TÂM LÝ HỌC - NĂM GIAI ĐOẠN TRƯỚC LÚC RA ĐI

NĂM GIAI ĐOẠN TRƯỚC LÚC LÂM CHUNG

Chào bạn đọc

Đối với nhân sinh thì bốn chữ SINH LÃO BỆNH TỬ đời đời kiếp kiếp, vĩnh viễn gắn liền không hề thay đổi. Thoắt đó thoắt đây ngoảnh nhìn lại quá khứ từ lúc cất tiếng khóc chào đời lớn lên tranh đấu với trường đời cho đến lúc thân già lụ khụ với bao nhiêu bệnh tật trong người thật quá nhanh áng chừng ảo ảnh.

-Ba vạn sáu ngàn ngày là mấy 

cảnh phù du trông thấy cũng nực cười ...

(Cao bá Quát)

Quả vậy, cuộc đời nhìn tựa phù du, có đó mất đó và là một định luật dù thế nhân từng bỏ bao nhiêu tâm sức chống lại định luật này. Có sinh tức có diệt dù có cố gắng đến mấy dù không chấp nhận cái luật đào thải của tạo hóa đối với con người đến mấy con người cũng không thắng được. Tây phương cũng vậy họ cho rằng chết là định luật. Do đã là người ai cũng phải chết  Triết Gia Pháp bà Simone De Beauvoir từng nói " Tất cả mọi người đều  sẽ chết -Tous les Hommes sont mortels- đó là định luật bất biến, không ai tránh khỏi được.

Tâm Lý Học và y học Tây Phương khảo sát giây phút ra đi của con người chung quy lại nó nằm trong năm giai đoạn...

1-1      Phủ Nhận (Denial)

2- 2     Giận dữ (Anger)

3- 3     Trao đổi (Bargaining)

4- 4     Trầm Uất (Depressing)

5-5      Chấp Nhận (Acceptance)

Năm giai đoạn Denial-Anger-Bargaining-Depressing-Acceptance  cộng chung lại viết tắt là DABDA

1-      PHỦ NHẬN (DENIAL) thoạt đầu bệnh nhân không cho là trường hợp đau khổ đó lại rơi vào mình. Có thể người này dùng những câu nói như “ bệnh này hiếm lắm làm sao mà có được?” hay để trấn an và giữ vững niềm tin cho chính mình người nay còn cho rằng có thể “kết quả này do y tá ghi lầm hay ai đó ghi sai thôi” Hay tệ hơn nữa người này còn dùng những nghi ngờ chủ quan về lương tâm bệnh viện cố “quan trọng hóa để charge tiền hay 'moi' tiền bệnh nhân thôi” Rồi lại nói với vợ con “xem này anh ăn cơm vẫn ngon nước da anh hồng hào vậy mà họ nói anh là bệnh ...” đây là tâm lý cố không tin vào sự thật phũ phàng.

2-      GIẬN DỮ  (ANGER) Đến giai đoạn 2 này khi các hồ sơ và thử nghiệm liên tục căn bệnh đó đến với người này là SỰ THẬT. Bệnh nhân này không thể nào chối bỏ được. Sự thật dù không tin vẫn là sự thật. Người bệnh trở nên tức giận với số phận mình “Trời ơi sao nó lại đến với ta trời hỡi? Sao số phận ta lại bất hạnh đến thế này?” Bao nhiêu tức giận cho số phận này lại trút lên vợ con hay bạn bè gia đình cùng bệnh viện y tá bác sĩ “Tại sao các người lại để chuyện này xảy ra cho ta? Tại sao không báo cho ta uống phòng hay trị phòng trước? Đây là lỗi của các người” v v...

3-      TRAO ĐỔI  (BARGAINING) qua giai đoạn 3 này bệnh nhân qua một tâm lý cao hơn là trao đổi hay điều kiện để làm sao tránh được sự chết. Người bệnh bắt đầu hướng lên một vị trí cao hơn, siêu nhiên hơn đó là tôn giáo hay trời đất. “Lạy trời cho con lành con sẽ hiến hết gia sản để làm việc tự thiện”Hay đối với mọi người quanh mình “xin bác sĩ hãy hết sức cứu tôi . Lành bệnh tôi thề sẽ không bao giờ hút một điếu thuốc...” hay “uống một giọt rượu ...lạy ông bà cho con lành để đưa bầy con lớn lên thêm một vài năm nữa?” vv ...

có bệnh thì vái tứ phương là ở giai đoạn thứ ba này

4-      TRẦM CẢM (DEPRESSION) 

sang hết giai đoạn mặc cả và trao đổi nói trên người bệnh đi đến giai đoạn thứ 4 là TRẦM CẢM. Bệnh nhân biết được rằng sự thật ra đi không thể tránh được nữa rồi. Bao nhiêu phản ứng trong 3 giai đoạn trên đã trở thành vô vọng. Bệnh nhân giờ không nói năng nữa buồn bã  mệt mõi chán chường cách biệt. Người bệnh không muốn ai thăm hay an ủi gì hết. Thậm chí không cần uống thuốc “ta sắp ra đi rồi thuốc ấy có ích chi nữa” v v...

5-      CHẤP NHẬN (acceptance)   

       CÁCH BIỆT TRẦM CẢM không kéo dài lâu. Người bệnh cuối cùng đi đến một tâm lý cuối cùng trước khi chia tay đó là CHẤP NHẬN. Những ngày giờ này bệnh nhân đột ngột cảm thấy thanh thản trong người và chấp nhận cái giờ phút đó đến với mình một cách nhẹ nhàng hơn. Bao giận dữ lẫy hờn cách biệt đột nhiên mất hết. Người bệnh bỗng nhiên tỉnh trí nhớ lại những gì trong DI CHÚC cần điều chỉnh hay nói lời xin lỗi hay cám ơn vợ con, bạn bè ... Bệnh nhân có thể soạn sửa cho mình chương trình tang lễ ra sao? Những lời trăng trối  cho vợ cho con. Đây là giai đoạn cuối cho một đời người sự chấp nhận của kiếp nhân sinh không thể nào thoát khỏi định luật sinh diệt rồi thoải mái ra đi không còn chút gì do dự nữa ./.

ĐHL biên soạn

Tham khảo dựa theo

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK507885/

https://grief.com/the-five-stages-of-grief/

THÀ XÂY DỰNG NIỀM TIN TỐT HƠN CHỨA CHẤT LÒNG NGHI KỴ

 NIỀM TIN VÀ CUỘC SỐNG

Bạn thân ơi cố gắng yêu thương người
Dù người không yêu ta hãy cứ yêu thương hoài
Mặc người ai quen ai hãy cho nhau một lời
Dù là lời nghe chua cay dù là lời thoáng qua tai...

(Lê hựu Hà/ Yêu Người Yêu Đời)

  Thưa bạn đọc

Nghi kỵ trong chia sẻ, hành thiện, có khi làm phai nhạt lương tâm con người. Thà mình bị lầm hơn là đánh mất đi cơ hội làm việc thiện. Thí dụ, ngay trong xã hội Tây phương đa số những người homeless thường là nạn nhân của định kiến như...

-Cho tiền họ làm chi, họ chỉ biết đi mua thuốc hút thôi 

-Có khu ở cho người homeless chứ nhưng họ "ưa đi lang thang thôi

- Hạng người đó phần nhiều là tội phạm không bao giờ hoàn lương đâu

v v...

Dù miệng đời có phán xét thế nào chăng nữa, những người homeless họ vẫn khổ dù có hút hay không hút. Kiếp lầm than bên hè phố những ngày giá buốt hay hè nắng nung người. Không kẻ homeless nào muốn mình khổ như thế. Cho đến lúc họ chết đi  vẫy tay vĩnh biệt cuộc đời tục lụy, sẽ được thoát hay “được giã từ” để khỏi bị gán cho những phán xét khắc nghiệt, lạnh lùng.

 Xin các bạn hãy thử làm ngược lại hoàn cảnh, thử biến mình là "nạn nhân của lòng nghi ngờ; giả dụ bị bỏ đi trong sa mạc nóng bỏng với cơn khát dày vò hay bị hành hạ trong cơn đói lạnh, bơ vơ không nơi nương tựa đang cần bàn tay thương cảm của thế nhân nhưng bị nghi oan thì đau khổ biết bao?

THÀ CHO LẦM HƠN BỎ SÓT HÀNH THIỆN

những căn nhà tí hon (tiny homes) tạm dành cho người vô gia cư tại Mỹ 

San Jose has some small solutions for a very big problem in the form of tiny homes that will provide temporary shelter for homeless people. After years of debate the first of two planned locations has officially opened (3.3.2020)

*

Chúng ta hãy đặt dấu hỏi phải chăng chúng ta nên để con tim làm theo bản năng của nó; đó là tình thuơng và cảm xúc chân thật. Tiếng thở dài và xúc động chính là tiếng nói tự nhiên của con tim là tình cảm đích thực và cũng là tiếng lòng chân thiện. Trái tim không có phân biệt hơn thua, giả thật và nghi ngờ nào, nếu có thì đó là vấn đề của lý trí. Chính lý trí mới có nhiệm vụ nói trên. Ngày xưa kịch gia, thi gia  nổi tiếng Pháp là Moliere (Jean-Babtiste Poquelin)  từng cho rằng dù thật sự hàng ngày  lý trí chi phối con người nhưng lý trí không phải là thứ điều khiển được tình yêu. Nói cách khác tình yêu vượt lên trên lý trí.

"Il est vrai, ma raison me le dit chaque jour

Mais la raison n'est pas ce qui règle l'amour."

Le Misanthrope, I, 1, v. 247-248

--------------------------------------------

Osho nhà thần học gốc Ấn Độ có nói câu nói khá hay:
-Trái tim không biết thế nào là nghi ngờ, trái tim chẳng biết niềm tin là gì - trái tim đơn giản chỉ biết TIN mà thôi
Heart doesn't know what doubt is, heart doesn't know what believe is -heart simply knows trust . 

Thomas Shade một kịch gia Anh Quốc (1642-1692) ông nói...

"Lời nói có thể dối trá nó là cả một nghệ thuật lọc lừa; nhưng tiếng thở dài mới chính là ngôn ngữ đích thực từ trái tim ta"

(“Words may be false and full of art,

Sighs are the natural language of the heart.”)

Bởi thế khi trái tim xúc động từ chứng kiến nhiều cảnh đau khổ trên đời hãy làm việc thiện, hãy giúp đỡ tha nhân. Bạn chớ nghe ai để cho trái tim mất đi một cơ hội của thương yêu và giúp đỡ ( hành thiện).

*

Nhiều kẻ bất lương chuyên lợi dụng lòng hảo tâm của người đời. Họ thường cải trang, giả danh bệnh nhân, người khuyết tật, con cái gặp nạn v v... hầu 'moi' tiền những ai cả tin, nhẹ dạ. Kết hợp với sự phát triển kỹ thuật từ vi tính cùng những mạng giao lưu rộng rãi hiện nay,  thủ đoạn lừa gạt của những kẻ bất lương này càng lúc càng tinh vi khiến chúng ta khó lòng tin ai đúng vào hoàn cảnh khổ sở thật?

NHƯNG KHÔNG PHẢI AI ĂN XIN CŨNG LÀ GIẢ

Báo giới VN cho rằng: ...Vì tiền, những kẻ lừa đảo vô tình đưa người khốn khổ thật sự rơi vào tình trạng khó khăn hơn nữa. Bởi công việc xin ăn, một công việc bị xem quá đỗi thấp kém trong xã hội, nhận thêm sự nghi ngờ của nhiều người tốt muốn làm việc tốt. Những người đang gặp khó khăn thật sự phải sống bằng cách nào khi họ không có khả năng lao động?” (trích)

Nếu lòng tin của chúng ta đã cạn, sự nghi ngờ chiếm hết lòng từ tâm của ta, khóa ngõ trái tim, thì xem như hoàn cảnh của những người khốn khổ thật sự họ sẽ  đau khổ thêm biết chừng nào. Họ sẽ là nạn nhân trực tiếp từ hành động bất lương của những kẻ lừa gạt, tán tận lương tâm; nhưng cũng là nạn nhân gián tiếp cho sự nghi ngờ khi chúng ta chỉ hành thiện theo phán đoán đúng sai của lý trí hơn thiệt. 

                                                ***
   Như vậy, khi làm một điều lành bỏ qua lý trí, thì đó là hành động từ trái tim. Lý trí bắt ta phải điều tra hư thực xong mới ra tay nghĩa hiệp; trái lại, khi xuất phát từ con tim thì không bao giờ, do con tim chỉ biết một điều đơn giản là TIN thôi. 

Có thể chúng ta sẽ trở thành mù quáng do thấy khổ là giúp. Nghĩ kỹ lại, thà lầm còn hơn để sót những trường hợp có thật. Bỏ sót như vậy sẽ làm con tim hay lương tâm chúng ta  áy náy cắn rứt do chúng ta phán xét lầm người.

   Quả thật, xã hội hiện tại quá nhiều chuyện "vàng thau lẫn lộn". Không biết cơ man nào là kẻ gian tà ác tâm gian trá cố tình trà trộn vào đám đông cùng khổ càng lúc càng đông để thủ lợi kiếm chác. Chính bọn bất lương đó đã gây mối họa càng lúc càng nhiều cho những người khốn khổ đang cần tha nhân giúp đỡ và an ủi.  Thành phần gian xảo đó, họ làm do lòng tham chưa nói, chúng còn quá ác độc. Thật vậy, đang tâm hành động thế chính là những "nhát dao" chém vào  những "vết thuơng chưa lành" cho những người thực sự đang đau khổ từ vật chất lẫn tinh thần. Bọn gian trá đó là những kẻ hèn nhát nhất và tàn nhẫn nhất do họ đã cướp đi những hơi thở cuối cùng của những ai bị nạn đang sống tận cùng dưới đáy xã hội. Bọn gian trá đó  là những người gián tiếp ngăn chận, xóa đi lòng nhân ái, phá hủy lương tâm con người. Chúng ta không còn lời lẽ nào dán vào những con thú đội lốt người này. Họ là những kẻ đã gián tiếp xóa đi lòng từ tâm của chúng ta, làm cạn kiệt lòng tin khi con tim chúng ta càng lúc càng trở nên chai đá lạnh lùng.

  Trở lại vấn đề, thế thì khi chúng ta làm việc thiện nhưng bị lầm thì có nên ân hận không?  

Bạn chớ  ân hận gì cả

Frank Crane (1861-1928), một giáo sĩ giáo hội Mỹ cùng là một nhà báo và tác giả nhiều cuốn sách về đạo đức có nhắc nhở thế nhân về lòng tin như sau:

-Bạn có thể bị lừa nếu tin nhiều quá, nhưng bạn sẽ bị dằn vặt nếu không đủ lòng tin. (You may be deceived if you trust too much, but you will live in torment if you don't trust enough)

 Bác học Albert Einstein có câu nói đáng cho chúng ta suy nghĩ:

-Nếu có ai làm mất lòng tin của bạn, đừng tự cho mình ngu đi tin lầm. Bạn không làm gì sai cả, chính họ mới là những tên không còn giá trị và đáng tin nữa.

(When someone breaks your trust. Don’t feel stupid for trusting them. You didn’t do anything wrong, they’re just an untrustworthy person.)

Chúng ta sẽ chọn hoàn cảnh nào?

Khi gặp người hoạn nạn, khốn cùng, kẻ bơ vơ lạc lõng hay tuyệt vọng bi thảm, xin bạn hãy đưa tay ra cứu vớt và hành thiện. Thà ta bị lầm còn hơn bỏ sót một cơ hội cho trái tim ta "nói lên tiếng nói" của mình.

Xã hội sẽ trở nên ảm đạm u buồn nếu đa số chúng ta đều mang trong lòng sự nghi ngờ, phòng thủ, bất tín lẫn nhau. Khi lòng tin và tình yêu hay tình thương cạn kiệt hoàn toàn thì trái đất này đích thực sẽ trở thành một bãi tha ma hay băng giá toàn bộ.  Tưởng tượng xa hơn ngày đó con người sẽ trở thành những người máy biết đi do hai chữ TIN YÊU hoàn toàn khô kiệt. /.

ĐHL edition 

5.7.2023

NGÀY ĐẦU TIÊN ĐI HỌC

Tìm đâu những ngày thơ ấu qua?

                                                Tìm đâu những ngày xinh như mộng?

                                                     (Những Ngày Thơ Mộng/ Hoàng Thi Thơ)

***

 thân tặng bạn  Lê xuân Hùng, Stanton nam California

Lớp VỠ LÒNG chúng tôi là mái trường nho nhỏ chẳng xa phố chợ Quảng Trị chút nào. Mấy đứa tôi lại "xuất thân" từ Phường Đệ Tứ, nói cho cùng cho đến nay chưa đứa nào quên được hình ảnh ngày cùng 'tốt nghiệp vỡ lòng' tại nhà thầy Bồi, vị hương sư  trong cái xóm nằm phía sau Chùa Tỉnh Hội.

vợ chồng bạn Nguyễn văn Bốn xóm Cửa Hậu thành cổ 

Lê xuân Hùng và tác giả ĐHL 

Khoảng Hè năm 1959, gần nhập học lớp năm (lớp một), nên được cha mẹ đem tới nhà Thầy xin làm quen với "sách vở bút nghiên"  hơn là ở nhà chuyên trò chơi đánh bi, đá dế hay là đánh căng, ù mọi... Tuy nhà Thầy nhận dạy lớp "vỡ lòng" nhưng lại kèm luôn các học trò lớp hai, lớp ba, trong dịp hè về.

Tiếng là Đi Học, thế mà lũ chúng tôi lại bận quần đùi (quần short). Riêng tôi, hàng ngày đi từ Cửa Hậu (Cửa Lao Xá) lên tận Xóm Heo do nhà Thầy ở ngay giữa xóm. Từ lớp này, tôi kết thân thêm mấy đứa bạn. Hôm nay hơn năm mươi năm sau, thế mà tôi tin nhắc lại cái  tên "Trường Thầy Bồi", chắc chắn nguòi dân cố cựu phường Đệ Tứ phần đông đều nhớ. Hơn sáu thập niên qua đi, thế mà tôi vẫn nhớ  hình ảnh người thầy, lớp tuổi trung niên người tầm thuớc, chắc nịch hay bận chiếc sơ mi ngắn tay. Cái roi mây luôn cầm nhịp sẵn trong tay, làm đứa nào cũng sợ uy thầy. Nhà thầy ở sâu trong xóm, thông với căn dưới khá rộng. Căn nhà dưới tuy vậy cũng đủ chỗ cho cả chục chiếc bàn dài, khá ọp ẹp lại loang lỗ dấu mực. Nền đất láng bóng do những bàn chân trần của lũ học trò mãi chạy tới lui. Tiếng mấy chục đứa học trò, nghịch ngợm, ồn ào, cuời nói huyên thiên. Chúng tôi tuy hoang phá lung tung, nhưng chẳng đứa nào dám héo lánh lên nhà trên

Lớp bạn chúng tôi vỏn vẹn mấy đứa. Thầy có hai con trai ngang lứa chúng tôi- Đại Anh và Đại Em. Những đứa bạn phải "đồng song" như Hùng, Vinh, Hiếu, Lợi, Thương ... chúng tôi sẽ 'tốt nghiệp' vỡ lòng tại nhà Thầy. Có điều lạ, tôi không nhớ có học trò con gái học tại đây hay không? có thể 'sự nghiệp học hành' con gái không quan trọng chăng, chuyện này phải hỏi các bậc cha mẹ chúng tôi mà thôi.

tác giả và người bạn thân là Lê xuân Hùng- hai đứa bạn từ thuở ấu thơ Thôn Đệ Tứ thị xã Quảng trị 

Museum Midway Aircraft Carrier San Diego @  Fourth of July 2023 

                tại nhà bạn Hùng 2.7.2023 - anh Trần chí Hiếu (áo sơ mi trắng) chụp tấm hình kỷ niệm tại nhà bạn Hùng; không ngờ lại là lần cuối cùng gặp nhau, anh Hiếu đã mất vào ngày 9.10.2023 tại tư gia -dnam California 

                                                                                     ngày  2.7.2023 

=================== 

Chuyện KHÁ LÝ THÚ và BẤT NGỜ  khi người viết về thăm Nam California trong dịp July Fouth 2023 năm nay

ÔNG THỐNG ĐỐC GỐC QUẢNG TRỊ CỦA ÚC CHÂU CÓ PHẢI LÊ VĂN HIẾU NĂM XƯA ĐI TỪ 'XÓM HEO' HAY NGƯỜI VIẾT 'THẤY KẺ SANG BẮT QUÀNG LÀM HỌ' ?!

Hôm nay dịp July Fourth 2023, vợ chồng tôi từ San Jose cùng đồng hương QT đi  về Nam Cali chơi trong dịp Đồng Hương QT Thế Giới Hội Ngộ  gặp được Lê xuân Hùng, hắn đoan quyết với tôi rằng "thằng lê văn Hiếu xóm Heo" ngày xưa sau năm 1975 tỵ nạn qua Úc chính là toàn quyền gốc VN đầu tiên. 

Mà quả thật về điều tra lại trên mạng online nói rằng ...

Sinh năm 1954 tại Quảng Trị, Lê Văn Hiếu mồ côi cha từ nhỏ. Sau khi tốt nghiệp trung học tại Đà Nẵng, ông theo học tại Trường Chính trị Kinh doanh, Viện Đại học Đà Lạt. Vào tháng 11 năm 1977 ông là một trong số thuyền nhân tị nạn tránh chính quyền cộng sản bằng cách dùng thuyền sang thẳng tới Darwin (Úc).Tại Úc, ông tốt nghiệp cử nhân về kinh tế và kế toán cũng như bằng cao học về Quản trị kinh doanh (Master in Business Administration - MBA) từ Đại học Adelaide. Ông là thành viên của Hiệp hội Kế toán gia Úc (CPA) và là thành viên của Học viện Dịch vụ Tài chánh Úc (Financial Services Institute of Australia hay Finsia). Ông là giảng viên tại Học viện Finsia cũng như Học viện Cao đẳng TAFE Adelaide, Đại học Nam Úc và Đại học Adelaide về các môn phiên dịch và luật kinh thương. Sau một thời gian làm việc cho Văn phòng Thuế vụ Liên bang Úc, ông được bổ làm Quản lý Thanh tra (Manager of Regulations) của Ủy ban Đầu tư và Chứng khoán Úc (Australian Securities and Investments Commission - ASIC), có nhiệm vụ giám sát thanh tra công ty, thị trường đầu tư và chứng khoán Úc (wikipedia 4.7.2023)

source:

https://www.bbc.com/vietnamese/multimedia/2014/09/140901_le_van_hieu_nham_chuc_toan_quyen_nam_uc

Linh tính cho tôi mường tượng rằng nét mặt "ông thống đốc Hiếu" này chính là nét mặt của thằng Hiếu năm xưa. Dù thời gian hơn nửa thế kỷ qua đi tôi vẫn thấy nó hao hao nét của thằng bạn. Cái lưng nó khòm khòm nét mặt lạnh lùng ít ồn ào...

Ôi nếu đúng là thằng Hiếu năm xưa thì lại một lần nữa,  tôi không quên được chuyện cái tánh cộc cằn của hắn. Những ngày lớp con nít như thế, hắn chuyên 'trọi' (cú) hay 'bẹo' ( tức véo tiếng bắc) vào lưng tôi đau đến điếng người. Cái ngòi viết mực có cán gắn lưỡi viết chấm mực đằng đầu, có bữa hắn làm 'một phát' vào đùi thằng Thương ... ngang đây tôi nhớ thằng Thương, tướng 'cao cao' dáng đi thì hơi 'niềng niệng' nghĩa là không thẳng,  nước da thằng Thương đen đúa. Thằng Thương hắn cũng biệt tăm từ thuở nhỏ, tôi không biết hắn ở phương trời nào? Gặp bạn Lê xuân Hùng tại Nam Cali, nghe tin Thương đã mất từ trước 1975.

Xóm Heo hay nói chung phường Đệ Tứ của tôi có nhiều đứa đi biệt tăm nhất là giã từ bậc tiểu học lên trung học mỗi đứa một nơi. Có thể cái trường trung học công lập chỉ có duy nhất một trường Nguyễn Hoàng và có đứa phải theo gia đình tha phương sinh sống vào Huế, Đà Nẵng vô nam làm sao tuổi thơ chúng tôi có điều kiện theo dõi...

  Về nam Cali dự đại hội Quảng Trị, tôi nghe Lê xuân Hùng đoan quyết đầy tin tưởng rằng nhân vật toàn quyền đó "chính là Hiếu", về nhà  tôi mới lục lại trên Internet. Như thế sau thuở ấu thời thằng Hiếu đi biệt tăm, té ra Hiếu vào Đà Nẵng cho đến tháng Tư 1975. Tôi nhìn tới trông lui, mặt ông toàn quyền Hiếu Quảng Trị sao hao hao  giống cái mặt 'thằng Hiếu' ngày đó chuyện 'bẹo' lưng mình...dù thời gian hơn 60 mươi năm rồi?

Viết thì viết vậy thôi, người viết chẳng muốn quyết tâm tìm tòi liên lạc thêm với ông Hiếu Toàn Quyền gốc Quảng Trị làm gì nếu chẳng muốn mình là kẻ "thấy kẻ sang bắt quàng làm họ" mà có ai nhận được tin này lại dò hỏi tìm bạn bè lại đâu? thời gian phôi pha , tâm lý con người cũng nhạt nhòa theo làm sao giống thời con nít được.

==========================

*

 Chúng tôi tới lớp, vào nhà thầy, phải qua  một hai lò sát sanh này, nhưng đối vói chúng tôi thuở nhỏ chẳng ai quan tâm chỉ mong mau đến nhà Thầy 'nghịch phá' vui chơi. Thầy, tiếng là cầm roi mây, nhưng ít ai ăn đòn của Thầy.

Tôi nhớ hàm răng đen của vợ chồng Thầy, lại nhớ đến gánh cháo lươn, sinh kế chính trong gia đình. Chúng tôi có dịp thưởng thức món cháo lươn nhờ vào buổi tiệc chia tay tổ chức tại nhà của thầy. Ngày đó đứa nào cũng xin mạ cho được ba đồng góp vào buổi tiệc nói trên.  Ngoài bánh kẹo ra còn có món cháo lươn, là món chính trong buổi tiệc mặn. Trong xóm không kêu vợ thầy là 'cô' lại kêu là Mụ– “ Mụ Bồi bán cháo lươn” thôi. "gõ đầu trẻ" là nghề tay trái của thầy, duy gánh cháo lươn mới là sinh kế. Ngang đây người viết có dịp nhắc đến món lươn um, luôn đi cạnh nồi cháo thơm lừng. Thức ăn trong "tiệc liên hoan" được dọn lên trên mấy cái bàn dài hoen ố vết mực. Từ giã lớp thầy, chúng tôi chuẩn bị gặp nhau sau hè vào đầu niên học của trường Nam Tiểu Học.

                                *

Thế là tôi xa cái lớp vỡ lòng, ồn ào, trong cái xóm nhỏ. Sau hè 1960, tôi được nhập học Trường Nam Tiểu Học QT. Một khoảng không xa, từ Phường Đệ Tứ lên khỏi vài cột đèn, tính từ đầu đường Trần hưng Đạo là đến cổng phụ của trường phía đường Trần hưng Đạo. Ngày khai giảng, thật là một "sự kiện" đậm nét trong đời- nào giấy tờ khai sinh, hộ tịch, nào chầu chực nộp đơn, chờ kết quả. Ba tôi làm xa tận quận Ba Lòng nên mẹ tôi lo lắng chu toàn. Ngày tựu trường, tôi được mặc cái cụt treo bằng vải kaki xanh, áo trắng, đồng phục. Tôi níu tay mẹ, tưởng như đi tới thế giới xa lạ nào đó không bằng. Những ngày vui vẻ, hồn nhiên dưới mái nhà thầy Bồi tôi bạo dạn chừng nào, thì nay tôi nhút nhát chừng đó. Tôi vào lóp rồi, mẹ tôi còn ngồi lại tại cổng trường, đợi con trai về trong ngày đầu nhập học. Tôi ghi nhớ hình ảnh hai bà mẹ, bận áo dài  ngồi đợi co nói chuyện với nhau trước cổng trường chính hướng ra bờ sông tức con đường Gia Long ngày đó.

Trường Nam tiểu học có dãy trường chính khang trang gồm mấy lớp. Lớp Năm C của tôi, sao to lớn, lạ lùng. Nhũng chiếc ghế riêng cho từng em, có nắp bàn lật lên xuống được,  những túi kẹo bi, đồ chơi xanh đỏ treo trên vách tường. Cô Lớp năm trường công đầu đời của tôi là phu nhân của thầy Thái Mộng Hùng. Giờ này các vị, lớp thầy cô chúng ta hầu hết đã về với lớp người thiên cổ. Ngay chúng ta giờ đây cũng người còn kẻ mất, huống gì là các bậc phụ sư.

Học tại trường Nam Tiểu Học chính gần bờ sông được một năm, lớp tôi lại dời qua học tại Trường Nam Cửa Hữu- một dãy trước cổng thành Đinh công Tráng. Đây là trường phụ nên chỉ là một dãy nhà lợp tôn ngó ra đường Phan đình Phùng. Trường có bốn lớp và một văn phòng nhỏ ở đằng đầu. Tôi nhớ cái kính lão của Thầy Biền. Thầy vừa chấm bài vừa nhướng mắt ngó xuống lớp- tiếng thước thầy gõ đôm đốp lên mặt bàn. Tôi không quên hàng cây nhãn trước sân.  Mấy cây nhãn tuy cao nhưng chẳng bao giờ thấy trái. Tôi nhớ cái kẻng thay trống làm bằng thanh sắt đường rầy. Tiếng kẻng ra chơi là lúc chúng tôi chạy qua căn nhà giặt ủi bên hông trường mua duy nhất một thứ kẹo xóc.
                                  
                                    *

Lên được lớp nhất, chúng tôi được qua lại trường Nam chính. Lớp Nhất C của tôi được thầy Khánh coi dạy. Thầy Khánh (tôi không có cơ hội biết họ) người Huế, có giọng nói dịu dàng hiền lành làm sao. Lạ một điều, mặt Thầy hay đỏ gay nhất là khi thầy nói. Thầy Khánh ra dạy trường Nam chỉ một vài năm gì đó thôi...

Có một lần Thầy Khánh đi đâu tạt qua xóm Cửa Hậu. Thấy tôi đứng phụ bán quán cho mẹ, thầy ghé vào thăm. Tôi vẫn nhớ hình ảnh thầy cười hiền lành, lại khen tôi có khiếu về văn. Thế mà lời khen của thầy sao "linh" thật? Năm 1965, tôi đậu vào lớp đệ thất Trường Nguyễn Hoàng căn bản lại nhờ vào bài luận khá nhiều. Nhưng lạ một điều, lên đệ Nhị Cấp tôi lại xin vào ban B và cuối cùng lên lớp 12, do tôi ôm mộng y khoa Huế nên chuyển qua ban A.

hai đứa bạn trước Hàng Không Mẫu Hạm Midway Museum ngày 3/7/2023 San Diego 

  Chuyện năm lớp nhất tôi có nhiều bạn cùng phường như Lê xuân Hùng, Nguyễn văn Bốn, Trương Sừng, Trần Tài, Trương Lợi (còn là liên toán trưởng của lớp tôi), Nguyễn kim Long... những đứa bạn trên phố như Hồ đại Đường, Trần chính Nghĩa, Hồ đắc Lễ, Lê Cảnh Dỏ, Trương sĩ Dũng, Hoàng Đạo... tôi nhớ về  Đạo do bạn có giọng bắc rất đúng thầy Khánh hay kêu Đạo lên đọc chính tả cho cả lớp viết.  Còn nhiều đứa bạn khác nhưng tôi  chỉ nhớ tên không nhớ họ do có khi nào gọi nhau luôn cả HỌ bao giờ...

vợ chồng bạn cùng xóm Cửa Hậu Nguyễn v Bốn (hiện nay)

cuối năm 2013 giáp tết 2014, thầy Lê hữu Thăng cùng một số đồng môn Nguyễn Hoàng tới thăm Hồ đại Đường bị tai biến nhẹ tại Sài Gòn. Bạn Đường đã mất năm ngoái 

   Trần chính Nghĩa (đứng) tới thăm vc Hồ đại Đường ở SG 

hơn 50 năm sau một Lê Cảnh Dỏ lưu lạc nam phương mang theo tiếng hát phiêu lưu lãng tử giúp vui cho người cho đời (hình 2017)

                                       

Hoàng Đạo làm "dân Sài Thành" từ lúc nào chẳng ai hay.

Trường Nam QT bước sang năm 1965 đã được xây thêm nhiều dãy mới. Lớp Nhất C quay lưng với Ty Tiểu Học. Sau ông Lê Hành có ông Hoàng văn Ngũ có con gái là Hoàng Như Huy bạn cùng lớp với vợ chồng chúng tôi.

Trương Sừng nay xứ người phương trời Texas (2017)

ngày 2.7.2023 vừa rồi ĐHL về nam Cali nhưng chỉ gặp được Sừng qua Facebook, Sừng lại nằm yên trên giường do vừa đi chữa tim mới về nhà. Từ 1972 tới nay người viết mới thấy được Sừng nhưng chỉ qua mạng mà thôi. Sừng cũng nối gót ra đi theo người thiên cổ vào cuối tháng 1 năm 2024 tại Texas

Thời gian này những học sinh đủ điểm thì miễn thi tiểu học có cấp chứng chỉ tạm thay bằng tiểu học. Nhắc lại trường Nam Tiểu học Quảng Trị, tôi không muốn bỏ qua hình ảnh mấy cây ngô đồng đầy gai nhọn nhưng trái khô rơi xuống lại giúp chúng tôi làm bánh xe đồ chơi. Mấy cây ngô đồng trong khuôn viên trường Nam ngó ra con đường nhỏ nối hai con đường Gia Long và Trần Hưng Đạo, con đường đìu hiu không ai còn nhớ tên. May thay sau này nhờ nhóm Đồng Môn Nguyễn Hoàng trên Facebook vẽ lại sơ đồ thị xã mới nhớ đó là đường Cao Thắng. Người viết khó lòng quên hàng cây dương cùng mấy cây phượng vĩ cổ thụ hai bên con đường Gia Long bên bờ sông Thạch Hãn im vắng. Cổng trường chính lại nằm phía con đường Gia Long, ít kẻ vô ra nên trường Nam còn có thêm một cổng thứ hai ngó ra con đường Trần Hưng Đạo đông học trò vô ra hàng ngày.

Nguyễn Kim Long khung trời Bình Dương 2017- bạn Long sau này học chung cho đến năm lên lớp đệ tứ 

                                     

                                       *

Mẹ tôi nay đã đi xa về miền miên viễn, duy quá khứ thuơng yêu trong ngày đầu tiên NHẬP HỌC mãi khắc ghi trong lòng tôi. Hình ảnh ngôi trường đầu đời và lũ bạn mến thương vẫn mãi còn trong hoài niệm. Ôi nhớ lắm kỷ niệm êm đềm một ngày đầu thu mẹ tôi nắm tay con dẫn đến Trường Nam Tiểu Học. Đó là một dấu ấn khắc ghi, một bước ngoặc cuộc đời cho tương lai phía trước của đứa con trai. Từ ngày đó, dấu chân nhỏ bé của một thằng bé ngày hai buổi đi về trên con đường Lê văn Duyệt thân quen hòa nhịp với tiếng cười đùa vô tư của lũ bạn thân tình.

Ngày Đầu Đi Học của Thanh Tịnh là hình ảnh " lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám mây bàng bac..." đó là cảm nhận của một nhà văn chuyên nghiệp. Riêng tôi thì không. Dù sao tôi vẫn tin rằng, ngày đó là một ngày cuối thu, tháng chín, năm 1960. Hình ảnh lưu luyến và thuơng hoài trong tim - mẹ tôi áo dài trang trọng, còn tôi thì đồng phục chỉnh tề trong NGÀY ĐẦU NHẬP HỌC ./.

Đinh hoa Lư 

edition Lễ Độc Lập Hoa Kỳ 

4.7.2023