏ hiệu con mèo ‘Craven A’ màu đỏ, hộp nhỏ loại 10 điếu. Vừa nhâm nhi trong tiếng nhạc Trịnh cống Sơn là "gout" thưởng thức của lứa tuổi con trai chúng tôi một thời. 

 Chúng tôi không quên hình ảnh quán Hoài đêm đó rất đông khách. Bên trong, chiếc máy hát AKAI với 2 dĩa băng loại lớn đang quay đều, volume mở lớn hết cỡ. Dòng nhạc thời đó vẫn là nhạc Trịnh Công Sơn (chúng tôi không kêu là nhạc Trịnh như sau này) cùng tiếng hát Khánh Ly từng khóc than cho cuộc chiến.

Ngang tiệm sửa xe Bảy Hiền chúng tôi cua trái lên hướng Lê thái Tổ.

Quán Khuya nho nhỏ, chỉ vài ba bàn gỗ thấp lè-tè. Thời đó quán cà-phê đua nhau mọc nhiều trong thành phố. Có những quán lớn như Hoài, Quyên, Ly Ly..cũng có mấy quán nhỏ mang vài cái tên cộc lốc một chữ như Khuya, Nghèo, Gió…những cái tên của mấy quán nhỏ nghe lại rất là ‘cà-phê’. Mốt đặt tên cho quán như vậy sau này vào Tạm Cư Hòa Khánh Non Nước cũng đặt lại cùng tên.

QT một thành phố tạm dung cho người dân ngoài kia chạy vào. Ai ngờ đâu một năm sau Đà Nẵng cũng là vùng đất tạm dung cho người Quảng Trị. Tạm cư Non Nước Hòa Khánh, Hòa Cầm những khu tập trung chính cho người dân Nạn Nhân Chiến Cuộc. Những lần lảnh gạo lảnh mỳ những lúc kiểm tra hộ khẩu ...quán cà-phê nho nhỏ ăn tạm nằm nhờ cũng mọc lên theo. Thời gian chờ đợi chiến tranh tàn lụi, nỗi chờ đợi mỏi mòn theo cường độ gia tăng chiến cuộc.

Phải nói từ năm 1971 hay trước đó, quán cà phê có thêm cái kiểu’ lợp một mài tranh đằng trước, phía sau lại có vách đan bằng tre phát xuất từ thành phố Quảng Trị. Khách uống cà- phê có thể thích mốt này. Do lúc thưởng thức cà phê, nghe nhạc khách có thể thả hồn xa cái thế giới đầy dẫy không khí chiến tranh bên ngoài.

Bạn bè chia tay nhau khi thành phố QT sắp vào giờ reveillon. Một thời chẳng biết chuyện ngưng chiến trong mùa lễ hội. Người QT đón giáng sinh 1971 nhưng vẫn nghe  xa xa có tiếng đại bác vọng về. Một mùa giáng sinh trên vùng đất khổ, và cũng ngờ đâu đó là mùa lễ cuối cùng cho một Thành Phố sắp thành tro bụi trước bom đạn vô tình./.

ĐHL

========================== 

   THỜI GIAN CHẲNG BAO GIỜ CHỜ ĐỢI MỘT AI 

(Time waits for no man) 

Ngạn Ngữ 

*

BẠN MẾN,

THỜI GIAN VẪN LẠNH LÙNG TRÔI. Vẫn còn may mắn cho bạn cho tôi còn chứng nghiệm thời gian qua mau và nhận thức ra rằng cái sân ga của mình sẽ xuống  đang đến. 

Có một lúc nào đó chúng ta chợt buông tiếng thở dài. Có chút gì ray rứt buồn bã trong những ngày tháng về chiều đó chăng? Từng sân ga lấp ló xa xa ... Con tàu thời gian vẫn miệt mài chạy về phía trước. Tàu lần lượt bỏ chúng ta lại trên những sân ga buồn tênh, hiu hắt bên đường... từng người khách bước xuống, ngoái  lại vẫy tay chào trước khi đi vào bóng tối nhạt nhòa, hư ảo...

Tâm hồn hoài cố hay nhắc lại chuyện xưa. Ai đó sẽ nâng niu, trìu mến những hình ảnh, nhiều mẫu chuyện tưởng như vụn vặt xa xăm nay được ta cho chúng hồi sinh. Có người sẽ cho là vô ích và hoài phí thời gian. Người hoài cố hay nhớ nhung những gì đã mất, chuyện đã rồi, cùng bị cho là hoài phí cái "vốn thời gian" eo hẹp còn lại. Chúng ta lại chưa chấp nhận thế nếu như thời gian còn lại, cái vốn eo hẹp kia còn đậm nét với hoa gấm mượt mà...Chỉ có hoài niệm là những gì sưởi ấm lòng người. Có ích gì chăng khi những lớp tuổi già, bỗng dưng hoang phí chặng cuối của chuyến viễn hành này với những chuyến đi xôn xao, rộn ràng cùng âu lo mệt mõi hay mộng mị hão huyền, phi thực?

Hôm nay ngó lại mình, ừ ta nay "tóc bạc da nhăn" rồi thì làm sao có một "Hằng Nga" trong mộng? Tình yêu nào tương hợp như thuở thanh xuân để còn chút gì rung động cho trái tim già cỗi?

 Có ai đó sống với hoài niệm quá khứ, nay được tô bồi, vun xới để trở về sống cùng hồn người, lúc đối diện với chất thật của chính mình? Thời khắc ta đang trở về, tâm tưởng quy hồi, nâng niu kỷ niệm.

 Có khoảnh khắc nào đó của thực tại, dù đôi vai gánh nặng thời gian nhưng bạn và ta sẽ sống lại với cái ta đầy hoài niệm đầy tố chất của tâm linh. Giá trị của thời gian, do những gì đã qua đi vĩnh viễn chẳng quy hồi, những tố chất của sự thật do chúng ta từng mộng mơ rất thật. Cái thuở ban đầu cho bao đứa học trò, biết bao hoài bão cho tương lai chưa tới. Nghĩ cho cùng, quá khứ là dưỡng chất của ngày qua  để an ủi nuôi sống chút "vốn thời gian" còn lại cho cái ta già cỗi hôm nay. 

Con tàu thời gian tiếp tục gom góp bao nhiêu tiếc nuối quay quắt nhớ ngày tháng cũ. Những hình bóng mỹ nhân, những làn mi cong vút và những bờ môi mọng ướt đa tình và biết bao đôi mắt đắm đuối si mê ...

Nói sao hết, nhớ sao vừa? nhưng hình ảnh đó đã trôi dạt về cuối chân trời kỷ niệm, nhạt nhòa, thật xa. 

Bạn và tôi hôm nay hãy cám ơn đời, cám ơn người đã cho chúng ta cơ hội ngồi đây mà trầm tư hay viết nhiều dòng suy niệm.

Dầu sao chăng nữa, bạn và tôi hãy nhớ cho rằng con tàu thời gian chẳng bao giờ chờ đợi một ai. Chúng ta sẽ lần lượt bước xuống ở mỗi sân ga, vẫy tay chào thời gian đi tới. 

Chuyến tàu thời gian sẽ đi về vô tận, hướng đến phía trước, chỉ có chúng ta là những người ở lại từng mỗi ga đời./.

ĐHL 

ĐÃ ĐẾN LÚC GIỚI GIÀU CÓ VN TÌM VỀ NÔNG THÔN

TỪ ĐÔ THỊ HÓA ĐẾN DI DÂN NGƯỢC DÒNG

by Đinh hoa Lư

                                             SÀI GÒN VỀ ĐÊM

Sài Gòn sẽ là nơi ở cho người lao động - giới giàu có sẽ di dân ra khỏi thành phố

 Lẳng lặng mà nghe nó chúc con:

Sinh năm đẻ bảy được vuông tròn.
Phố phường chật hẹp, người đông đúc,
Bồng bế nhau lên nó ở non  ...

(Trần tế Xương )

Chào bạn đọc

Đọc lại đoạn thơ xưa của cụ Trần tế Xương trong bài Năm Mới Chúc Nhau với lịch sử thì chỉ là giai thoại trào phúng. Đọc bài thơ của cụ chỉ để mà cười thôi. Chẳng ai ngờ rằng thế giới hôm nay quá nhiều thay đổi. Hoàn cảnh lên "ở non" ngày xửa ngày xưa chỉ là điều kiện bất đắc dĩ hay cho người dân sống nơi thâm sơn cùng cốc, thiếu thốn mọi bề. Thời nay đã khác hoàn toàn do "đại gia" mới có điều kiện  lên ở vùng cao. Đó là những nơi chúng ta từng thấy ví như Hoa Kỳ và các nước khác hiện nay.

Đối với VN hiện nay có nhiều điều thay đổi quá nhanh nhất là khi hội nhập vào kinh tế thị trường. So sánh hình ảnh các thành phố lớn tại nước ta hiện nay và vài thập niên trước chắc chắn đã thay đổi rất lớn nhất là về cơ sở hạ tầng. Điều này là điều dễ hiểu do sự biến đổi về hình thức và nội dung của nền kinh tế thị trường; nhất kể từ lúc VN được chính thức gia nhập vào tổ chức Mậu Dịch Tự Do Thế Giới (WTO) vào ngày 11/1/2007 chính đó là chiếc 'đòn bẩy' tạo nên những đổi thay như thế. Chúng ta chắc hẳn đồng ý rằng hình ảnh đẹp đẽ các thành phố lớn từ trên cao nhìn xuống nhất là về đêm nhất là thời kỳ kinh tế phát triển cho chúng ta khá nhiều ấn tượng lý thú.

SẼ CÓ NHIỀU THAY ĐỔI VỀ QUAN NIỆM VỀ GIÀU VÀ SANG RA SAO?

Ô TÔ NHÀ LẦU KHÔNG CÒN ĐỂ CHỈ SỰ GIÀU SANG TRONG THỜI ĐẠI MỚI kể cả tại VN cũng sẽ dần dà đi vào khuynh hướng này 

tỷ lệ người VN sở hữu xe ô tô càng lúc càng cao 

Đối với các nước phát triển thành phố lớn suốt hai thế kỷ 20 và hiện nay dần dà là nơi tập trung cho giới công nhân do thành phố là vùng trọng yếu để phát triển của kinh tế. Những trung tâm cư trú (housing appartments) cao tầng là hình ảnh quen thuộc cho giới công nhân. Giới chủ và giàu có họ đã dần dà di dân ra ngoại ô. Ô tô, Nhà Lầu khu cư trú cao tầng chỉ dành cho người làm việc tại thành phố không còn là hình ảnh cho tầng lớp giàu có nữa.

ĐÔ THỊ HÓA VÀ DI DÂN NGƯỢC DÒNG

PHONG TRÀO ĐÔ THỊ HÓA (urbanization )

Phát minh máy hơi nước và điện lực từng đưa các nước phương Tây có những bước tiến rất xa về kỹ nghệ. Những thành phố kỹ nghệ hóa cần nhiều sức lao động đã thu hút hàng triệu lao động trẻ từ bỏ thôn quê lên tỉnh thành kiếm công ăn việc làm mới mẻ hơn, đời sống cao hơn. Từ đó đô thị dần dà có dân số cao dần lên và dân số tại các vùng quê lại tụt thấp.

 

ô nhiễm thành phố VN hiện tại lên mức báo động cao 

Sự phát triển nền KINH TẾ CHẾ XUẤT tại các nước điển hình tại Á châu hôm nay đang thúc đẩy phong trào di dân từ nông thôn lên thành phố càng lúc càng đông.

Tại VN khuynh huớng di dân đến thành phố lớn càng lúc càng tăng khiến nạn xe càng lúc càng khó giải quyết cùng môi trường ô nhiễm trầm trọng?!

Thật ra, phong trào đô thị hóa phát triển sớm vào những năm 1800 ở các nước kỹ nghệ phát triển sớm như Châu Âu và Bắc Mỹ. Tỷ lệ dân số tại các nước này ví dụ, Hoa kỳ,ở các vùng thành phố tăng vọt từ 5% vào năm 1800 đến 50% vào năm 1920.Tại các nước kém phát triển, hiện nay hiện tượng này đang tiếp diển và tăng nhanh; ví dụ Á Châu có Trung Hoa và Việt Nam. Ở Nam Mỹ ngay tại thành phố Sao Paulo, Brazil có mật độ tăng dân cao nhất thế giới, khoảng 300,000 nguòi trong một năm. Tại các thành phố kỹ nghệ, tuy mật độ dân số tăng nhanh nhưng tỷ lệ trẻ con ít dần vì khuynh huớng sinh ít con do bận công ăn việc làm.

KHUYNH HUỚNG DI DÂN NGƯỢC DÒNG (counter urbanization)

GIỚI GIÀU SANG SẼ TÌM VỀ Ở NÔNG THÔN ĐỂ PHẨN ĐÔNG GIỚI LAO ĐỘNG Ở LẠI THÀNH THỊ

TẠI CÁC NƯỚC Phát Triển (developed countries) sau hơn hai thế kỷ phát triển kỹ nghệ, sau phong trào đô thị hóa giờ hiện đang có khuynh huớng "ngược dòng" đó là lúc giới giàu có lại di dân ra ở vùng ngoại ô yên tĩnh. Ngay tại Mỹ hiện nay huớng di dân ra ngoại ô gần gấp đôi huớng cũ lúc đó là di dân "từ quê lên tỉnh ".

Với phương tiện giao thông liên lạc càng ngày càng hiện đại, nhất là sự phát triển của kỹ nghệ Internet, bắt đầu cuối thế kỷ 20 đến nay phong trào di dân từ thành phố về nơi thôn dã tăng mạnh tại các nước Đã Phát Triển (developed countries) bao gồm giới giàu có. Người hồi hưu già cả may mắn họ do hoàn cảnh đã di dân ra ngoại ô sớm hơn.

cao ốc Mỹ Khang quận 7 Sài Gòn

Khuynh hướng Di Dân Ngược Dòng chắc chắn sẽ xuất hiện tại Việt Nam khi một lớp thị dân giàu có hay giai cấp ‘đại gia’ xuất hiện nhiều. Lúc này các thành phố lớn sẽ là nơi dành cho người lao động, do hoàn cảnh công ăn việc làm, họ phải chen chúc nhau sống trong các trung tâm cao tầng. Tại các trung tâm cao tầng sẽ có mức giá cả cho tầng trệt sẽ cao gấp mấy lần các tầng càng cao do tiện nghi và thoải mái cuộc sống...

 Trái lại lớp người 'trưởng giả mới' nói trên sẽ thi nhau xa rời thành phố di dân ra ngoại ô hay nông thôn tạo thành một phân tầng mới tại vùng nông thôn, vùng núi khí hậu tốt, vùng ven biển vv... Vào thời điểm đó có thể bắt đầu từ bây giờ giá cả đất đai tại các vùng ngoại ô, vùng quê nhất là nơi có khí hậu và địa lý tốt như đã nói, sẽ càng lúc càng đắt đỏ với tốc độ nhanh không ai ngờ được./.

ĐHL 

edition 

TỔNG HỢP :THƯƠNG VỀ QUẢNG TRỊ--HƯƠNG CẢI CAY

THƯƠNG VỀ QUẢNG TRỊ DẤU YÊU

Đã bao lâu rồi không về Miền Trung thăm người em
Nắng mưa đêm ngày cách trở, giờ xa xôi đôi đường
Người ơi Có về miền quê hương thùy dương
Nước chảy còn vương bao niềm thương,
cho nhắn đôi lời...

(Minh Kỳ - Thương Về Miền Trung) 

    Tôi hay hỏi chính tôi tại sao tôi hay viết về Quảng trị? Một điều dứt khóat rằng tôi không mơ làm một nhà văn mà tôi viết do tôi thương tôi nhớ về kỷ niệm vĩnh viễn chẳng trở về. Bao lâu nay với những dòng viết vội nhưng tôi mang hòai bão vẽ lại hình ảnh một Q trị ngày xưa nay nhạt nhòa trong trí nhớ bao người.

Vài con đường thân thương quanh góc phố nhỏ hay mái trường một thưở học trò. Thành Cổ rêu phong phủ kín năm nao, cùng bao nhiêu thứ khác giờ chẳng còn chi. Chúng nay đã là "cổ vật vô giá" trong lòng người.

Ai hay tìm bóng cố nhân - những người năm cũ nay đã lần lượt "rũ áo phong sương"?

Ôi thời gian! vòng tuần hoàn vạn thuở nhưng là "vị đắng" cho kiếp thế nhân, ngắn ngủi, tầm thuờng trước tạo hóa vô cùng hay khổ đau vì biến thiên nhân thế?!

Người Quảng Trị ra đi, đi mãi.  Người Quảng Trị lưu hương từng đếm bước thời gian để ngày mai trở lại. Bao kẻ tha phương chợt nhận ra: họ chẳng còn chi khi đi tìm đường xưa lối cũ?

Có người may sao trút được "gánh phong sương" nơi chôn nhau cắt rốn . Nhưng cũng có kẻ vẫn mãi cất bước tha hương mang theo nỗi lòng thổn thức. Người Quảng Trị tìm an ủi trong lời thơ tiếng nhạc, mong phai đi bao buồn thuơng lưu luyến trong lòng. 

hính dưới: con đường chính Trần Hưng Đạo ở trên sẽ qua Kho Gạo An Toàn và Ty Cảnh Sát cùng cái hói: đoạn này hướng lên Bệnh Viện và Trường Bồ Đề (sắp đến ngã ba phở Ông Ngẫu)

người Quảng Trị ra đi 

                                                        ***

           v/c tác giả  tham dự Đại Hội 60 Năm  NH Quang Tri 2012

Tiếng hát Tuấn ngọc vẫn vang lên bên tôi trong blog của Văn Thanh tùng với bài Hoài cảm .." còn đâu mùa cũ êm vui...sương buồn che kín hồn người..qua dần những tháng cùng ngày...".

  Ca Sĩ Lê Mậu Duân Bích La Thượng  Triệu Phong Quảng Trị

Hôm nay, sau mấy năm viết bài này tôi thật hạnh phúc được đón nhận một giọng ca truyền cảm chan chứa chất giọng quê hương của Lê mậu Duân. Những bản nhạc từ một tâm tình chân thật đầy tình cảm lồng trong một tâm hồn nghệ sĩ đã sống lại qua một giọng ca điêu luyện và hồn hậu nhưng đầy rung cảm của anh. Từ tâm tình của lính như Kẻ Ở Miền Xa, Thư về Em Gái, Thành Đô... nối tiếp về nỗi xúc động đối với tình quê hương, tình mẹ, tình người và người... như Lạy Mẹ Con Đi, Tâm Sự Người Hát Nhạc Quê Hương, Tình Ca Quê Hương...tất cả đều được giọng ca 'rất Quảng Trị', 'rất Quê Hương' do Lê Mậu Duân chuyên chở.

Càng mừng hơn khi tình cảm dành cho quê mình- Quảng Trị- sau này vẫn còn nhiều "tiếng hát tiếp nối" của thế hệ trẻ như Lê Thu Uyên, Bạch Trà và nhiều tiếng ca trẻ khác như trong "Em Có Về Quảng Trị với Anh Không"cùng nhiều bài hát khác. Người Quảng Trị hôm nay linh cảm rằng: dường như đó là "trái ngọt" sinh ra từ vùng đất "cày lên sỏi đá"- nhưng tâm hồn chân chất cùng tràn đầy hay tiếp nối một tình quê tràn đầy, tha thiết...

Em có về Quảng Trị với anh không?

Trong bão táp nghe gió Lào quạt lửa

Mảnh đất miền Trung cong như đón gánh mẹ

Suốt một đời dầu dãi với nắng mưa...  (nhạc Nguyễn chí Quyết) 

                      tình yêu quê hương QT và nhiều tiếng hát tiếp nối

Người viết đã bao lần  lắng đọng tâm hồn mình trong nhiều bài hát về quê hương Quảng Trị.  Đó là khi "cố nhân xa rồi có ai về lối xưa ". Và có ai về lối xưa? vẫn ngân vang tiếp nối tiếng hát của "người muôn năm cũ ", lúc tiếng hát cố ca nhạc sĩ Duy Khánh trong bản Làng Tôi "mơ trong bóng ngày về..quê tôi chìm trong trời mờ sương..là bao nguồn yêu thương " đang mong chờ bước chân viễn khách về thăm khung trời kỷ niệm dù chỉ một lần. Vẫn âm vang bên tôi tiếng ca gợi nhớ của Anh Thơ- bản Giọt Mưa Thu, "ngoài hiên giọt mưa thu thánh thót rơi...". 

                                          

Em ơi! Chờ anh về
Dù cho năm tháng xóa mờ thương nhớ
Đêm nao trăng thề, đã vang ước hẹn đẹp lòng người đi.
Em biết chăng em... 

(Thương Về Miền Trung)

Có thể giờ này trong cơn mưa dầm Quảng trị, vẫn những giọt mưa day dứt không thôi. Viễn khách đang trầm tư, một mình bên ly cà phê phố cũ như cố tìm dư hương ngày tháng xa xăm. Lại một mùa đông rét mướt giăng màn trên quê hương ngày trở lại. Ngày đó cũng là đây, cả thành phố  như ẩn mình trong cơn lạnh đầu mùa. Những năm còn xuân xanh trong dĩ vãng, có những anh học trò hay chính là mấy kẻ tình si từng e ấp tiếng hẹn, đợi chờ ai một thuở mới yêu ./.

ĐHL  

================== 

HƯƠNG CẢI CAY 

 

    Đông về, tết sắp tới. Xa quê tết đến chẳng có ý nghĩa, vô vị làm sao. Tháng qua , năm hết, sắp thêm môt tuổi đến nơi. Xưa, tết là những rộn ràng, lo toan, tất bật, soạn sành...

 Dù hai vai sắp gánh thêm môt tuổi, nhưng đó là sự đợi chờ ý nghĩa, háo hức không nhạt nhẽo, thờ ơ cùng buồn bã như lứa tuổi về già. Thời gian thật ngắn cho đời người. Nếu chúng ta ai đã đến một thời điểm để hoài cố nhằm tưởng nhớ những gì còn vương đọng lại trong ký ức- chuyện đã qua thì càng thấm thía rằng đời người như điển tích xưa, chỉ là "bóng câu vụt qua song cửa...". 

Người viết hi vọng quý độc giả cùng đồng ý nghĩ mỗi lúc đông về giáp tết. Ngoài trau dồi cho mấy món mứt trái trong số thức ăn, người Quảng Trị ai mà chẳng  biết hay lơ là với những bó cải cay?

Xin tiếp nối lại bài viết cũ, những suy nghĩ năm xưa về món cải cay, một thứ rau xem ra chẳng lạ lùng chi đối với người quê mình .
                               

      HUƠNG CẢI CAY QUẢNG TRỊ

    Không cứ gì phải xa quê tới nửa vòng trái đất tôi mới nhớ đến sắc vàng hoa cải Quảng Trị cùng vị cay nồng của nó. Ngay khi lấy Bình Tuy làm Quê Hương Thứ Hai, người QT ly hương Tết đến ít nhiều chi ai cũng nhớ đến cải cay nơi  miền quê cũ. Nhớ làm sao những gánh cải hoa vàng vừa hé.  Cải cay chất cao lên tận đầu gióng thấy đầy các ngõ vào chợ. Năm nào càng lạnh cải càng tốt, càng xanh. Những chiếc áo tơi, những gánh cải theo đòn gánh vẫy nhịp. Cải từ hướng Sải gánh lên, cải bên Nhan Biều theo đò ngang đưa qua chợ Tỉnh.

chợ QT 1963 - phía xa là lầu Ông Hứa Đức Hào và Lầu Mệ Xạ Bình

    Mưa phùn vào độ tháng chạp, lúc mấy o, mấy chị  vừa gánh cải vào chợ, quần xắn cao.  Cái tơi không che đủ người, có người vừa núp bên vách tường ảnh quán Lido đợi khách. Mùi gừng tuơi đang cắt cho khách mua về lo tết. Bên kia, tiếng máy cắt cẩm lệ xành xạch. Nón lá nhấp nhô, khách mang áo mưa đi chơ. Những cái du du che hàng rau trái...những cửa sắt khép hờ , chờ nắng lên dọn thêm hàng. Hình ảnh và âm thanh cái chợ QT trong tháng chạp là thế, không rộn-ràng ,inh- ỏi còi xe .

          cay như hoa cải có ngồng

  Bạn đọc sẽ thắc mắc: cải nơi nào chẳng có,  ngay tại đất Mỹ đây cũng có vậy. Nhưng thưa bạn đọc, theo người viết, thứ cải cay Quảng Trị  có thứ hương vị 'rất riêng'. Người ta nói "cay như cây cải có ngồng" mà ngồng cải QT khi ăn hương cay này xông vào tận hóc ũi. Nếu ai không ghiền cải, mê dưa cải thì không chịu thứ dưa cải QT được.

 Mỗi kỳ thu hoạch cây cải bắt đầu chớm bông. Mấy cái ngồng bắt đầu vươn ra chuẩn bị hé bông là người ta bắt đầu thu hoạch. Tiết trời lạnh vào tháng chạp lúc thiên hạ mua sắm những thứ vào ngày cận tết, ai cũng không quên mua nhiều bó về làm dưa .

  Tại sao dưa cải vào ba ngày tết nhà nào cũng không thể thiếu và lại cần đến thế? Chuyện đơn giản vì ngày tết là lúc trong nhà có nhiều loại thịt; nào nồi giò heo hầm măng khô, nào thịt heo kho trứng, nào thịt quay, thịt heo đông cô và nhiều nhiều nữa, kể không hết thịt thà trong mấy ngày tết. Lúc này, dưa cải cay mới là món mọi người trong nhà ai cũng cần khi ăn kẹp với miếng thịt kho cho "đỡ ớn". Chuyện đỡ ớn là năm ba ngày tết, ưu tiên dư dả câu chuyện "thịt mỡ dưa hành"  thôi. Ngày thường, giới bình dân trời đông tháng giá người viết còn nhớ mùi vị dĩa dưa cải cay với nước chấm dân dã nhất đó là món nước ruốc nhà quê mà thôi.

  Từ cung cách ẩm thực bình dân của người QT nói riêng hay dân miền trung nói chung,  chúng ta thấy cái phong vị,  nhu cầu ăn uống dân mình nó dung dị và chừng mực đến chừng nào. Như khi ta chấm miếng  miếng thịt vịt , phải có vị cay của gừng , hay khi chúng ta ăn cái trứng lộn phải kèm rau răm vậy. Ba ngày Tết dư thừa những thứ béo- bùi do mỡ và thịt, người Quảng trị lấy vị chua, cay nồng trong vắt cải vàng huơm thì thât là hợp khẩu vị và vừa ý.

                                         ***          
 Tôi lại nhớ đến con cá trê nho nhỏ dính cần câu cặm năm nào.                           
 Chỉ con cá nhỏ, mẹ tôi đem nướng thơm phức, xong xắm nước mắm gừng. Bên dĩa dưa môn chua vàng, hai thứ nó hòa hợp và kích thích cái vị giác đến 'chảy cả nước miếng'! Nói và viết ra thì dễ, nhưng giờ tôi chỉ hình dung chứ khó tìm lại đươc vào lúc này .

                      hoa cải vườn nhà hôm nay

  Chuyện ngày xưa, dù chỉ những món ăn đơn sơ nhưng lúc này đã trở thành những kỷ niệm ấm êm.  Những huơng vị, những hình ảnh gắn bó với những người còn vấn vương trong lòng hình ảnh một quê huơng ra đi từ thời non trẻ giờ đã ở tận góc trời xa thẳm?


        Chợ tết Quảng Trị năm xưa đón xuân với sắc vàng hoa cải. Sắc màu cùng huơng vị khó quên và nay chỉ còn trong tâm khảm. Thời gian trước mắt như tường thành ngăn lối thế nhân. Nó trở thành cái "sân ga" cuối nẻo cho chúng ta ngoái lại phía sau. Quá khứ mù sương như núi đồi trùng điệp. Kỷ  niệm ngày xưa thăm thẳm  trôi về phía đó. Bao ngõ cũ xa vời, mịt mờ kỷ niệm, nên mỗi độ tết về tôi ngồi nhớ lại hương xưa ./.

ĐHL