DÒNG NHẠC BOLERO ĐỒNG HÀNH CÙNG TÂM TÌNH DÂN VIỆT

 CHỚ BẢO TA YÊU NHẠC BOLERO DO TÂM HỒN TA QUÁ 'SẾN' MÀ ĐÂY CHÍNH LÀ TIẾNG LÒNG CHÂN THẬT CỦA TA VUI BUỒN SẺ CHIA CHỨ KHÔNG KIÊU KỲ  CÁCH  BIỆT 

TIẾNG LÒNG HAY TÂM TÌNH HÒA ĐIỆU VỚI TÌNH CẢM QUÊ HƯƠNG TRĂN TRỞ QUA BAO THĂNG TRẦM KHỔ ĐAU LỊCH SỬ HAY NỔI THAN THỞ CỦA DÂN MÌNH 

TRÚC PHƯƠNG VÀ DÒNG NHẠC BOLERO- NHẠC SĨ KHI RA ĐI "GIA TÀI CHỈ CÒN ĐÔI DÉP"

 

NHẠC BOLERO NGƯỜI BẠN TRI KỶ CHO TÂM TƯ NGƯỜI VIỆT

by Đinh Hoa Lư

***

Tác giả: Trúc Phương

Buồn vào hồn không tên,
Thức giấc nửa đêm nhớ chuyện xưa vào đời
Đường phố vắng đêm nao quen một người
Mà yêu thương trót trao nhau trọn lời..
Để rồi làm sao quên?
Biết tên người quen, biết nẻo đi đường về
Và biết có đêm nao ta hẹn hò
Để tâm tư những đêm ngủ không yên ..

...

TỪ ĐIỆU VŨ KHÁ XƯA CỦA NƯỚC NGOÀI, nhạc sĩ miền nam đã một thời sáng tác gầy dựng nên rất nhiều bản nhạc Việt Nam có giai điệu bolero bất hũ . Số lượng tình ca trước năm 1975 đa số nằm trong làn điệu Boléro trữ tình, đa cảm dễ gây rung động hồn người. 

Ngồi nhớ lại chuyện xưa, nay hơn hai phần ba thế kỷ, dòng nhạc bolero vẫn còn đậm nét, in sâu vào hồn người; nay như một "phép thần kỳ", nhạc bolero bỗng nhiên "vươn mình tỉnh dậy", rồi được mọi thành phần trong xã hội yêu mến thưởng thức một cách đắm say.

Gần năm mươi năm lạnh lùng trôi qua, từ một thời điểm gọi là Tháng Tư Đen 1975 ập đến cho miền nam thân yêu. Nền âm nhạc của VNCH sau đó một thời gian dài mang tiếng là "nhạc Vàng" bị 'kết án cùng cấm kỵ'. Cùng lúc rất nhiều nhạc sĩ khai sinh ra chúng,  cùng chung số phận nghiệt ngã trong góc khuất cuộc đời, và không ít nhạc sĩ còn bị lưu đày trong hoàn cảnh tù tội, cách ly!?

Hai ba thập niên trôi qua,chúng ta ngỡ rằng Nhạc Bolero đã "khoác khăn tang" ra đi cùng với cái chết của một nền Cộng Hòa non trẻ. Không ai ngờ Bolero đã sống dậy như một phép hồi sinh từ "chiếc đũa thần"  của cảm xúc thật tình của nhân thế!

Các bạn và tôi có thể hỏi tại sao?

Trước tiên do Nhạc Bolero Việt Nam chính là tâm tư, tình cảm chân thành và rất thật của dân mình,  nhất là một miền nam từng sống với hai thời Đệ Nhất và Đệ Nhị Cộng Hòa.

 Nhạc Bolero Việt là đám mây bao la, bàng bạc bao nhiêu nỗi buồn bay mãi trong bầu trời lộng gió. Bolero là hóa thân cho những tâm hồn câm nín từng chôn chặt tận đáy lòng. Bolero nói giùm cho bao trái tim thổn thức, nhiều tâm sự u buồn và cũng lắm mối tình thanh cao thánh thiện...

Nói sao hết nỗi buồn nước Việt, từng kết tinh thành nhạc Bolero mà người nhạc sĩ từng ươm tơ kết kén để được các danh ca đất Việt với  tiếng hát lồng lộng trong không gian  đi mãi với thời gian suốt bao chặng đường lịch sử.

Có thể chúng ta đã xưng tụng Bolero quá lời chăng? Nhưng ta thật sự khó tìm ra trong nền âm nhạc hiện nay có thể điệu tân nhạc nào hơn hẳn  nhạc bolero về nội dung cùng số lượng khi so sánh với Bolero, người bạn đồng hành cùng tâm hồn người Việt.

Dòng nhạc Bolero Việt là tâm tình chân chất, những xúc động thật lòng của tâm hồn bình dị và rất thật của đời người. Bàng bạc trong dòng nhạc đó có vô vàn hình ảnh của quê hương và tình yêu đất nước, con người. Những tình cảm mộc mạc, chân tình từ chốn đồng quê đến lãng mạn đa tình ở nơi phồn hoa đô hội, nhạc Bolero ghi lại rất thật rất rõ nét và linh động. 

Có nhiều lý do để người dân mình thích thưởng thức bolero hơn cả. Nhạc Bolero Việt Nam phần nhiều không lập dị và cách biệt. Tính phổ thông của nó đi từ nhạc và lời khiến thu hút được số đông người nhất là giới bình dân.

Chỉ là nhạc thôi thế mà không có sức mạnh nào ngăn phá được nó? Từ thành phố đến nông thôn, từ làng quê đến chốn đô thành từ ông cán bộ đến người bộ đội từ ông già bà lão đến nam thanh nữ tú hiện nay xem chừng càng lúc càng tha hồ thưởng thức 'nhạc vàng bolero'?

Tại sao một loại nhạc trước đây từng bị gán cho cái tội là 'NHẠC VÀNG' trong một cách nhìn tiêu cực nhất giờ lại vươn dậy với sức sống mãnh liệt đến thế?

Bolero: do nó đã và đang giải tỏa những nỗi lòng của tâm hồn đích thực của người Việt nam. Tính đa sầu đa cảm, hay đúng ra những tang thương truyền kiếp đất nước khiến lòng người hòa điệu với nhạc Bolero. Hoàn cảnh xã hội khiến thế nhân sầu thương ủy mị cũng là nguyên nhân cho người ta thích nhạc Bolero hơn cả. Bolero là cả một trời thương nhớ hay bao tâm tình u uẩn.Bolero sẽ giúp cho nhiều trái tim cùng một nhịp đập, cùng hòa điệu với một tình cảm rất thật của lòng người.

Bolero sẽ song hành với dân tộc chứ không gục ngã. Những bản nhạc bất hũ được các thế hệ tiếp nối và chúng ta càng biết ơn bao nhạc sĩ tài ba đã cống hiến tài năng đã tô bồi cho nền tân nhạc. Văn nghệ và văn hóa trong đó có dòng nhạc Bolero.

Từ những tiếng hát tiếp nối, Bolero chất chứa cả một lâu đài tình cảm nay sống mãi với non sông. Một miền nam tuy đã mất đi mà vẫn còn sống đó, nó sống với tâm hồn dân Việt với những bản tình ca lồng trong điệu nhạc.

Có quá nhiều giọng ca Bolero của một VN trẻ từng bước vào và hưng thịnh suốt hai thập niên đầu của thế kỷ này. Bao nhiêu giọng ca Bolero, dường như chuyên chở những tấm lòng tưởng nhớ đến NGÀY XƯA đã mất?

Càng lúc càng xuất hiện nhiều giọng ca vàng, giúp kho tàng nhạc Bolero miền nam thức dậy, vươn vai cùng sống với thời gian. Người viết lại ước mong sẽ có nhiều nhạc sĩ sáng tác nhạc Bolero mới tiếp nối những nhạc sĩ tài danh nay đà khuất bóng.

Xin cám ơn dòng nhac Bolero và những tài năng đất Việt.

Ảnh các nhạc sĩ (theo thứ tự từ trái sang):
- Hàng đầu: Châu Kỳ - Mạnh Phát - Trúc Phương - Lam Phương - Minh Kỳ - Hoài Linh
- Hàng thứ 2: Lê Dinh - Anh Bằng - Hoàng Thi Thơ - Duy Khánh - Hoài An - Phạm Mạnh Cương
- Hàng thứ 3: Tuấn Khanh - Y Vân - Dzũng Chinh - Anh Việt Thu - Lê Trực - Phạm Thế Mỹ (nguồn: https://amnhac.fm/tannhac...)

ĐHL  

MỘT THỜI 'HỪNG HỰC' CHIẾC XE THAN

Tết đến nơi. Quê nhà vẫn một điệp khúc năm hết tết đến đáo đôn làm sao có một ngày xuân đầy đủ. Công nhân học sinh có ngày về quê ăn tết bỏ bao ngày làm quần quật hay học bù đầu trên thành đô hoa lệ.

Nói gì thì nói phương tiện hôm nay quá đầy đủ,dư dật, thừa cung hơn cầu. Không cần nhấc phôn như mấy năm trước, bà con ta chỉ bấm bấm hay chọt chọt vào cái Iphone mới tinh cũng có xe tới cửa đón mình. Nếu có tới bến xe thì cũng ngồi thoải mái trên hàng ghế nệm êm ru!

Ăn tết hay đi lại thời nay sao nghĩ mà thương về cái năm "mồ ma bao cấp"; nói tới hai chữ ĐI LẠI bà con mình "vạn bất đắc dĩ" mới đụng vào.

Khổ ơi là khổ cho cái vé xe!

Ba bốn giờ sáng đã chầu chực tại bến xe rồi. Tờ mờ sáng bắt đầu chen nhau mua vé. Nhưng chỉ vài ba người đầu thôi. Hết ưu tiên một ưu tiên hai đến dân thì HẾT VÉ?

Bao nhiêu chiếc xe thời trước 75 bắt đầu bị 'Cải tiến' hay 'biên chế' vào 'chế độ CHẠY THAN'? Chủ xe vào Hợp Tác không Chạy Than thì chạy cái chi chi?

Cả nước đang đi lên phấn đấu từ lương thực đến nhiên liệu. Xăng nhớt cần gì? Biết bao nhiêu là rừng tha hồ dùng 'THAN CHẠY MÁY"?

Những chiếc xe than chạy cà rịch -cà tang trên bao con đường thiên lý của quê hương mình. Thỉnh thoảng xe dừng thằng lơ xe chạy xuống ruộng múc nước đổ lên cái thùng cao trên mui xe giúp mát máy. Xong, hắn lại chạy lui phía sau lấy cái que sắt dài xoi "thùng thục" vào cái thùng than nóng hừng hực phía sau.

Nhớ mà thương cho bà con mình: ai phải bu (hay bám) phía sau, vừa mõi tay vừa chịu đựng hơi nóng từ cái thùng than quái ác kia.

Ôi xe than nhớ mãi một thời! Người viết lại miên man nhớ về hình ảnh cha mình ngày đó. Có việc đi xa, Ông lo chuẩn bị bao thứ linh tinh từ chiều hôm trước. Sợ quên, cha tôi soạn sẵn nhiều thứ trên cái bàn ọp ẹp- nào bình thuốc lào, nào cái ví giấy tờ nào cái bị lác đựng mấy thứ cần dùng...

Hai giờ sáng, cha tôi đã dậy rồi. Khi tiếng gà canh hai đầu thôn eo óc gáy cùng tiếng lao xao của đoàn người gánh than từ trên dốc gánh xuống đó là lúc cha tôi vội vàng  "khăn gói" bước ra hoà nhập với họ để về bến xe nơi phố thị. Người cha già cuốc bộ về đến bến xe phải mất hơn một tiếng đồng hồ. Nơi đó có mấy chiếc xe than đang im lìm 'ngủ' trong đêm. Tờ mờ sáng xe than sẽ thức dậy đốt lò; nó sẽ tiếp tục 'cà rịch cà tang' trên con đường quê hương đất nước giúp chở đám dân nghèo.

Bạn ơi! thời này chúng ta đang tận hưởng sự thoải mái với xe cộ khi đi lại đó đây; đó là lúc dựa lưng vào thành ghế chiếc xe du lịch đời mới, có máy lạnh, chạy êm ru. Hi vọng sẽ có một thoáng giây nào đó chúng mình nhớ lại một thời HỪNG HỰC XE THAN, gian nan trên con đường gió cát quê nhà mà  thấy thương về ngày tháng cũ./.

ĐI DẠO MỘT VÙNG QUÊ Ở MỸ

 

ĐƯỜNG QUÊ Ở MỸ

INDIANA  2014

   CÓ DỊP qua tới vùng giáp ranh giữa hai tiểu bang Illinois và Indiana, tôi mới thấy sự khác biệt rất rõ giữa khí hậu nơi đây và California. Mới bảy giờ sáng, hai vợ chồng đã vùng dậy khỏi giường, ra khỏi motel, tìm cách đi bộ theo thói quen hàng ngày.

Trời còn sớm, thế mà khi tôi vừa mở cánh cửa, chợt một làn không khí nóng ẩm hắt vào mặt do ảnh huởng cơn nóng ngày qua. Khi hai vợ chồng tôi ra hẳn ở ngoài mới cảm nhận rõ ràng khí hậu vùng này giống hệt bên Việt Nam.  Hai chúng tôi mới đi một đoạn mà mồ hôi đã nhơm nhớp phía lưng. Dù sao, cũng có dịp ra mồ hôi. Lạ ! nóng ẩm khi nào cũng ra mồ hôi dễ dàng; trái lại, nóng- khô hay nói khác đi, thứ khí hậu nóng nhưng độ ẩm ít ỏi thì lại càng ít ra mồ hôi. Chuyện tắm rửa, dĩ nhiên về phòng trọ; nơi nào ở đây mà chẳng sẵn sàng!

  Hôm nay hai chúng tôi lần đầu có dịp tản bộ nơi vùng nông thôn xứ người .  Cái nhà trọ như lạc lõng trước những cánh đồng bắp cùng đậu đang hiện ra trước mắt chúng tôi. Xa xa, một làn sương ẩm còn đọng lại chưa chịu tan hết. Nông dân ở đây trồng ròng hai thứ bắp và đậu nành. Con đường trải nhựa nho nhỏ dẫn vào làng , nó phải xuyên qua một đám cây rậm rạp .  Nếu hai xe tránh nhau thì hơi khó,  nên làm chúng tôi không dám đi song đôi.  Con đường nhỏ qua khỏi vùng cây cao, sẽ thấy ngôi làng nhỏ ẩn hiện đằng trước . Hai bên chúng tôi lại những cánh đồng bắp hay đậu nành khác . Tôi không muốn gọi chúng là những luống bắp vì hàng muôn triệu cây bắp san sát bên nhau , trái nảy đều năng tròn hạt.  Tuy những hệ thống nước tưới có sẵn, nhưng theo tôi dù sao cơn mưa chiều qua là cơn mưa "bạc triệu". Không có gì nhiều và đều đặn bằng "nước trời cho" cả.

Một ông Mỹ lái chiếc xe Dodge truck cũ kỷ, vượt qua hai vợ chồng tôi. Chúng tôi lo tránh vào , ở đây chẳng ai bóp còi. Ông tấp vào bờ đường trước chúng tôi một khoảng xa . Ít lúc sau bà xã tôi chỉ đám khói bốc lên. 

   "ô ! ôn ta đốt rẫy tề !"
  
   Tôi buộc miệng kêu lên , sau ngón tay chỉ của vợ.

 Một  làn khói trắng đục nặng nề bốc lên trong làn không khí ẩm . MỘt không gian vắng lặng chẳng thấy người làm, chẳng có âm thanh ngoài sự di động của  làn khói đó. Hình như thời gian này, nông dân trong làng chưa vội ra đồng khi những trái bắp đã căng tròn, chỉ chờ thu hoạch. Dĩ nhiên ở đây thu hoạch bằng máy liên hợp , tay người không bao giò hái hết những lượng bắp cùng đậu khổng lồ thế kia.

Những cánh đồng đậu nành chạy xa tít ra tận con lộ phía ngoài kia . Tấm bảng hiệu "Super 8" trên cái cột cao một mình nhô lên trên cánh đồng xanh đậm , màu lá đậu nành chưa ra hoa. Tôi đoán rằng, bắp và đậu chắc thu hoạch cũng gần thời gian với nhau. Hình ảnh những nhà máy chứa bắp hình vòm màu trắng bạc tôi còn nhớ trong đầu trên đường tới vùng này. Rồi những ý nghĩ về "số phận" hàng triệu tấn bắp xứ Mỹ này sẽ là chất đốt , nói khác đi là nhiên liệu như tôi thuờng đọc trên báo chí. Bao nhiêu năm trước, bắp là thứ thực phẩm "cao cấp", nhưng giờ đây khác hẳn hoàn toàn . 

"Mỹ mà !" tôi nghĩ.

  Con đường đi bộ của tôi đi qua cái xóm nhỏ. Những căn nhà còn chìm trong giấc ngủ. Có thể người dân sinh hoạt bên trong nhưng xứ này có ai mở cửa như quê mình đâu, nên đố ai biết ? Vài con chó sủa vang nhưng hiền lắm . Chúng chỉ sủa báo cho các con chó khác trong xóm "coi chừng " người lạ như hai vợ chồng chúng tôi thôi. Thôn trang êm đềm thật. Họ cùng ở gần nhau trên khu đất hơi cao hơn cánh đồng chút ít. Những căn nhà nhiều kiểu , thô sơ nằm cạnh vài ba cây cổ thụ um tùm. Vài ba chiếc xe đạp rỉ sét vứt lỏng chỏng ngoài vườn. Xóm này không có hàng rào ngăn nhau. Chỉ có một ngôi nhà lớn hơn , mang vẻ bề thế , điểm nổi bật ở sân giữa còn có cái cột cờ không cao lắm , lá cờ Mỹ lâu ngày chưa thay.
   Qua khỏi xóm nhà này , cũng vừa đủ thời gian đi bộ hai đứa tôi vội trở lui. Có ai đó trong xóm có việc gì lái xe ra . Chiếc xe làm ăn , cũng loại truck trờ qua chúng tôi. Người tài xế đưa tay làm dấu chào thân thiện, cái mũ kiễu Mễ tây Cơ trên đầu , bộ râu của ông ta , tất cả cộng lại là hình ảnh của nguòi nông dân xứ Mỹ.

    Gần hai mươi năm sống ở thành phố. Bao âm thanh xe cộ, nhà cửa gần nhau ,nhựa đường nối tiếp nhau san sát. Nếp sống ghép kín với luật lệ đi đường , bao bảng vẽ chỉ đường, bao dấu hiệu đủ màu, những áp lực khô khốc từng lớp hằn sâu. Hôm nay chỉ là sự tình cờ, hai vợ chồng tôi chẳng mất tiền mua mà có một buổi đi dạo thật sự thú vị . Một khung trời quảng khoát, yên tĩnh đến lạ lùng. Hình ảnh no ấm từ những cánh đồng chĩu trái ,xanh um của đậu, của bắp.  Thứ không khí nừng nực , ẩm thấp nhưng giúp chúng tôi có thứ cảm giác gần gũi với quê huơng khi đang cuốc bộ trên đoạn đường vùng quê dù nó chỉ là con đường nhỏ vào một thôn trang MỸ QUỐC. 

Super 8 Motel 

address 2060 County Road, Grayville, IL 62844

Hai lua USA 29/7/2014

ĐƯA EM VỀ MỘT ĐOẠN ĐƯỜNG QUÊ HƯƠNG

Đưa em về quê hương đường khuya say giấc ngủ
Hàng cây xanh tóc rủ ven đường

(Phạm thế Mỹ / Đưa Em Về Quê Hương)                             

     

                      ***

Khi con đường mới từ Quảng Trị vô Huế hoàn thành có một thời gian thật ngắn chúng tôi thường gọi là "Xa Lộ Đại Hàn". Cái tên Đại Hàn do một số chúng tôi thấy có một đơn vị Đại Hàn có thực hiện công trình làm đường này mà gọi thế. Cái tên đó không có ai công nhận hay văn bản nào nói thế nên sau này không ai gọi nữa và chẳng ai nhớ.  Đầu tiên là con đường 'thử xe' cho những chiếc honda mới toanh cho "các cô, các cậu" từ thành phố QT chiều chiều 'vù' ra vừa thử tốc độ xe lại vừa hóng mát. 

Con đường này tạm coi từ múi Cầu Ga cho đến giáp Cầu Mỹ Chánh. Như thế độ dài của nó có thể đến hai mươi cây số. Có ngờ đâu một vài năm sau cũng trên con đường này lại trở thành một đoạn đường đau khổ? 

Một đoạn đường hay một tiếng kêu đau thuơng mà ai là người QT không thể nào quên.

                                                            

BẾN XE NGUYỄN HOÀNG

   Chú tài xế vô số quẹo chiếc xe buýt Renault cũ kỷ , lọc cọc qua cây xăng Shell, cây xăng ngó qua cổng trường Nguyễn Hoàng.

-Mi đem tiền vô mua thêm hai chục lít cho đầy mau Lép!

Thằng Lép, tên đứa 'ét' xe,  dạ xong, chạy lẹ vào trong.

Cứ mỗi lít xăng là cái chuông trong cái trụ xăng màu vàng chóe kêu cái 'keng' nghe khá vui tai. Lạ thiệt, người mình đi đâu cũng không bỏ đi cái tính bồn chồn, vội vả, trong xe ai cũng nhấp nhỏm mong xe chạy mau cho rồi. 

          -Đợi tui với ! đợi tui với!

   Một ông già đang đẩy chiếc xe đạp giàng, hối hả chạy lại. Cái dù đen của ông, bó gọn  đang móc tòn teng một bên cái 'ghi đông'.  Chiếc xe hàng đổ xong lít xăng cuối cùng.

   -Xe vô Diên Sanh khôn rứa chú?

Thằng Lép chỉ ngúc cái đầu thay vì trả lời Ông, miệng còn ngậm một đầu dây cột. Hắn đang bận đóng cái nắp bình xăng:

-ÔÔng 'đợ' (đỡ) cho con một chút?

Thằng lép giờ đã leo lên mui xe, hắn đứng hơi xoạc chân trên trần, khom hết người, cố kéo chiếc xe đạp giàng của ông già lên.  Cái bánh sau hơi đong đưa theo bàn tay gầy gò, đầy những đóm da đồi mồi của ông. Thằng Lép ét xe Quảng trị -Huế đã lâu nên đã quen tay, chỉ nửa phút hắn ngoáy sợi dây dừa lại thêm một vòng buộc chặt chiếc xe đạp. Ông già cố sức dùng tay kéo thân mình lên, một chân bỏ vào cái bàn đạp sau, đầu gối ông run run. Một anh học trò ngồi ghế sau vội đứng dậy nhường chỗ cho ông. Mắt ông sáng lên, nét mừng rỡ:

-Rứa cháu cũng vô Diên Sanh à?

Giọng ông khào khào, chòm râu bạc rung rinh theo tiếng nói.

-Dạ cháu vô nhà , tuần sau ra lại , cháu học bên trường Nguyễn Hoàng đó ôn!

  Vừa nói tay anh học trò chỉ qua chiếc cổng trường  phía tay trái.

Chiếc xe rồ máy chạy đi. Mới qua  số hai thì chiếc xe buýt đã quẹo trái vô đường Lê Huấn. Con đường này có cái tên mới  sau trận Hạ Lào. Quẹo hơi đổ dốc trước cổng  Sân Vận Động rồi xuôi về một đổi qua Lò gạch ngói Trương Kế thì tới Ngã Ba Long Hưng.

Lệ thuờng xe hàng nào cũng dừng ở đây " xin tài". Xin tài có nghĩa là lấy giấy qua trạm khám xét trước khi vô Huế. Vô địa giới Huế tức là Phò Trach có thể thêm một trạm nữa nhưng chuyện này không liên quan đến chuyện kể hôm nay.
 Tiếng khách lao xao nói chuyện trong chiếc xe chật cứng tuy ai cũng mong xe đi mau. Hai hàng ghế trước dành cho khách đi thẳng tới Huế. Dáng họ yên tâm, chẳng nôn nóng gì chuyện xuống xe. Có người đang nghiêng đầu thiu thiu ngủ.

--------------------

 tuổi thơ QT bên cầu Ga năm cũ 1969-đằng sau các em nhỏ là nguòi lính Mỹ từ trên xe đoàn công voa quân đội Mỹ đang dừng nghỉ đi xuống mua hàng mấy em nhỏ đang bán gồm kẹo cao su, và thuốc lá hay những thứ nào mà lính Mỹ thích

Cầu Ga song song Cầu Mới do công binh Mỹ xây khoảng 1970 cùng thời điểm với Xa Lộ Đại Hàn để giải quyết nạn chờ lâu tại Cầu Ga xưa chỉ 1 làn xe chạy nên phải đợi nhau.
1972 Cầu Mới bị cháy trong và cầu Ga xưa thì bị sập 
------------------------- 

xe traction Avant chạy suốt QT -Huế chở 11 người 

Hành khách ở băng ghế sau, họ sẽ xuống Cầu Dài, kẻ xuống  ngã ba về Diên Sanh ...lao xao nói chuyện. Đủ hạng người, từ cậu học trò vô nhà, Ông lão thăm làng , o đi buôn...những cái xách , những cái bao cát Mỹ đựng đầy đồ nhét dưới hai hàng ghế . Khách xuống giữa đường chịu khó níu tay đứng sát với nhau, mùi mồ hôi, mùi thuốc cẩm lệ , mùi mắm ruốc cá khô... đủ thứ bốc lên trong khí trời nóng nực.

Chú cảnh sát ra hiệu cho xe chạy. Tài xế liếc mắt nhìn bên phải đường sợ chiếc xe nhà binh Mỹ nào chạy vụt qua thì 'bỏ mạng'. Chiếc xe như run rẩy bò  lên mép đường bắt đầu leo vào con đường mới.

Thật đúng với cái tên Xa Lộ!

 Người  Quảng Trị nhất là những ai năng đi xe hàng, chú tài xế, thằng ét xe cho đến nguòi buôn thúng bán bưng, cậu học trò tạm trú ngoài tỉnh vào lại làng, ông lão thăm làng hôm nay ... đều ngầm biết ơn mấy ông lính công binh Đại Hàn năm trước.  Họ lầm lì làm việc chăm chỉ mới có cái xa lộ thênh thang đổ nhựa "láng o".

Chú tài lắc lắc cần số vô sô' bốn-số năm. Số cuối, chiếc xe nghe 'ngọt' vô cùng. Khác với mấy ông tài trong nam, vừa lái là 'vô' câu vọng cổ nghe 'rất mùi', người Quảng Trị như chú tài hôm nay, nét mặt lúc nào cũng đượm vẻ lo lắng, suy nghĩ. Dân mình cực khổ quá nên nét mặt người lớn ít ai thấy vui vẻ hồn nhiên chăng?  Mắt chăm chú nhìn hướng trước, chú năng sai bảo thằng Lép. Có khi chú la mắng, gắt gỏng hắn nghe thiệt tội nghiệp?

-Ê Lép ra quay xe mi!

  Đó là lệnh chú sai thằng Lép, hắn chạy lẹ ra trước xe. Xong, hắn  dùng cái tay quay bằng sắt , khom mình, nín thở quay cho chiếc xe nổ máy. Nhưng hắn cẩn thận, chiếc xe vừa nổ máy, hắn phải biết rút cái cần quay hình chữ Z ra ngay, nếu không,  nó sẽ 'đánh trả'  lại 'què' cả tay?

-Ê Lép đổ nước mi!

  Thằng Lép liền dạ và vội xách cái bình chạy mau xuống vạt ruộng vừa cấy múc nước chêm vào bình làm mát máy.

-Ơi  Lép và…ê Lép.. mau lên mi!?

Dáng hắn lom khom, nhanh nhảu cột hàng trên trần, lại trèo xuống. Bổn phận phụ tài, hắn rất cẩn thận vừa rồi đồng nghiệp với hắn cũng ét xe bị tai nạn rớt từ trên trần xuống đường, chết oan uổng. "Sinh nghề tử nghiệp" nhưng những đứa ét xe như thằng Lép lanh lẹ khó lòng mà 'rủi' như bạn hắn. Hắn thương thằng bạn cùng làng nhưng không vì rứa mà sợ phải bỏ nghề? Bỏ nghề lấy chi ăn? còn nuôi mạ giúp bọ dưới làng nữa?

 Công việc của Lép là 'ÉT xe" mà 'ét xe" thì ít khi có dịp đứng trong thùng xe ngoại trừ lúc xe ế khách. 

Một tay níu một tay hắn đập thình thình vào thành xe để chú tài  nghe mà dừng cho khách xuống. Miệng hắn phải biết ra giá mỗi khi khách kỳ kèo:

    -Vô Diên Sanh 15 đồng có đi khôn?

    -Mười đồng thôi, răng mà "mắt" rứa?!

   -Thôi! mười hai đồng o khôôn(g) đi thì đợi xe sau mà đi! 

Xe chạy một chút chi là đến ngã ba hơi quẹo phải là tiếp tục xa Lộ Đại Hàn, chếch về bên trái là con đường Quốc Lộ cũ hướng vào Diên Sanh năm trước. Nay đoạn này trở thành hoang phế do không còn xe chạy. Nhánh đường  giờ trông 'teo tóp', cỏ hai bên đường tiếp tục lấn sâu vào. Những người ở Diên Sanh thì họ thương con đường cũ này. Họ nhớ đoạn qua Cầu Nhồng rồi Cồn Dê trước khi xe leo lên con dốc tới Quận trên một dốc đồi, xe hơi đổ dốc xuống xã Hải Thọ rồi đến Chợ Diên Sanh. Có con đường mới ít ai ghé chợ Diên Sanh nữa ngoại trừ người ở đây...
-------------------

    con đường rẽ vào làng trước mặt con đường quốc lộ 1 cũ đi vô Cầu Nhồng

Những mãng nhựa đường mỏng, lổ đổ những hố lỏm trồi trụt; giờ  để dân Long Hưng phơi lúa hay khoai khô mỗi lúc đến mùa.

----

Múi đầu đoạn đường mới này sẽ giã từ mấy vạt dương liễu xanh um hai thôn Đại Nại Long Hưng sẽ đi qua khoảng cát trống, đầy cây dứa dại, những mồ mả hoang vu. Bên phải lác đác những rú càn thưa thớt. Vài lùm cây phía phải con đường, nhìn lên hướng núi. Ít ai kêu xuống đoạn này; ngoại trừ ngã ba Diên Sanh , vùng đất mới mở, một khu dân cư mới . Nơi này chiếc xe hàng phải dừng cho cậu học trò và ông lão xuống. Họ phải đón xe lam về chợ Diên Sanh hay có tiền thì đi xe ôm. Mấy chú xe ôm đang ngồi chờ vài ba người khách lác đác. Mấy chú đợi mấy chiếc xe hàng dừng lại xem có ai không?

 thuơng về Quảng trị cái thời rau trái Gio Linh , Nam Đông cùng  những chiếc xe hàng Đông Hà -QT lộc cộc thô sơ--Đây là hình ảnh chiếc xe hàng Đông hà -QT mới rời đông hà khoảng cây số thì ghé bót kiểm soát bên phải đường. Chúng ta thấy hình ảnh một ông già đang gánh 'cái gì' đó bươn bả đi tới...đó là hai bó 'hom' sắn để về trồng chứ không phải củi 
-------------------

 Mỗi lần xe dừng, thằng Lép phải trông đằng sau , hối thúc xe xuống nhanh để chạy cho kịp. Cái luật bến xe Nguyễn Hoàng, luật của Nghiệp Đoàn là xe tài sau mà bắt kịp xe tài trước thì về bến Nguyễn Hoàng Huế sẽ bị ghi phạt. Đây là luật lệ nghiệp đoàn để tránh trình trạng xe đi trước , không chịu chạy, cứ sa đà, lo thu gom 'hết khách' xe sau- tức nhiên là 'cướp cơm' xekhác . Nghĩ kỹ, vừa công bằng, vừa bắt tài xế phải lái nhanh, kịp thì giờ, không trễ nải.

                        ***

Xa Lộ Mới kéo dài đến tận Mỹ Chánh.  Hơn hai mươi cây số, người dân Quảng trị một thời, có được cảm giác êm ái từ con đường nhựa đổ dày, rộng rãi. Hình ảnh những đoàn "công voa"(convoy)  quân đội chạy rầm rập, nối dài mấy cây số theo con đường độc đạo . Những vệt khói trắng dài như bất tận trên nền trời xanh, của những chiếc B52 . Một thời chiến tranh, những âm thanh,  hình ảnh như con tồn đọng vơ vẩn trong đầu người Quảng Trị.

  

Có những chiếc xe trong Huế ra, ngược chiều, chú tài đưa bàn tay ra làm dấu hiệu. Có thể giới tài xế ra dấu cho nhau tin tức đoạn đường phía trước ? Khách hai dãy ghế trước vẫn thiu thiu ngủ. Khách xuống nửa đường thì nơm nớp ngó ra canh chừng...

Tiếng bà chủ xe ở trong:

             -Ai xuống Mỹ chánh cho tiền xe nghe?

Khách sẽ trả tiền cho bà chủ xe những lúc gần đến. Lại một lần nữa, tiếng kỳ kèo trả giá, ì xèo. Khách đi cằn nhằn, than mắc!

Khách đi xe như cậu học trò ở trọ hay ông lão, hai người vừa xuống trước ở cái ngã ba vắng vẻ rẽ về Diên Sanh.  Những người buôn chuyến, có người xuống Diên Sanh nhưng còn một ít sẽ xuống Mỹ Chánh. Mấy chiếc gióng móc tạm sau xe, đang đong đưa. Vài cái 'đòn triêng' (đòn gánh) chuồi sâu dưới sàn xe, tha hồ cho những bàn chân giẫm đạp. Chỉ có khách ngồi hai băng ghế trước, họ vô tận bến xe Huế, yên lặng nhất. Người ngồi trước này đang 'ngủ gà ngủ gật', thỉnh thoảng mới hé nhìn ra cho biết. Bao nhiêu thứ 'ổ gà, ổ vịt' từng làm 'đau xe' hay 'đau lòng' tài xế đã biến mất nhờ hai mươi cây số của xa lộ mới toanh này.  Mọi người, từ chú tài, thằng ét đến hành khách trên xe, ai cũng thầm  cám ơn con đường mới.  Một cảm giác 'tận huởng'  trên đoạn đường chạy êm- niềm vui sướng hiếm hoi trên một   ĐOẠN ĐƯỜNG QUÊ HƯƠNG- Quảng Trị - Huế.

Trời nắng chang chang, chiếc Renault vẫn kiên trì 'rít' bánh trên mặt đường nhựa đen, bóng loáng. Luồng gió nóng, cát bốc cao đằng xa, trên vài trảng đất hoang vu, cằn cỗi.. Không khí lung linh trong mùa hè oi ả, đang thổi về những luồng 'gió lửa Hạ Lào".  Trên hai hàng ghế trước, khách đi suốt Quảng Trị -Huế, trong giấc ngủ chập chờn, họ mơ màng nghe tiếng lao xao của bến xe Huế:

-Mè xửng đây chú?!

-Anh ơi mua mè xửng khôn?!

có ai qua vùng Hỏa Tuyến...

    Khách ngồi hai hàng ghế đầu chợt choàng tỉnh. Họ lật đật xuống xe. Ngót sáu mươi cây số, từ ngoài Quảng Trị vô, khách về Huế mơ màng nghe lao xao, bao tiếng nói của người Quảng Trị. Trong lộ trình thân quen, có một đoạn đường non hai mươi cây số giúp chiếc xe hàng chạy êm. Sau giấc ngủ chập chờn, mệt mỏi, khách còn vấn vương chút gì trong đầu, đó là giọng nói Quảng Trị cùng cảm giác nôn nao lúc sắp vô lại Huế sau một hành trình có phần nào khác lạ. Thật sự đó là một chặng đường, tuy gần mà tưởng như xa, do khách vừa rời vùng "Hỏa Tuyến" đầy tiếng đạn bom để về lại chốn Cố Đô yêu dấu ./.

Đinh hoa Lư  

edition  19/6/2021 USA