Wednesday, September 14, 2022

TRUYỆN NGỤ NGÔN AESOP TẬP 6











 
ĐÔI  BẠN  QUA RỪNG  GẶP  GẤU 

Đôi bạn cùng đi chung để vượt qua cánh rừng rậm rạp. Vừa vào rừng thình lình có con gấu to lớn từ một bụi rậm nhảy xổ ra. Một người chỉ lo cho mạng mình nên nhảy vội lên một cành cây cao tránh gấu. 

Người bạn còn lại đã trễ, không biết cách nào chống lại con thú nên buông mình nằm yên bất động trên mặt đất.  Mắt anh nhắm nghiền giả chết. Người này tin giả chết hi vọng Gấu tha mạng do anh nghe người ta kể lại gấu không bao giờ đụng vào xác chết bao giờ?

Không ngờ đó là sự thật! 

Thật quá may mắn cho anh bạn đang nằm ngay đơ này...Gấu ta chỉ ngửi ngửi vào đầu anh xong nó hình như tin chắc đây chỉ là xác chết nên bỏ đi mất.

Thấy đã an toàn người bạn trên cây giờ mới  nhảy xuống. Sau khi đứng yên anh ta mới hỏi người bạn vừa thoát nạn:

-Hình như con Gấu nó nói nhỏ vào tai bạn gì đó phải không ? Nó nói gì vậy?

Anh bạn kia thủng thẳng trả lời: 

-Con Gấu nói..."Anh bạn à, bạn hoàn toàn thiếu thông minh khi lại đi chung với một gã chỉ biết bỏ chạy vào  phút lâm nguy, biết không?"

LỜI BÀN của ĐHL

Bình thường lúc chúng ta ăn nên làm ra đời sống có phần khấm khá thường đi theo chuyện bầu bạn rộn ràng hỉ hả lắm. Trà dư tửu hậu lúc nào mà chẳng vui vẻ đoàn kết. Bạn bè đông lắm, người ủng hộ ta cũng bộn. Thói đời người ta phù thịnh chứ ít ai phù suy. Phải đến lúc chúng ta gặp vận hạn, thời làm ăn suy vong mới thấy ai là người bạn chung thủy với ta. Phải nhớ nằm lòng chớ nên kết bạn khi mâm cao cỗ đầy đây chỉ là bạn rượu mà hãy kết bạn lúc khốn khó mới hi vọng đây là tình bạn thật lòng. Tình bạn cốt ở sự Chung thủy, ngọt bùi chia xẻ hơn là giá trị lợi dụng. Trung thành và chung thủy nằm ở tính bè phái, phường hội đây là chung thủy tạm bợ chỉ là giá trị lợi dụng mà thôi. Walter Winchelf (1897-1972) một nhà báo xa xưa của Mỹ có nói câu khá hay
-Người bạn thật tình là người bạn sẵn sàng nhập cuộc với bạn lúc tất cả những ai còn lại ngoảnh mặt bước ra
....nói a real friend is one who walks in when the rest of the world walk out
tóm lại chúng ta hãy nhớ 

-LÚC BẤT HẠNH MỚI BIẾT ĐƯỢC BẠN HIỀN

-LÚC KHÓ KHĂN MỚI BIẾT AI LÀ BẠN, KHI HOẠN NẠN MỚI BIẾT BẠN LÀ AI
 
-QUỐC LOẠN THỨC TRUNG THẦN, GIA BẦN TRI HIẾU TỬ


                                                       ***
















Gà CÁO  TINH  RANH   VÀ  CÔ   QUẠ ƯA NGHE NỊNH HÓT

Vào một buổi sáng đẹp trời có gã CÁO đang đưa cái mũi ngửi lùng sục mọi gốc cây tìm mồi ăn. Chợt CÁO ta thấy một cô QUẠ đang đậu trên nhánh cây khá cao trên đầu. Dĩ nhiên CÁO  đành chịu không thể nào bắt Quạ được, nên CÁO định bỏ đi. 

Chợt có một thứ khiến CÁO ngừng lại ngước lên nhánh cây lần nữa. Cô Quạ sao may mắn đến thế?! Mỏ QUẠ còn ngậm một miếng phô mai (fromage) hấp dẫn làm sao?!

-Ta chẳng cần đi xa đâu nữa đây là bữa sáng ngon lành cho ta đây rồi!

Gã CÁO tinh ranh nghĩ thầm trong đầu, hắn mon men trở lại dưới gốc cây:

- Cô Quạ ơi! chào cô, sao cô đẹp đến thế!

Cô Quạ nghe tiếng chào nghiêng đầu nhìn CÁO một cách ngờ vực? Tuy nghe lời nói ngọt ngào của Cáo nhưng mỏ Cô vẫn kẹp chặt miếng phô mai chẳng hề đáp lại.

 CÁO vẫn không nản, hắn vờ nói một mình nhưng cốt cho QUẠ nghe:

-Nàng quạ quả thật xinh đẹp và quyến rũ làm sao! Bộ lông nàng quá mượt mà! Còn đôi cánh- Ôi đôi cánh bóng bẩy, tráng lệ tuyệt trần! Tạo hoá sinh ra chi một nàng chim sao quá tuyệt vời! từ giọng hót đáng yêu, cho đến mọi thứ gì của nàng đều hấp dẫn nhất đời. Ta ước sao nàng cất lên tiếng hát? Chỉ một lời thôi cũng đủ cho ta tôn nàng lên làm Nữ Hoàng của các loài chim ngay?!

QUẠ không thể nào chịu nổi lời ca tụng ngọt hơn mật, đường kia. Cô quên phứt chuyện ngờ vực, cùng quên luôn miếng phô mai đang ngậm. Nàng khoái nhất là khi gã CÁO gọi mình là "Nữ Hoàng của những loài CHIM"...

Vừa há mỏ kêu lên tiếng "QUẠ" khoái trá tự hào; thì than ôi! miếng PHÔ MAI rơi xuống ngay cái miệng gã CÁO đang há sẵn đợi chờ?!

-CÁM ƠN CÔ QUẠ NHÉ!

Tiếng CÁO cám ơn  nghe 'rất ngọt'!

-Cô chỉ có tiếng khàn khàn thôi QUẠ ơi! còn trí thông minh của cô bỏ đâu nhỉ?

Nói xong CÁO ta bỏ đi mất./.

LỜI BÀN:
Bao giờ cũng vậy, thời nào cũng thế người đời ưa nghe lời nịnh hót ngọt ngào hơn tiếng nói thẳng ngay. Bụng bảo dạ chúng ta hay tự khuyên ta là chớ nghe lời tâng bốc ngọt ngào ru ngủ a dua với ta nhưng lỗ tai ta thường ưa lời hảo ngọt mới là lạ đời. Có thể do bản tính con người ta ưa vậy hay chăng? Ưa lời hảo ngọt tâng bốc thật quá nguy hại do chúng ta dễ dàng sa vào bẫy của những kẻ ưa lợi dụng để thủ lợi. Thế mà người đời hay mắc phải, chẳng ai chấp nhận lời nói thẳng nói thật bao giờ. Biết thế yếu của những kẻ hảo ngọt ưa xu nịnh nên sẽ có lớp người sống bằng nghề ' buôn nước bọt' hay 'uốn ba tấc lưỡi' để sống dựa vào ai ưa xu nịnh hay ưa tâng bốc.

-NHỮNG KẺ CHUYÊN XU NỊNH PHỈNH PHỜ SẼ SỐNG BÁM VÀO NHỮNG AI ƯA NGHE LỜI NÓI TÂNG BỐC CỦA HỌ

-MẬT NGỌT CHẾT RUỒI 
-Tuân Tử: KẺ CHÊ TA MÀ CHÊ PHẢI LÀ THẦY TA, KẺ KHEN TA MÀ KHEN PHẢI LÀ BẠN TA, KẺ CHUYÊN XU NỊNH TÂNG BỐC TA LÀ KẺ THÙ CỦA TA ĐÓ


                                                                                   ***













CHUYỆN ÔNG  LÃO    HÀ TIỆN CẤT VÀNG


Một ông già  Hà Tiện sống ký cóp, dè xẻn suốt đời. Lão nhịn ăn mặc để sắm cho ra vàng. Lão chuyên cất giấu vàng của mình  sau góc vườn.

 Hàng ngày ông lão  thường lén lui sau vườn đó đào gói vàng lên, rờ rẫm nâng niu, đếm tới đếm lui, xong chôn lại.

 Ông vô lại nhà chịu ăn rau muối qua ngày.  Gói  vàng kia Lão quyết không đụng một mảy may.

Ông vô ra vườn nhiều lần như vậy khiến một TÊN TRỘM để ý? Hắn nghĩ rằng ông lão tuy bề ngoài nghèo nàn rách rưới nhưng chắc chắn có giấu thứ gì quý báu lắm?  Một đêm hắn rón rén lui góc vườn kia đào ngay chỗ đó. Thế là hắn ta cuỗm số vàng của ông Lão hà tiện đi mất!?

Chiều hôm sau Lão ra đào lại xem? Ông vò đầu bứt tóc xong khóc la om xòm do túi vàng của Lão  'không cánh mà bay mất'?!
  
Một người bộ hành đi ngang thấy Lão khóc la thảm quá bèn tiến tới hỏi cớ sự gì? 

Lão bèn khóc:

-Ôi vàng của ta? vàng của ta ai đánh cắp mất rồi? hu! hu!

- Vàng của ông ư? Sao ông lại để ở cái lỗ này? Sao ông không cất trong nhà? cần thứ gì ông cứ lấy mà mua sắm, có mau và an toàn hơn không?

-Mua sắm ư???

Ông lão hà tiện giận dữ la lên:

-Tại sao lại dùng nó? Ta chẳng bao giờ dám đụng đến vàng cả!  Ta chẳng bao giờ dám nghĩ đến chuyện tiêu pha dù chỉ một mảy may với vàng này cả!

Người khách lạ nghe ngang đây, chợt hiểu. Ông mới kiếm một viên đá khá lớn gần đó, quăng vào cái lỗ của Lão hà tiện rồi nói:

-Nếu đã như vậy thì  Ông hãy lấp viên đá này tiếp tục ở cái lỗ này đi! Nó cũng giá trị y hệt cái gia tài mà Ông bị mất vậy thôi./.


LỜI BÀN CỦA ĐHL
Cục vàng giá trị cả một gia tài so với viên đá tại sao lại giống nhau? Nếu cục vàng chẳng giúp ích chi cho lão hà tiện, vĩnh viễn cho đến chết lão không dám xài thì giá trị của nó chẳng khác gì viên đá đâu.
Vật chất có giá trị với con người không tự thân nó giá trị mà giá trị nó tác dụng giúp con người và xã hội mặt này hay mặt nó. Cục đá và cục vàng nếu chỉ trơ gan cùng tuế nguyệt chúng ta, con người không dùng nó, không lợi dụng được nó gì cả thì 2 thứ đều vô giá trị ngang nhau mà thôi.
Chúng ta có một đống bạc, nếu vĩnh viễn cất giấu không dùng, vĩnh viễn không ai biết và ta không cho ai hay giúp ai cả...cho đến lúc nhắm mắt thử hỏi giá trị đống bạc kia chỉ là đống giấy vô tri vô hồn chờ ngày mục nát hay chăng?
Chúng ta làm lụng cực khổ tạo ra tiền bạc để cung phụng ngược lại cho chúng ta. Sự tiêu pha tiết kiệm dành dụm có mục đích một là đề phòng lúc hữu sự hai là đầu tư làm ăn và sâu xa hơn nữa là để giúp đời giúp người thì của cải vật chất ta dành dụm đó thật sự có ý nghĩa.
Sinh không tử lại hoàn không, không ít người có tính cách sống như ông lão trong truyện ngụ ngôn. Tại sao cổ nhân ta hay dùng thành ngữ "Mọi Giữ của"
tóm lại
*TÀI SẢN CUẢ CẢI CUẢ TA CÓ GIÁ TRỊ KHI CHÚNG TA DÙNG NÓ
*Viên đá và cục vàng nếu không dùng cứ nằm yên mãi mãi, không giúp gì cho đời sống chúng ta thì giá trị chúng tương tự nhau thôi.
* CHỚ LÀM MỌI GIỮ CỦA
*TÀI SẢN CUẢ CẢI CUẢ TA CÓ GIÁ TRỊ KHI CHÚNG TA DÙNG NÓ

*Viên đá và cục vàng nếu không dùng cứ nằm yên mãi mãi, không giúp gì cho đời sống chúng ta thì giá trị chúng tương tự  nhau thôi.

* CHỚ LÀM MỌI GIỮ CỦA



                                                                      ***









 
CHUYỆN CHÓ MẬP GIỮ NHÀ VÀ CON SÓI ĐÓI

Bầy chó tại làng nọ giữ nhà và canh làng kỹ quá khiến mấy con SÓI trong rừng đói meo. Nó đói đến nỗi còn da bọc xương trông rất thê thảm.
Một đêm nọ SÓI ta tình cờ thấy một con chó giữ nhà béo tốt đang đi thơ thẩn dạo chơi ven bìa rừng. SÓI mừng lắm, định bụng tìm cách lừa sao để ăn thịt con chó mập kia. Nhưng con chó nhà này to lớn quá, SÓI khó lòng thắng được? SÓI bèn đổi giọng, ôn hoà làm quen. Đã thế SÓI còn khen con CHÓ kia mập mạp phương phi nữa?

Chó mập giải thích:

-Bạn có thể ăn no, mập mạp như ta nếu bạn muốn.

CHÓ còn khuyên thêm:

-Bạn SÓI hãy rời bỏ khu rừng kia đi. Bạn sống nơi đó sao mà khổ quá sức? Tại sao bạn phải kiếm từng miếng ăn một cách chật vật khó khăn như vậy? Hãy theo ta, theo ta rồi bạn cũng béo tốt phương phi giống ta mà thôi.

-Nhưng ta phải làm công việc gì? SÓI hỏi.

-Không phải làm nhiều việc lắm đâu. Hễ bạn gặp ai mang gậy tới xin ăn là cứ đuổi họ đi. Gặp thứ ăn mày đó thì hảy SUẢ to lên. Nhưng khi bạn gặp chủ nhà thì hãy nhớ ngoan ngoãn khúm núm. Nhưng bù lại, thì ôi thôi bạn tha hồ ăn không thiếu món ngon nào! Này nhé: nào thịt, nào xương gà, nào đường, nào bánh, còn nhiều nhiều thứ nữa. Đó là không kể những lời âu yếm vuốt ve của chủ...

Chó say sưa kể lể, khoe khoang một hơi cho SÓI nghe.

Con SÓI nghe đến đây sướng tai quá mức. Nước mắt SÓI tuôn trào chẳng biết lúc nào. Chợt SÓI phát hiện ra một viền tròn là lạ quanh cổ CHÓ mập? Đường tròn đó trơ da, hình như có thứ gì chà xát lâu ngày?

Sói vội hỏi:

-Cái gì quanh cổ bạn vậy?

-Chẳng có gì?

-Chẳng có gì à? Lạ quá?

-Ồ chỉ là chuyện nhỏ thôi mà.

-Nhưng bạn phải kể cho ta nghe mới được?

-Bạn thấy đó đây là dấu cái vòng để móc sợi XÍCH vào đó mà thôi.

-Cái gì!? Sợi Xích à? Sói kinh ngạc kêu lên.

-Như thế Bạn không tự ý đi được nơi đâu cả à?

Con chó ấp úng trả lời SÓI:

-Không phải luôn luôn như vậy? Nhưng CÓ GÌ KHÁC và quan trọng lắm đâu!?


-Hoàn toàn khác với bên ngoài. Thôi ta chẳng cần những thứ ngon lành mà bạn ca tụng đó đâu.  Dù bạn có đổi hết mọi con cừu non trên thế giới này cho ta để về làm công việc bạn nói kia ta cũng chẳng cần.

Nói xong, SÓI ta chạy biến về lại khu rừng của Sói./.

LỜI BÀN CỦA ĐHL
Đọc xong chuyện ngụ ngôn này chắc bạn đọc ai cũng hiểu ra ngụ ý của nó. Chúng ta không đi xa vào các lời dạy của Khổng Tử hay nho gia ngày trước. Bạn cùng tôi có nhớ chăng một cán bộ cao cấp (CS) về giáo dục tôi quên tên nhưng ông ta tuyên bố một câu nói 'xanh rờn' ở Đông Âu cách đây hơn 10 năm khi VN rộ lên phong trào NHÂN QUYỀN
  • ...NHÂN QUYỀN Ư CHỈ CẦN LO CHO DÂN ĂN NO LÀ ĐỦ ...
Con người khác với con vật, ngoài đời sống vật chất còn phải được tôn trọng và bảo vệ quyền làm người. Con người không phải là bầy nô lệ giới chủ nuôi ăn no nê để răm rắp phục vụ lại chủ. Phàm làm người phải được quyền nói, quyền tự do tư tưởng, phát biểu phải được bảo vệ phẩm giá và nhất là phải được bảo vệ khỏi xiềng xích nô lệ về nhiều mặt...
Chuyện ngụ ngôn trên chỉ đơn giản và hàm ý thế, nhưng thưa bạn đọc càng liên tưởng đến thân phận dân ta hiện nay nếu ai có cái TÂM thì không khỏi chua xót ngậm ngùi
Bạn hãy nhìn ra đường có thể là "ngựa xe như nước, áo quần như nêm" đó nhưng đó là hiện tượng còn phía sau của hình ảnh đó chúng ta vẫn mãi thấy rằng toàn bộ dân tộc đang đắm chìm trong vòng áp bức hãi hùng...Người viết hi vọng bạn đọc thấy được vấn đề này
trở lại với ngụ ngôn này chúng ta nghiệm ra

ĐỜI SỐNG TỰ DO QUÝ HƠN TẤT CẢ.
SỐNG XA HOA SUNG SƯỚNG MÀ NÔ LỆ CHỈ LÀ SỐNG NHỤC 


***


 



















CHUYỆN CON CÁO MẤT ĐUÔI



Một con CÁO CHÚA  không may  bị vướng vào bẫy. Tuy cuối cùng nó thoát thân được nhưng do vùng vẫy mạnh quá nên đuôi nó bị đứt lìa. Thế là Cáo Chúa mất toi cái đuôi hình chổi đẹp đẽ bao lâu nay CÁO thường tự hào hãnh diện?

Do mặc cảm xấu xí nên Cáo Chúa tránh mặt 'thần dân' nhà CÁO do nó biết nếu chúng biết được nó mất đuôi thì sẽ làm trò cười cho họ nhà CÁO  thôi.

Nhưng nếu Cáo Chúa tránh mặt lâu ngày quá thì cũng khó khăn và sinh lòng nghi kỵ cho họ nhà Cáo nên cuối cùng NÓ tìm một kế hoạch, hi vọng sẽ sớm giúp nó tránh điều phiền muộn nói trên.

 CÁO Chúa bèn ra lệnh triệu tập toàn bộ họ hàng Nhà Cáo lại để nói lên một vấn đề đại quan trọng?

Khi tất cả bà con Nhà Cáo tề tựu lại đủ rồi con CÁo Mất Đuôi mới kể lể một bài nói chuyện dài lê thê về vấn đề Họ nhà Cáo sẽ 'NGUY KHỐN DO MANG THEO MÌNH CÁI ĐUÔI'  ra sao?

Nào loài cáo sẽ bị chó săn bắt được do Đuôi Bị Vướng vào Hàng Rào? Nào cũng do ĐUÔI mà cáo KHÓ CHẠY NHANH được vì lể mể kéo theo cái đuôi lồm xồm? 

CÁO Chúa còn doạ thêm: người ta đồn rằng THỢ SĂN CÁO lùng sục nhiều bắt cáo cũng do ĐUÔI CÁO BÁN ĐƯỢC GIÁ? Cáo Chúa kết luận rằng thật là nguy hại và vô dụng khi loài cáo phải mang theo bên mình cái đuôi. 

Cuối cùng con cáo đầu đàn này đề nghị:

-TỪ NAY CON CÁO NÀO CŨNG NÊN CẮT ĐUÔI ĐI ĐỂ SỐNG CÒN?

Đợi khi CÁO CHUÁ thuyết xong, một con CÁO GIÀ từ từ đứng dậy cười nhạt:

-Thưa Chủ Nhân, xin ngài vui lòng QUAY LƯNG lại một lát ngài sẽ nghe câu TRẢ LỜI ngay thôi?

Vừa khi Con Cáo  đáng thương kia quay lưng lại trước mặt bà con nhà cáo thì một trận cười và chế nhạo nổi lên vang dội?

 Thế là bao công lao thuyết phục  HỌ CÁO CẮT ĐUÔI  của Cáo Chúa nay đã thành TRO BỤI ./.


LỜI BÀN 
của ĐHL
Qua ngụ ngôn này nó toát ra thứ tâm lý đời thường. Thứ tâm lý nhỏ nhen không muốn ai hơn mình. Sự nhỏ nhen này đi từ tự ti mặc cảm và đố kỵ mà ra. Tâm lý vượt trội ưa hơn hẳn thiên hạ hay muốn 'ngồi trên đầu kẻ khác' nhưng từ đó nếu thất bại thì ưa 'che giấu' từ hỗ thẹn tự ti lại không muốn kẻ khác hơn mình.
Kẻ chính nhân quân tử hay nói khác đi là "đạt nhân quân tử" sống quang minh chính đại. Họ biết nhận khuyết điểm, không chấp nê hay đố kỵ. Người đại lượng không phải lúc nào cũng muốn tỏ ra mình là chính nhân mà biết khiêm cung, chẳng hề háo thắng. Khi hơn cũng vậy khi thua kém cũng thế không chút kiêu căng tự đắc hay mưu đồ đố kỵ mưu hại tha nhân.
Kẻ tiểu nhân thường có tâm lý hiếu thắng kiêu căng. Ngược lại khi thua sút lại ưa mưu toan níu kéo hãm hại tha nhân do họ muốn ai cũng thất bại như mình cả.
Bởi vậy giao tế với đời người bình tĩnh không vội vã nghe lời a dua xu nịnh tâng bốc mình và cũng luôn cảnh giác đề phòng những lời dụ dỗ khiến mình trở thành nạn nhân cho họ.

CHỚ NÊN NGHE LỜI DỤ DỔ CUẢ NHỮNG AI MUỐN KÉO TA XUỐNG THẤP HƠN CHO BẰNG HỌ

Tâm lý người đời hay mong muốn: XẤU THÌ XẤU CHUNG 
XẤU ĐỀU HƠN TỐT LỎI 

======================= 

DỊCH THUẬT VÀ LỜI BÀN 
ĐHL

Sunday, September 11, 2022

NHỚ ĐỤN RƠM XƯA NHỚ LÀN KHÓI LAM CHIỀU

 

Mỗi lúc đàn chim khuất về nẻo tối
Ánh nắng còn lưu luyến ngoài lưng đồi
Đường chiều xa vắng, mây nước mênh mang,
nghe lòng bâng khuâng nhớ nhung,.. (tác giả Lan Đài -Khói Lam Chiều)




TRÂU ĐANG ĐẠP LÚA NGÀY XƯA
 ĐẠP LÚA XONG SẼ XÂY ĐỤN RƠM BÊN CẠNH có trụ tre ở giữa 



 Thương về một thuở  hồn quê có MẸ tôi cùng có xóm Cửa Hậu, Thôn Đệ Tứ, Thị xã Quảng Trị

ĐHL

*     

  Chắc sẽ có bạn đọc mĩm cười, lạ gì cái đụn rơm mà viết. Thưa với bạn đọc chuyện là do cái xóm Cửa Hậu của chúng tôi ngày xưa tiếng ở thành phố lại giáp ranh với những đám ruộng hai thôn Hạnh Hoa cùng Trí Bưu nên mới có hình ảnh cái đụn rơm làm đề tài để kể lại ít nhiều cho bạn đọc nghe chơi...

  Thuở đó khoảng trước năm 1963, tôi chưa lên mười tuổi, xóm tôi ở có vườn nhà Ông Lâm tức là ông thân của võ sĩ Bách Tùng Lâm. Nhà ông kế cận nhà ngoại tôi. (sau này khoảng sau 1961 (?) ông bán nương vườn này lại cho ông thân sinh của bạn Hà thị bích Huờng  và dời nhà ra phía ruộng). Ông Lâm làm nông . Cái nhà rường của Ông nằm giữa mấy bụi tre và vườn chuối rậm rạp. Dù xóm tôi ở trước Cửa Hậu, nhưng qua vườn nhà Ông thì rõ ràng đây chẳng khác cái cảnh thôn quê chút nào.  Nào cảnh gặt lúa xa xong gánh về nhà, phơi đập, cuối cùng là chuyện xây cái đụn rơm.  Hình ảnh "về làng" là cái đụn rơm, làn khói lam chiều sau vườn nhà khi ông cho con bò  về chuồng sau buổi cày chăm chỉ.

   Tôi cho rằng, đụn rơm có thể biểu hiện cho sự sung túc no đủ của nguòi làm nông. Lúa nhiều thì đụn rơm càng to. Xây đụn rơm là cả một quá trình công phu, cẩn thận đâu phải đem bỏ lồm xồm cho mau đầy đống. Gánh lúa về trước hết là đạp lúa mới còn lại rơm. Tiếng roi "tron trót" thúc chú bò vừa rủng rỉnh đi quanh cái trụ , những bó lúa đã bó gọn chắc nịch từ ngoài ruộng gánh về chất đống một bên. Con bò không ngơi bước. Con bò của nhà ông Lâm quan trọng đến thế. Cứ mỗi vòng đi là Ông lấy cái đòn "sảy" móc bó lúa thảy vào cho con bò tiếp tục dẫm lên . Đó là cái "nền , móng" cho đụn rơm ngày mai khi đạp lúa hết.
Trí nhớ tôi không thể nhớ hết khi làm sao đụn rơm có thể lên cao chót vót trên kia? Nhưng cuối cùng, sẽ là cây tre bắt chéo từ trên phủ xuống để giữ cho đụn rơm khỏi gió. Cái trụ nằm giữa, cho các lớp rơm của nhà ông Lâm xây quanh, cao dần lên đạp chắc nịch. Cuối cùng là mấy cây tre bắt chéo từ chóp đống rơm thả xuống hai bên cho rơm khỏi tung khi gió thổi.



Ngồi buồn đốt một đống rơm
Khói bay nghi ngút chẳng thơm chút nào.
Khói bay đến tận Thiên tào

Thượng hoàng phán hỏi: Đứa nào đốt rơm? 
 [ca dao]  
   













Tôi nhớ mùi rơm, đó có thể gọi là một thuở "huơng đồng cỏ nội" những khi chơi đuổi bắt cùng mấy đứa bạn quanh nó.  Tiếng bầy sẻ trên cành tre bia` vườn, giáp giới cánh đồng  mênh mông chạy về  bờ sông Vĩnh Định ngang qua làng An Tiêm. Những lần chị Dao, con gái ông Lâm, rủ đi nhặt ốc bươu, bắt đam ngoài ruộng. (Sau này người ta lấy đất cày đắp thêm, mở mang xóm Cửa Hậu. Thế là có thêm nhà ông Nguyễn Tri Duyến, ông thân của chị Đoàn, chị Liễu...xóm  lấn dần ra ruộng...có mấy nhà vợ con lính từ làng lên ngụ cư và tiếp đến Đại Đội Chiêu Hồi thành lập...)
    
Mỗi khi ông thân chú Tùng vác cày từ ruộng về, dáng ông mạnh khỏe, chắc nịch.  Bên trong con người điềm đạm, hiền lành kia có ai ngờ  ông là một nhà võ? Thứ võ Ta này  ông truyền lại  cho hai con trai là chú Bách, chú Tùng. Chú Tùng sau này lấy biệt hiệu là Võ Sĩ Bách Tùng Lâm.  Người phường Đệ Tứ QT trước đây còn nhớ đến chú Tùng nhiều. Tôi xin viết riêng một ít để giải thích tại sao chú Tùng lại lấy biệt hiệu này?  Đó là cái tên ghép của ba người trong nhà: Bách là anh đầu. (Chú Bách là bạn của cậu Võ tự Phương tôi. Sau này cả hai đều là Thiếu Sinh Quân AET sau là TQLC). Chú Bách sau này lấy vợ người quê Bình Định. Câu "ai về Bình Định mà coi , con gái Binh Định múa roi đi quyền"  vậy mà thật a! chú Bách là con trưởng của Ông Lâm, võ Ta chân truyền đâu phải là vừa? Thế mà khi gia đình ông Lâm dời nhà ra phía ruộng, cô dâu Bình Định có chuyện xích mích với chồng trỏ ngón gia truyền "thắng luôn" chú Bách.
Người kể cũng xin bắc qua em trai kế chú Bách tức là chú Tùng. Chú Tùng sau này là 'sếp' của lính "Xi Ti"  (có thể tiếng gọi CITY (thành phố) cũng nên?) của Mỹ tại QT. Hồi này tuy còn nhỏ, người viết còn nhớ những buổi văn nghệ tại Ty Thanh Niên hay nhà Đại Hội (sau lưng tòa Hành Chánh QT). Làm sao quên được sự háo hức và tự hào khi nghe tiếng loa vang giới thiệu:
Đây!  Võ Sĩ Bách Tùng Lâm...
 Chú Tùng ra biểu diễn những đường võ Ta. Bắp thịt nổi  cuồn cuộn-trông chú chẳng khác chi hai lực sĩ Nguyễn công Án hay Nguyễn  thành Nhơn vào thập niên 1950 những lực sĩ thần tượng cho cậu Võ Hoa tôi hay chưng hình ảnh họ trong nhà.


Lực sĩ Nguyễn Công Án 1956 VNCH
 đoạt giải Nhất Lực Sĩ Đẹp thế giới.
   

Thật là "đả con mắt" và cũng sung sướng tự hào cho người trong xóm Hậu cũng như chung cho Phường Đệ Tứ năm xưa biết chừng nào.

Tôi lại miên man lạc đề mất...
 Giờ xin trở lại về chuyện cái đụn rơm  ra sao? Chuyện cái đụn rơm này còn một thứ để kể về một lần đoàn làm phim từ trung ương Sài Gòn ra đây đóng một cuốn phim trong cái thời Đệ Nhất Cọng Hòa. Cái ngày đó những thanh niên trong phường đều được "trưng dụng ", không có tôi do tôi là con nít. Người viết còn nhớ rõ, chú Bích (em đại tá Nguyễn Bé) , chú  Trương Đá, chú Liệu , Chú Thuận  (em ông Cai Hy) thời này còn học sinh "độc thân vui tính", tất cả đều sốt sắng đóng vai Thanh Niên Chiến Đấu. Trong màn đêm tất cả đều cầm đuốc tự chế, bận đồ đen chạy quanh đụn rơm. Ồn ào huyên náo khi tiếng kẻng tiếng mõ gỏ dồn dập, liên hồi...
Tất cả hình ảnh  đều tập trung vào cái máy quay phim trắng - đen chạy nghe "xè xè". Chiếc máy điện đặt chính giữa sân nhà chạy nghe  "xình xình". Bà con lối xóm phường Đệ Tứ có một đêm vui lạ nhớ mãi trong đời. Đoàn làm phim trú lại xóm, đèn 'măng sông' thắp lên làm việc, trông thật rộn ràng mà cũng chẳng kém phần "hệ trọng" .  Người viết nay còn nhớ, nhưng các bậc đàn chú , đàn anh như các chú Trương Đá,  Nguyễn Bích, Bách Tùng Lâm ...chắc gì còn nhớ  ? mà lớp tiền bối này chắc hẳn còn lại bao nhiêu người .

Mẹ tôi từ Bình Tuy (Bình Thuận) được một lần về thăm làng xưa Nại Cửu --đụn rơm chia theo 'công điểm' bên hiên nhà cậu tôi, Võ thế Hòa làng Nại Cửu vào năm 1997 khi làng ngoại tôi đã vào Hợp Tác Xã











Cái đụn rơm trong hình bên cạnh, là cái đụn rơm tại nhà cậu họ tôi tên là Võ thế Hòa, làng Nại Cửu. Năm này là năm 1997, ruộng đồng Làng Nại Cửu đã vào "hợp tác".  Bao ấn tượng sau cái năm 1975, cậu Võ thế Hòa làng ngoại tôi từng tỉ tê kể lại cho đứa cháu ngoại nghe rằng  ngoài cái chuyện lúa thóc chia theo "công điểm" và ngay cả  rơm sau mùa gặt hợp tác cũng chia.  Khi đã vào hợp tác thì hình ảnh đụn rơm bên mái hiên nhà cậu tôi sao nhỏ bé đến thế kia. Theo con mắt đứa cháu như tôi một lần 'trốn trại' về làng nó là hình ảnh rõ nét nhất cho đói nghèo, thiếu gạo thiếu lúa, khó lòng quên được.

Như thế ngược về quá khứ xa hơn nữa, một quá khứ êm đềm mà người viết đang kể lại đây; chắc hẳn  đụn rơm to lớn của nhà ông Lâm kế nhà ngoại tôi là những gì ấm no, một thời bé bỏng xa xưa.

Đụn rơm tuy cao thế, nhưng khi rút rơm thì lại rút từ dưới. Lâu ngày hỏng chân , thấy cả khoảng trống nhưng lại không bao giờ sụp đổ thế mới hay. Có đụn rơm, người nông phu thấy vững tâm, không lo thiếu củi . Mẹ già lui hui nấu bếp rơm sau vườn .  Mẹ dùng cái que nè xăm xoi cho rơm bừng cháy.  Cái nồi thật lớn thế mà vẫn sôi vẫn chín. Tro rơm để đó làm phân chẳng bỏ thứ gì. Con heo nái chuyển bụng , cái chuồng trống trải cần lót cũng cần có rơm. Cái thúng đựng máy cặp đường đen cất cho nồi chè mồng Năm Đoan Ngọ, không có rơm vình chắc là đường ướt. Con nhà nông coi đụn rơm như người bạn "chí cốt, chí tình" không thể rời xa.

                                     khói lam chiều

   Có được nồi cơm, ấm nước, bới cho bác nông phu đang cày ngoai` ruộng, người ở nhà phải chắt chiu , góp nhặt từng cành tre gãy, từng cọng rơm khô. Đụn rơm kia là nguồn lửa cho chén cơm thơm, miếng canh ngọt bùi, nuôi sống cho con nhà nông những lúc làm lụng nhọc nhằn. Đụn rơm bên hông nhà là hình ảnh không thể thiếu trong con mắt nhà nông. 


Mỗi lần vác cày về nhà, người làm  ruộng ngắm đụn rơm như "núi của" đứng bên hông nhà làm bác ngó hoài không chán mắt. Đụn rơm "càng lớn- càng to" thì bác càng mừng, càng bớt lo toan về chuyện củi lửa nấu cơm. Trường Sơn phía xa, trên thuợng ngưồn Thạch Hãn. Biết rừng lắm củi, thế mà người dân miệt ruộng làm sao có những chuyến viễn hành như thế.

   "Hết gạo thì có Đồng Nai, hết củi thì có Tân Sài chở vô ", Tân Sài ở mô trên đó khi núi rừng trùng trùng điệp điệp? Người làm ruộng quần quật suốt ngày, đi sớm  về chiều chẳng có khi nào vác búa tiều phu lên được rặng núi màu xanh lam xa tận trên thượng nguồn Thạch Hãn?  Trên đó, rừng thiêng chắc chắn không biết cơ man nào là chuyện gỗ củi; nhưng làm răng mà lên tận trên ngàn để chuyển củi về chất đống được trước hiên nhà bác, thay cho được cái đụn rơm đơn sơ kia?

 đò chèo lên nguồn Thạch Hãn


Cậu tôi còn kể cho tôi nghe rằng: năm xưa lúc còn hòa bình; lần nào Làng rủ nhau lên lấy củi Trường Sơn thì quả là một việc "trọng đại". Nào thuê đò, nào người chèo gồm thanh niên trai tráng trong làng. Chèo lên quá An Đôn, Như Lệ và xa hơn nữa tức là qua khỏi Trấm. Cơm nước mang theo ở lại trong rừng một hai ngày sau mới chèo đò về. Đò thì nhỏ vừa chở người vừa chở củi thì đặng bao nhiêu. Chia nhau củi, mỗi nhà chỉ được một mớ hỏn hon.  Nhưng đó là chuyện mấy năm trước, lúc sau này chiến tranh càng lúc càng gắt thì chuyện chèo đò lên rừng lấy củi chẳng mấy ai dám. 

*

Đụn rơm là hình ảnh thân thiết, lấp ló sau lũy tre xanh. Rơm ấp yêu mái tranh nghèo, đơn sơ bình dị như hơi ấm mẹ hiền mãi mãi thuơng con. Người đi xa về nôn nao chân bước, khi vừa thấy đụn rơm bến mái hiên nhà. Khói lam chiều nhè nhẹ tơ vương, êm ả tiễn đưa từng buổi chiều vàng. Rơm và khói, huơng quê bất tử nao lòng người xa xứ, đụn rơm làng là những gì mãi mãi hằn ghi!
  


BÌNH THUẬN
30 năm sau (2017) 

            NHỚ MẸ NHỚ LÀN KHÓI LAM CHIỀU


Những ngày cuối cùng của cuộc đời xa xứ,  ảnh mẹ tôi tại Bình Tuy vẫn lay hoay bên nương khi vài chút khói nương nhẹ theo làn gió phất phơ bay trong những buổi chiều tà còn lại...làn khói lam chiều từ quê hương những ngày son trẻ nay như sống lại, vương vấn bên tháng ngày còm cõi của cuộc đời Mẹ. Nhớ về hình ảnh cũ, tôi nhớ thương hình ảnh  mẹ già bên làn khói tơ vương. Rồi tất cả sẽ theo nhau về vùng kỷ niệm, bao hình ảnh bay xa như những đám mây chiều lảng đảng trôi về cố lý


*

 Hôm nay (1997-2021) lúc ngắm lại hình ảnh mẹ tôi cười tươi bên đụn rơm  quê ngoại, thế mà gần hai mươi lăm năm. Mẹ tôi về lại Cam Bình, Bình Thuận, nay thân già còm cõi, lần hồi trí não lu mờ.  Cho đến hôm nay đầu năm 2021, lúc tạ từ dương thế, mẹ tôi không ngờ lần về quê năm đó là lần cuối cùng trong đời, vĩnh viễn không còn cơ hội về quê thêm lần nào nữa. 

 Dù sao, lúc ngắm lại tấm hình mẹ tôi tươi cười bên đụn rơm quê ngoại, tôi tin mẹ tôi có phần nào mãn nguyện trong một chuyến về thăm lại quê hương. Một chuyến về làng, được cười vui bên đụn rơm bà con thân thuộc,  ấm áp tình quê.

hình: đường về làng ngoại tôi, dẫn vào người cậu họ, Võ thế Hòa ( tự Dâu)


   Một lúc nào đó trong tương lai, các đạo diễn có thể sẽ khó khăn lắm mới dàn dựng được mái nhà tranh nhằm làm phim. Chắc hẳn họ phải lắm công phu nếu muốn làm thêm một đụn rơm bên cạnh mái tranh nghèo cho hợp hình ảnh ngày xưa.

 Cảnh "cày sâu cuốc bẫm" sẽ biến mất trong cái nghề làm ra  " hột ngọc của trời".  Hình ảnh "lấy rơm đun bếp" chắc sẽ nằm trong "kho tàng" cổ tích mà thôi. Có ai trong chúng ta vẫn còn may mắn nhìn được hình ảnh đụn rơm trong một lần thăm quê. Xa xa, lấp ló sau lũy tre làng, có vài làn khói cơm chiều nhẹ tỏa. Khói bay như giục chân  lữ khách bước nhanh. Người về thăm vừa nôn nao bước mà nghe trong lòng đầy ắp tình quê ./.




chỉnh bản lần cuối
 11/4/2022 San Jose USA
by ĐHL

ĐI CHIẾN DICH CỦA CÁC SVSQ VNCH

ĐI CHIẾN DỊCH- TƯỞNG NIỆM 50 NĂM NGÀY KÝ THỎA ƯỚC "TRÓI TAY QLVNCH"- BA LÊ  27/1/1973 ĐI CHIẾN DỊCH những SVSQ  KHÓA 8/72 ĐI CHIẾN...